Princeza koja je ponovo ispisala istoriju - Leonora Nevil

Vidite celo predavanje na https://ed.ted.com/lessons/the-princess-who-rewrote-history-leonora-neville

Ana Komnina, ćerka vizantijskog cara Aleksija, provela je poslednju deceniju života u stvaranju istorije od 500 stranica o vladavini njenog oca, pod imenom „Aleksijada”. Kao princeza koja piše o sopstvenoj porodici, morala je da pronađe sredinu između odanosti svom bližnjem i obaveze da tačno prikaže događaje. Leonora Nevil istražuje ovaj epski, istorijski narativ.

Narator: Leonora Nevil, režirala: Els Dekaluve (Els Decaluwe).

Aleksije Komnin,

vizantijski car,

predvodio je svoju vojsku u bici

sa skitskom hordom.

Kao amajliju

nosio je jednu od najsvetijih relikvija

u hrišćanstvu:

veo koji je pripadao

Bogorodici.

Nažalost, nije bio od pomoći.

Ne samo da je njegova vojska poražena,

već je i tokom bega

car zadobio ubod u zadnjicu.

Da situacija bude još gora, od vetra je
relikvija

postala teška za nošenje,

stoga ju je sakrio u neko žbunje

dok je bežao.

Međutim, čak i u begu

uspeo je da ubije par Skita

i spasi nekoliko drugova po oružju.

Na kraju krajeva, ovako je Aleksijeva

ćerka Ana prepričala priču

nakon skoro 60 godina.

Provela je poslednju deceniju
svog dugog života

u spravljanju 500 strana
duge istorije o vladavini

njenog oca, pod imenom "Aleksijada".

Napisana na grčkom jeziku,

knjiga je rađena po modelu

na grčke epove i istorijske spise.

Međutim, Ana je imala drugačiji,
složeniji zadatak

u odnosu na ove pisce:

kao princeza koja piše

o sopstvenoj porodici,

morala je da pronađe sredinu
između lojalnosti prema

bližnjem svom i obaveze

da događaje prikaže precizno,

i obrati posebnu pažnju na delikatne teme

poput Aleksijeve rane na zadnjici.

Čitav život učenja i učestvovanja

u vladavini njenog oca

pripremio je Anu za ovaj poduhvat.

Ana je rođena 1083. godine,

ubrzo nakon što je njen otac

zavladao Rimskim carstvom

posle čega je usledila decenija surovih

građanskih ratova i pobuna.

Carstvo je uveliko propadalo

kada je on stupio na vlast,

a pretnje su stizale sa svih strana:

od turskih Seldžuka sa istoka;

Normana sa zapada;

i skitskih napadača sa severa.

Tokom Aninog detinjstva

i odrastanja

Aleksije je vodio neprestane borbe

da sačuva granice svog carstva,

a čak je oformio ne tako ugodan savez

sa krstašima.

U međuvremenu je u Carigradu

Ana vodila svoje bitke.

Od nje se očekivalo da uči predmete

prikladne za jednu
vizantijsku princezu,

poput pravila ponašanja
na dvoru i Biblije,

ali je ona više volela klasični mit

i filozofiju.

Da bi mogla da proučava taj materijal,

morala je da nauči
da čita i piše starogrčki

i to krišom, noću.

Roditelji su na kraju shvatili

koliko je ozbiljna

i obezbedili joj tutore.

Ana je proširila svoje učenje

na klasičnu književnost, retoriku,

istoriju, filozofiju, matematiku,

astronomiju i medicinu.

Jedan učenjak se čak i požalio

da njena neprestana žeđ

za tumačenjima Aristotela

umara njegove oči.

Sa petnaest godina

Ana se udala za Nićifora Vrijenija

kako bi izmirila

dve zavađene porodice

i ojačala Aleksijevo carstvo.

Srećom, Ana i Nićifor su delili

mnoga intelektualna interesovanja,

gostili i ulazili u debate

sa najznačajnijim učenim ljudima tog doba.

U međuvremenu su Aleksijevi
vojni poduhvati

počeli da urađaju plodom,

čime se povratio veliki deo

nekadašnjih teritorija carstva.

Kako je njen otac stario,

Ana i njen suprug pomagali su
njenim roditeljima

u obavljanju kraljevskih dužnosti.

Za to vreme

Ana se navodno zalagala

za pravedno postupanje prema ljudima

u raspravama sa vladajućim poretkom.

Nakon Aleksijeve smrti

Anin brat Džon je preuzeo presto,

a Ana se vratila

filozofiji i učenju knjiga.

Njen suprug je napisao povest

u kojoj ističe da bi njegov deda

bio daleko bolji vladar

od Aleksija,

ali se Ana nije složila.

Počela je da piše Aleksijadu

gde je opisala očeve zasluge kao cara.

Aleksijada, koja obuhvata
periode kasnog 11.

i ranog 12. veka vizantijskog carstva,

opisuje

turbulentne događaje za vreme
Aleksijeve vladavine

i Anine reakcije na te događaje,

poput plakanja pri pomisli

na smrt roditelja i supruga.

Možda je napisala
ove emotivne rečenice

u nadi da približi svoje delo

društvu koje je verovalo

da žene ne bi trebalo da pišu

o bitkama i carstvima.

Premda je njena lojalnost ocu

očigledna u ovom spisu

o njegovoj vladavini,
dala je i dozu kritike,

kao i svoja mišljenja o tim dešavanjima.

Vekovima nakon njene smrti,

Anina Aleksijada je kopirana bezbroj puta

i do danas ostaje

neprocenjivo svedočanstvo

Aleksijeve vladavine.

I tako je, kroz ovo epsko,
narativno, istorijsko delo,

Ana Komnina sačuvala

svoje mesto u istoriji.