< Return to Video

Księżniczka, która napisała historię - Leonora Neville

  • 0:07 - 0:09
    Aleksy I Komnen,
  • 0:09 - 0:10
    cesarz bizantyjski,
  • 0:10 - 0:12
    poprowadził armię do bitwy
  • 0:12 - 0:14
    z hordami scytyjskimi.
  • 0:14 - 0:16
    Miał ze sobą na szczęście
  • 0:16 - 0:17
    jedną z najświętszych relikwii
  • 0:17 - 0:18
    w chrześcijaństwie:
  • 0:18 - 0:20
    welon należący
  • 0:20 - 0:22
    do Maryi Dziewicy.
  • 0:22 - 0:24
    Niestety to nie pomogło.
  • 0:24 - 0:26
    Nie tylko jego armia została pokonana,
  • 0:26 - 0:27
    ale w trakcie odwrotu
  • 0:27 - 0:30
    cesarz został dźgnięty w pośladek.
  • 0:30 - 0:33
    Sytuację pogorszył silny wiatr,
  • 0:33 - 0:35
    przez co trudno było nieść relikwię,
  • 0:35 - 0:37
    więc podczas ucieczki
  • 0:37 - 0:38
    Aleksy ukrył go w krzakach.
  • 0:38 - 0:39
    Ale nawet wycofując się,
  • 0:39 - 0:42
    zabił kilku Scytów
  • 0:42 - 0:44
    i uratował kilku towarzyszy broni.
  • 0:44 - 0:47
    Przynajmniej tak córka Aleksego
  • 0:47 - 0:49
    Anna opisuje tę historię
  • 0:49 - 0:52
    w swoich zapiskach 60 lat później.
  • 0:52 - 0:55
    Ostatnią dekadę długiego życia
  • 0:55 - 0:57
    spędziła na pisaniu "Aleksjady",
  • 0:57 - 1:00
    500-stronicowej historii
    panowania jej ojca.
  • 1:00 - 1:02
    Napisana greką książka była wzorowana
  • 1:02 - 1:04
    na starożytnych greckich eposach
  • 1:04 - 1:05
    i dziełach historycznych.
  • 1:05 - 1:08
    Ale Anna miała trudniejsze zadanie
  • 1:08 - 1:10
    niż inni autorzy.
  • 1:10 - 1:11
    Jako księżniczka
  • 1:11 - 1:13
    pisząca o własnej rodzinie
  • 1:13 - 1:15
    musiała pogodzić lojalność wobec krewnych
  • 1:15 - 1:16
    z obowiązkiem
  • 1:16 - 1:19
    dokładnego przedstawiania wydarzeń,
  • 1:19 - 1:21
    jak opis krępującego
  • 1:21 - 1:24
    dźgnięcia Aleksego w pupę.
  • 1:24 - 1:26
    Lata nauki i udziału
  • 1:26 - 1:27
    w rządach ojca
  • 1:27 - 1:30
    przygotowały Annę do tego zadania.
  • 1:30 - 1:33
    Anna urodziła się w 1083 roku,
  • 1:33 - 1:35
    wkrótce po przejęciu przez jej ojca władzy
  • 1:35 - 1:36
    nad Bizancjum
  • 1:36 - 1:39
    w następstwie brutalnych
    wojen domowych
  • 1:39 - 1:41
    i buntów.
  • 1:41 - 1:42
    Kiedy Aleksy wstępował na tron,
  • 1:42 - 1:44
    Imperium było w stanie rozkładu
  • 1:44 - 1:46
    i ze wszystkich stron
    otaczali je wrogowie,
  • 1:46 - 1:48
    Turkowie seldżuccy na wschodzie,
  • 1:48 - 1:50
    Normanowie na zachodzie
  • 1:50 - 1:52
    i scytyjscy najeźdźcy na północy.
  • 1:52 - 1:54
    W czasach dzieciństwa
  • 1:54 - 1:55
    i młodości Anny
  • 1:55 - 1:58
    Aleksy prowadził ciągłe kampanie wojskowe,
  • 1:58 - 2:00
    żeby zabezpieczyć granice Imperium.
  • 2:00 - 2:02
    Zawarł nawet trudny sojusz
  • 2:02 - 2:04
    z krzyżowcami.
  • 2:04 - 2:07
    Tymczasem w Konstantynopolu
  • 2:07 - 2:09
    Anna stoczyła własną bitwę.
  • 2:09 - 2:11
    Miała się uczyć przedmiotów
  • 2:11 - 2:12
    uważanych za odpowiednie
  • 2:12 - 2:14
    dla bizantyjskiej księżniczki,
  • 2:14 - 2:16
    jak etykieta dworska i Biblia,
  • 2:16 - 2:18
    ale wolała klasyczną mitologię
  • 2:18 - 2:19
    i filozofię.
  • 2:19 - 2:21
    Żeby zrozumieć źródła,
  • 2:21 - 2:24
    uczyła się czytać i mówić
    w starożytnej grece
  • 2:24 - 2:26
    potajemnie nocą.
  • 2:26 - 2:28
    W końcu rodzice zrozumieli
  • 2:28 - 2:29
    powagę jej zainteresowań
  • 2:29 - 2:31
    i zapewnili jej nauczycieli.
  • 2:31 - 2:33
    Anna uczyła się też
  • 2:33 - 2:35
    literatury klasycznej, retoryki,
  • 2:35 - 2:38
    historii, filozofii, matematyki,
