Η πριγκίπισσα που ξανάγραψε την ιστορία - Λεονόρα Νεβίλ

Δείτε το μάθημα ολόκληρο εδώ: https://ed.ted.com/lessons/the-princess-who-rewrote-history-leonora-neville

Η Άννα Κομνηνή, κόρη του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιου, πέρασε την τελευταία δεκαετία της ζωής συγγράφοντας την ιστορία της βασιλείας του πατέρα της που ονομάζεται «Αλεξιάδα». Ως πριγκίπισσα που έγραφε για την οικογένεια της, έπρεπε να ισορροπήσει την αφοσίωση στον συγγενή της με την υποχρέωση να απεικονίσει τα γεγονότα με ακρίβεια. Η Λεονόρα Νεβίλ διερευνά αυτή την επική ιστορική αφήγηση.

Μάθημα από: Λεονόρα Νέβιλ, σκηνοθεσία από Ελς Ντεκαλούβ.

Ο Αλέξιος Κομνηνός,

αυτοκράτορας του Βυζαντίου,

οδήγησε τον στρατό του σε μάχη
ενάντια στις σκυθικές ορδές.

Για καλή του τύχη,

είχε μαζί του ένα από τα πιο ιερά
λείψανα στον χριστιανισμό:

το πέπλο που ανήκε στην Παρθένο Μαρία.

Δυστυχώς, δεν τον ωφέλησε.

Δεν νικήθηκε απλά ο στρατός του,

αλλά κατά την οπισθοχώρηση,
ο αυτοκράτορας μαχαιρώθηκε στους γλουτούς.

Τα πράγματα χειροτέρευσαν,
όταν ένας δυνατός άνεμος

έκανε το πέπλο πολύ βαρύ στη μεταφορά,

έτσι το έκρυψε μέσα
σε κάτι θάμνους ενώ δραπέτευε.

Αλλά αν και οπισθοχωρούσε,

κατάφερε να σκοτώσει μερικούς Σκύθες

και να διασώσει μερικούς συμπολεμιστές.

Έτσι τουλάχιστον διηγήθηκε τα γεγονότα
η κόρη του Αλεξίου, η Άννα,

όταν κατέγραφε την ιστορία
σχεδόν 60 χρόνια αργότερα.

Έζησε την τελευταία δεκαετία
της μακράς ζωής της

δημιουργώντας μια ιστορία 500 σελίδων
περί της βασιλείας του πατέρα της

που ονομάζεται «Αλεξιάδα».

Το βιβλίο γράφτηκε στα Ελληνικά,

ακολουθώντας τη μορφή
των αρχαίων ελληνικών επών

και ιστορικών γραπτών.

Όμως η Άννα είχε ένα δυσκολότερο,
πιο πολύπλοκο έργο

από τους συνήθεις συγγραφείς
αυτών των παραδόσεων:

ως πριγκίπισσα που έγραφε
για την οικογένειά της,

έπρεπε να εξισορροπήσει
την αφοσίωσή στον συγγενή της

με την υποχρέωση του ιστορικού
να απεικονίσει τα γεγονότα με ακρίβεια,

προκειμένου να χειριστεί
ντροπιαστικά γεγονότα

όπως όταν ο Αλέξιος
μαχαιρώθηκε στους γλουτούς.

Μια ζωή μελέτης και συμμετοχής
στην κυβέρνηση του πατέρα της

προετοίμασε την Άννα για αυτή τη δέσμευση.

Η Άννα γεννήθηκε το 1083,

λίγο καιρό αφότου ο πατέρας της
πήρε τον έλεγχο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

μετά από μια δεκαετία βάναυσων
εμφυλίων πολέμων και εξεγέρσεων.

Όταν ο Αλέξιος πήρε την εξουσία
η αυτοκρατορία ήταν σε μεγάλη παρακμή

και με απειλές πανταχόθεν:

από Σελτζούκους Τούρκους ανατολικά,

Νορμανδούς από τη δύση,

και Σκύθους επιδρομείς από τα βόρεια.

Καθ' όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας
και της εφηβείας της Άννας,

ο Αλέξιος πολεμούσε συνεχώς
σε στρατιωτικές εκστρατείες

για να εξασφαλίσει
τα σύνορα της αυτοκρατορίας του -

έκανε ακόμη και μια ασύμφορη
συμμαχία με τους Σταυροφόρους.

Εν τω μεταξύ στην Κωνσταντινούπολη,

η Άννα έδινε τη δική της μάχη.

