< Return to Video

Hangisi daha iyi: Sabun mu el dezenfektanı mı? - Alex Rosenthal and Pall Thordarson

  • 0:08 - 0:11
    Ellerinize yakından bakarsanız
    hiç de pürüzsüz değiller.
  • 0:11 - 0:14
    Çıkıntılar, çatlaklar ve yarıklar,
  • 0:14 - 0:18
    virüsün tutunabileceği
    birçok gizli yer mevcut.
  • 0:18 - 0:22
    Eğer yüzünüze dokunursanız
    virüs size bulaşabilir.
  • 0:22 - 0:27
    Ama bunu engellemeniz için
    fevkalade kolay yollar mevcut:
  • 0:27 - 0:29
    Sabun, su ve el dezenfektanı.
  • 0:29 - 0:31
    Peki hangisi daha iyi?
  • 0:32 - 0:35
    COVID-19'a sebep olan korona virüsü,
  • 0:35 - 0:41
    dış koruyucu yüzeyi
    çift lipit katmanından oluşan bir tanesi.
  • 0:41 - 0:46
    Bu lipitler raptiye şeklinde moleküllerdir
    ve baş kısımları suya yönelimlidir
  • 0:46 - 0:49
    ve kuyrukları ise su tarafından itilir.
  • 0:49 - 0:55
    Yani zengin su içeren ortamlarda,
    lipitler bu şekilde kabuk oluşturur:
  • 0:55 - 0:58
    Baş kısımları dışarıda
    ve kuyrukları içeride.
  • 0:58 - 1:04
    Suya karşı ortak reaksiyonları, lipitlerin
    gevşek bir şekilde yapışmasını sağlar -
  • 1:04 - 1:07
    buna hidrofobik etki denir.
  • 1:07 - 1:12
    Bu dış yapı, virüsün moleküler
    sistemini hücresel zarlardan kırmasına
  • 1:12 - 1:16
    ve hücrelerimizi çalmasına yardımcı olur.
  • 1:16 - 1:20
    Ancak doğru moleküllerin onu koparacağı
  • 1:20 - 1:23
    binlerce zayıf noktası vardır.
  • 1:23 - 1:26
    Burada sabun devreye girer.
  • 1:26 - 1:31
    Herhangi bir marka sabunun
    tek bir damlası,
  • 1:31 - 1:36
    biyolojik lipitlere benzeyen amfifil adı
    verilen katrilyonlarca molekül içerir.
  • 1:36 - 1:40
    Benzer şekilde su ile itilen kuyrukları,
  • 1:40 - 1:45
    virüsün kabuğunu oluşturan
    lipitlerle yer için rekabet eder.
  • 1:45 - 1:50
    Ancak virüsün zarının düzenliliğini
    bozacak kadar farklıdırlar
  • 1:50 - 1:53
    ve her şeyin çökmesine neden olurlar.
  • 1:54 - 1:59
    Bu amfifiller daha sonra virüsün
    RNA'sı ve proteinleri de dahil olmak üzere
  • 1:59 - 2:03
    kendi parçacıklarının etrafında
    kabarcıklar oluştururlar.
  • 2:03 - 2:07
    Su uygulayın, tüm kabarcığı
    yıkamış olursunuz.
  • 2:08 - 2:13
    El dezenfektanları daha az kaldıraç
    ve daha çok deprem gibidirler.
  • 2:13 - 2:16
    Bir koronavirüsü suyla çevrelediğinizde,
  • 2:16 - 2:21
    hidrofobik etki zar içindeki
    bağlara güçlerini verir.
  • 2:21 - 2:24
    Aynı etki, koronavirüsün
    sivri uçlarını oluşturan
  • 2:24 - 2:28
    ve hücrelerinize bulaşmalarını sağlayacak
  • 2:28 - 2:31
    büyüklükteki proteinlerde de görülür.
  • 2:32 - 2:36
    Virüsü havada kurutursanız,
    stabilitesini korur.
  • 2:36 - 2:41
    Ancak şimdi, çoğu el dezenfektanında
    bulunan etanol
  • 2:41 - 2:46
    veya izopropanol gibi yüksek bir alkol
    konsantrasyonu ile çevreleyin.