  • 2:38 - 2:40
    astronomii i medycyny.
  • 2:40 - 2:42
    Jeden uczony nawet narzekał,
  • 2:42 - 2:43
    że jej ciągłe prośby
  • 2:43 - 2:45
    o więcej informacji o Arystotelesie
  • 2:45 - 2:47
    nadwerężają mu wzrok.
  • 2:47 - 2:48
    W wieku 15 lat
  • 2:48 - 2:51
    Anna poślubiła Nicefora Bryenniosa,
  • 2:51 - 2:52
    co miało złagodzić dawne konflikty
  • 2:52 - 2:53
    między rodami
  • 2:53 - 2:56
    i wzmocnić panowanie Aleksego.
  • 2:56 - 2:58
    Na szczęście Anna i Nicefor
  • 2:58 - 3:01
    mieli wiele wspólnych
    zainteresowań intelektualnych,
  • 3:01 - 3:03
    gościli wybitnych naukowców
  • 3:03 - 3:05
    i prowadzili z nimi dyskusje.
  • 3:05 - 3:08
    Tymczasem wyprawy wojskowe Aleksego
  • 3:08 - 3:09
    zaczęły przynosić korzyści,
  • 3:09 - 3:11
    przywracając Imperium
  • 3:11 - 3:13
    wiele utraconych terytoriów.
  • 3:13 - 3:14
    Kiedy jej ojciec się zestarzał,
  • 3:14 - 3:16
    Anna z mężem pomagali jej rodzicom
  • 3:16 - 3:18
    w oficjalnych obowiązkach.
  • 3:18 - 3:20
    W tym czasie
  • 3:20 - 3:21
    Anna podobno opowiadała się
  • 3:21 - 3:23
    za sprawiedliwym traktowaniem ludzi
  • 3:23 - 3:25
    w sporach z rządem.
  • 3:25 - 3:27
    Po śmierci Aleksego
  • 3:27 - 3:30
    na tron wstąpił brat Anny - Jan,
  • 3:30 - 3:31
    a ona sama wróciła
  • 3:31 - 3:33
    do filozofii i nauki.
  • 3:33 - 3:35
    Jej mąż napisał historię,
  • 3:35 - 3:37
    w której twierdził, że jego dziadek
  • 3:37 - 3:38
    byłby lepszym cesarzem
  • 3:38 - 3:39
    niż Aleksy,
  • 3:39 - 3:41
    ale Anna z tym się nie zgadzała.
  • 3:41 - 3:43
    Zaczęła pracować nad "Aleksjadą",
  • 3:43 - 3:45
    w której przedstawiła zalety
  • 3:45 - 3:47
    swego ojca jako cesarza.
  • 3:47 - 3:48
    Obejmująca przełom
  • 3:48 - 3:51
    XI i XII wieku historii Bizancjum
  • 3:51 - 3:53
    "Aleksjada" przedstawia
  • 3:53 - 3:56
    burzliwe wydarzenia panowania Aleksego
  • 3:56 - 3:59
    i osobiste reakcje Anny na te wydarzenia,
  • 3:59 - 4:01
    jak płacz na myśl
  • 4:01 - 4:04
    o śmierci rodziców i męża.
  • 4:04 - 4:06
    Być może emocjonalne fragmenty miały pomóc
  • 4:06 - 4:08
    w zaakceptowaniu dzieła Anny
  • 4:08 - 4:10
    przez społeczeństwo uznające,
  • 4:10 - 4:11
    że kobiety nie powinny
  • 4:11 - 4:14
    pisać o bitwach i imperiach.
  • 4:14 - 4:15
    Chociaż lojalność Anny wobec ojca
  • 4:15 - 4:18
    jest widoczna w pozytywnej
    relacji jego panowania,
  • 4:18 - 4:20
    książka zawiera także krytykę
  • 4:20 - 4:22
    i osobiste opinie o wydarzeniach.
  • 4:22 - 4:24
    Przez setki lat od śmierci Anny
  • 4:24 - 4:27
    "Aleksjada" była ciągle kopiowana
  • 4:27 - 4:29
    i pozostaje bezcenną
  • 4:29 - 4:30
    relacją naocznego świadka
  • 4:30 - 4:32
    panowania Aleksego.
  • 4:32 - 4:35
    Dzięki historycznemu dziełu
  • 4:35 - 4:37
    Anna Komnena zapewniła sobie
  • 4:37 - 4:39
    własne miejsce w historii.
Title:
Księżniczka, która napisała historię - Leonora Neville
Speaker:
Leonora Neville
Description:

Pełna lekcja: https://ed.ted.com/lessons/the-princess-who-rewrote-history-leonora-neville

Anna Komnena, córka bizantyjskiego cesarza Aleksego, ostatnią dekadę życia poświęciła stworzeniu „Aleksjady”, 500-stronicowej historii panowania jej ojca. Jako księżniczka pisząca o własnej rodzinie musiała zrównoważyć lojalność wobec krewnych z obowiązkiem obiektywnego przedstawienia wydarzeń. Leonora Neville zagłębia się w to historyczne dzieło.

Lekcja: Leonora Neville, reżyseria: Els Decaluwe.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:55

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.