Αναμενόταν να σπουδάσει μαθήματα

που θεωρούνταν κατάλληλα
για μια πριγκίπισσα του Βυζαντίου,

όπως τη εθιμοτυπία της Αυλής
και μελέτη της Βίβλου,

αλλά προτιμούσε την κλασική
μυθολογία και τη φιλοσοφία.

Για να έχει πρόσβαση σε αυτό το υλικό,

έπρεπε να μάθει να διαβάζει
και να μιλάει Αρχαία Ελληνικά,

μελετώντας κρυφά το βράδυ.

Τελικά οι γονείς της
κατάλαβαν πόσο σοβαρή ήταν,

και της παρείχαν δασκάλους.

Η Άννα επεκτείνει τις σπουδές της
στην κλασική λογοτεχνία, τη ρητορική,

την ιστορία, τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά,
την αστρονομία και την ιατρική.

Μάλιστα, ένας λόγιος διαμαρτυρήθηκε

ότι οι συνεχείς απαιτήσεις της
για περισσότερα κείμενα του Αριστοτέλη

του χάλασαν τα μάτια.

Στην ηλικία των δεκαπέντε,
η Άννα παντρεύτηκε τον Νικηφόρο Βρυέννιο

για να εξομαλύνουν παλιές συγκρούσεις
μεταξύ των οικογενειών τους

και για την ενίσχυση
της βασιλείας του Αλεξίου.

Ευτυχώς, η Άννα και ο Νικηφόρος

κατέληξαν να έχουν πολλά
κοινά πνευματικά ενδιαφέροντα,

να φιλοξενούν και να συζητούν
με τους κορυφαίους λόγιους της εποχής.

Εν τω μεταξύ, οι στρατιωτικές
επιδρομές του Αλεξίου

άρχισαν να αποδίδουν καρπούς,

ανακτώντας πολλά από τα πρώην
εδάφη της αυτοκρατορίας.

Καθώς ο πατέρας της γερνούσε,
η Άννα και ο σύζυγός της

βοηθούσαν τους γονείς της
στα αυτοκρατορικά καθήκοντά τους.

Σε αυτό το διάστημα,
σύμφωνα με πολλές πηγές,

η Άννα υποστήριζε
την δίκαιη μεταχείριση των ανθρώπων

στις διαφορές τους με την κυβέρνηση.

Μετά τον θάνατο του Αλέξιου,

ο αδερφός της ο Ιωάννης ανέβηκε στον θρόνο

και η Άννα επέστρεψε
στη φιλοσοφία και την ευρυμάθεια.

Ο σύζυγός της είχε γράψει μια ιστορία,

υποστηρίζοντας ότι ο παππούς του θα ήταν
καλύτερος αυτοκράτορας από τον Αλέξιο,

αλλά η Άννα διαφωνούσε.

Άρχισε να γράφει την Αλεξιάδα,

όπου ανέφερε τα πλεονεκτήματα
του πατέρα της ως αυτοκράτορα.

Καλύπτοντας τη Βυζαντινή Ιστορία

από τα τέλη του 11ου
ως τις αρχές του 12ου αιώνα,

η Αλεξιάδα διηγείται τα πολυτάραχα
γεγονότα της βασιλείας του Αλεξίου,

και τις αντιδράσεις της ίδιας της Άννας
σε αυτά τα γεγονότα,

όπως όταν ξέσπασε σε κλάματα

με τη σκέψη του θανάτου
των γονέων και του συζύγου της.

Μπορεί να συμπεριέλαβε
αυτές τις συναισθηματικές περιγραφές

ελπίζοντας ότι θα έκαναν τη γραφή της
πιο αποδεκτή σε μια κοινωνία που πίστευε

πως οι γυναίκες δεν έπρεπε
να γράφουν για μάχες και αυτοκρατορίες.

Αν και η πίστη στον πατέρα της εμφαινόταν
στην ευνοϊκή εκτίμηση της βασιλείας του,

συμπεριέλαβε επίσης τη δική της
κριτική και απόψεις για τα γεγονότα.

Κατά τους αιώνες μετά το θάνατό της,

η Αλεξιάδα της Άννας
τυπώθηκε ξανά και ξανά,

και αποτελεί ανεκτίμητη αυθεντική μαρτυρία
της βασιλείας του Αλέξιου μέχρι σήμερα.

Και μέσα από την επική,
ιστορική της αφήγηση,

η Άννα Κομνηνή εξασφάλισε
τη δική της θέση στην ιστορία.