Neden Âşık Oluruz? Felsefi bir İnceleme - Skye C. Cleary

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/why-do-we-love-a-philosophical-inquiry-skye-c-cleary

Romantik aşk; tatlı ve sarhoş edici, kalp kırıcı ve mahvedici...çoğu zaman hepsi birden olur! Romantik aşkın bir sebebi varsa da ne bilim, ne de psikoloji henüz bunu çözememiştir - fakat tarih boyunca itibar edilen bazı filozoflar bazı ilginç teoriler ileri sürmüştür. Skye C. Cleary neden âşık olduğumuza dair beş felsefi bakış açısına değiniyor.

İçerik: Skye C. Cleary - Animasyon: Avi Ofer

Ahhh, romantik aşk-

tatlı ve sarhoş edici,

kalp kırıcı ve mahvedici,

çoğu zaman hepsi birden olur.

Neden kendimizi bu duygusal
mengeneye bağlamayı seçiyoruz?

Aşk, hayatlarımızı daha anlamlı yapar mı

veya yalnızlıktan ve acılarımızdan
bir kaçış yolu mu?

Aşk, cinsel arzularımızın bir kılıfı mı

yoksa bizi üretken yapmanın
biyolojik bir oyunu mu?

Tüm ihtiyacımız olan şey mi?

O kadar ihtiyacımız var mı?

Romantik aşkın bir sebebi varsa da,

ne bilim ne de psikoloji
henüz bunu keşfetmemiştir.

Ancak tarih boyunca,

çok itibar edilen bazı filozoflarımız
bazı ilginç teoriler ortaya atmıştır.

Aşk bizi bütünleştirir, yeniden.

Antik Yunanlı filozof Platon,

tamamlanmak için âşık oluruz
fikrini sorgulamıştır.

"Symposium" (Şölen) adlı eserinde
bir akşam ziyafetini anlatır,

komedi yazarı Aristophanes,

misafirleri şu hikâyeyle eğlendirir:

İnsanlar, bir zamanlar dört kollu,
dört ayaklı ve iki yüzlü yaratıklardır.

Bir gün tanrıları kızdırırlar

ve Zeus onları ikiye böler.

O zamandan beri herkes
diğer yarısından yoksundur.

Aşk, bizi yeniden bir bütün yapacak olan
ruh eşini bulma isteğidir

ya da en azından Platon, bir partide
sarhoş bir komedyenin söylediğine inanır.

Aşk, bizi bebek sahibi olmakla kandırır.

Çok çok sonraları Alman filozof
Arthur Schopenhauer

cinsel arzulara dayanan aşkın,
bedensel arzuları tatmin eden

bir yanılgı olduğunu iddia eder.

Arzularımız başka bir kişinin
bizi mutlu edeceğine inandırdığı için

âşık olduğumuz ancak
çok fena yanıldığımızı iddia eder.

Doğa bizi doğurganlıkla kandırır

ve aradığımız aşk dolu birleşim
çocuklarımızda tamamlanır.

Cinsel arzularımız tatmin edildiğinde,

işkence dolu varlığımıza geri döneriz

ve sadece hayallerimizi korumayı

ve insanın sıkıcı işler döngüsünü
sürdürmeyi başarırız.

Biri sarılmaya ihtiyaç duyuyor gibi.

Aşk, yalnızlığımızdan kaçış yoludur.

Nobel ödüllü Britanyalı filozof
Bertrand Russell'e göre,

fiziksel ve ruhsal arzularımızı
gidermek için âşık oluruz.

İnsanlar doğurganlığa
uygun olarak tasarlanmıştır,

ancak tutkulu aşkın sarhoşluğu olmadan

cinsellik tatmin edici değildir.

Soğuk, acımasız dünyaya olan korkumuz,
kendimizi korumak ve soyutlamak için

bizi sağlam korunaklar
oluşturmaya teşvik eder.

Aşkın tadı, mahremiyeti ve sıcaklığı
dünyaya olan korkumuzu aşmamıza,

ıssız korunağımızdan kaçmamıza

ve hayatla daha fazla
meşgul olmamıza yardım eder.

Aşk tüm varoluşumuza kendisini hayatın
en hoş şeyi yaparak değer katar.

Aşk, yanlış yola götüren felakettir.

"Buda" veya "uyanmış kişi"

olarak bilinen Siddhārtha Gautama'nın

muhtemelen Russell'a karşı
ilginç argümanları olurdu.

Buda, temel arzularımızı tatmin etmek
için âşık oluruz düşüncesindedir.

Fakat tutkulu arzularımız kusurdur

ve ilişkiler, hatta romantik aşk bile
büyük acı kaynağıdır.

Neyse ki Buda,
Sekiz Aşamalı Asil Yolu keşfetmiştir;

arzularımızın ateşini söndürüp

huzur, sükûnet, bilgelik ve şefkatin

aydınlanmış hâli Nirvana'ya ulaşmak için
bir çeşit programdır.

Roman yazarı Cao Xueqin,
-romantik aşk deliliktir-

Budist düşüncesini Çin'in önemli
klasik romanlarından biri olan

"Kızıl Köşkün Rüyası"nda anlatmıştır.

Alt temada Jia Rui,

kendisini oyuna getiren ve
gururunu kıran Xi-Feng'e âşık olur.

Aşk ve nefretin tutarsız duyguları
onu paramparça eder,

bu nedenle bir Taoist Rui'ye
bakmaması şartıyla

kendisini iyileştirebilecek
sihirli bir ayna verir.

Fakat tabii ki aynaya bakar.

Xi-Feng'i görür.

Ruhu aynaya geçer

ve demir zincirler içinde
ölüme sürüklenir.

Tüm Budistler romantik ve erotik aşk
hakkında böyle düşünmez,

ancak, bu hikâyeden alınacak ders

bu tür ilişkilerin trajedi olduğu

ve sihirli aynalardan
uzak durulması gerektiğidir.

Aşk, kendimizi aşmamıza izin verir.

Biraz daha olumlu
bir ayrıntıyla bitirelim.

Fransız filozof Simone de Beauvoir

aşkın diğer kişiyle
birleşme arzusu olduğunu

ve hayatlarımıza anlam
kazandırdığını düşünür.

Ancak, neden âşık olduğumuzla az ilgilenip

nasıl daha güzel aşk yaşayabiliriz
konusuyla daha fazla ilgilenir.

Geleneksel romantik aşktaki sorunun

fazla büyüleyici olabildiği için

onu varoluşumuzun tek makul sebebi
yapmaya inanmak olduğunu görür.

Fakat, varoluşumuzu gerekçelendirmek için
başka birine bağlı olmak

can sıkıntısı ve güç oyunlarına
kolayca sebep olur.

Bu tuzağa düşmemek için,
Beauvoir "gerçekçi" sevmeyi tavsiye eder,

çünkü böylesi mükemmel arkadaşlık gibidir.

Sevgililer kendilerini keşfederken,

kendilerini aşarken

ve yaşamlarına ve dünyaya birlikte
değer katarken birbirlerine güç verir.

Neden âşık olduğumuzu asla
bilemeyecek olsak da

duygusal gelgitler olacağından
emin olabiliriz.

Korkutucu ve neşelidir.

Bize acı çektirir

ve havalara uçurabilir.

Belki kendimizi kaybederiz.

Belki kendimizi buluruz.

Kalp kırıcı olabilir

ya da hayattaki en güzel şey olabilir.

Keşfetmeye cesaretiniz var mı?