  • 2:46 - 2:48
    Bu, hidrofobik etkiyi ortadan kaldırır
  • 2:48 - 2:51
    ve moleküllerin hareket etmelerini sağlar.
  • 2:51 - 2:55
    Genel etki, tüm çivileri
    ve harcı evden çıkarmak
  • 2:55 - 2:59
    ve daha sonra bir depremle vurmak gibidir.
  • 2:59 - 3:04
    Hücrenin zarı çöker
    ve sivri proteinler parçalanır.
  • 3:04 - 3:08
    Her iki yöntemde de,
    virüsü yok etme işlemi sadece
  • 3:08 - 3:10
    bir veya iki saniye içinde gerçekleşir.
  • 3:10 - 3:14
    Ancak doktorlar, karmaşık bir manzara olan
  • 3:14 - 3:18
    ellerinizi en az 20 saniye
    yıkamanızı önermektedir.
  • 3:18 - 3:23
    Sabun ve dezenfektan,
    sizi uygun şekilde korumak için
  • 3:23 - 3:26
    avuç içleriniz, parmak uçlarınız,
    ellerinizin dışları
  • 3:26 - 3:29
    ve parmaklarınız arasında
    her yere ulaşmalıdır.
  • 3:29 - 3:32
    Koronavirüs salgını söz konusu olduğunda,
  • 3:32 - 3:37
    doktorlar ellerinizi mümkün olduğunca
    sabun ve suyla yıkamanızı önerir.
  • 3:37 - 3:41
    Her iki yaklaşım da virüsü öldürmede
    benzer şekilde etkili olsa da,
  • 3:41 - 3:44
    sabun ve suyun iki faydası vardır:
  • 3:44 - 3:49
    başka şekilde virüs parçacıklarını
    gizleyebilecek kirleri temizler.
  • 3:49 - 3:50
    Ancak daha da önemlisi,
  • 3:50 - 3:54
    ellerinizi 20 saniye boyunca sabun
    ve suyla tamamen kaplamak
  • 3:54 - 3:56
    daha kolaydır.
  • 3:56 - 4:01
    Tabii ki, el dezenfektanı hareket
    halindeyken kullanmak için daha uygundur.
  • 4:01 - 4:06
    Lavabo bulamadığınızda, dezenfektanı
    mümkün olduğunca iyice kullanın
  • 4:06 - 4:09
    ve kuruyana kadar ellerinizi
    birbirine sürün.
  • 4:09 - 4:12
    Ne yazık ki, her zaman
    ama özellikle bir salgın sırasında
  • 4:12 - 4:15
    büyük bir sorun olan temiz içme suyuna
  • 4:15 - 4:20
    erişimi olmayan milyarlarca insan var.
  • 4:20 - 4:25
    Araştırmacılar ve yardım grupları bu
    topluluklara çözümler sunmaya çalışıyor.
  • 4:25 - 4:30
    Örneğin, zararlı patojenleri öldüren
    ve el yıkama için
  • 4:30 - 4:33
    güvenli olan klorlu su yapmak için tuz, su
  • 4:33 - 4:36
    ve bir araba aküsü kullanan bir cihaz var.
  • 4:37 - 4:41
    Peki, mümkün olan yerlerde, koronavirüs
    için sabun ve su önerilir
  • 4:41 - 4:45
    ancak bu her viral salgın için en iyisi
    olduğu anlamına mı gelir?
  • 4:45 - 4:47
    Tam olarak değil.
  • 4:47 - 4:51
    Birçok yaygın soğuk algınlığına,
    lipit membran yerine
  • 4:51 - 4:55
    kapsid adı verilen geometrik bir
    protein yapısına sahip
  • 4:55 - 4:57
    rinovirüsler neden olur.
  • 4:57 - 5:00
    Kapsit, sabun amfifiklerinin
    parçalayabileceği,
  • 5:00 - 5:03
    neredeyse çok zayıf noktalara
    sahip değildir,
  • 5:03 - 5:06
    bu nedenle sabunun etkili olması
    daha uzun sürer.
  • 5:06 - 5:10
    Fakat, bazı yüzey proteinleri
    el dezenfektanının
  • 5:10 - 5:13
    dengesizleştirici etkisine
    karşı savunmasızdır.
  • 5:13 - 5:18
    Bu ve benzer durumlarda,
    el dezenfektanı daha etkili olabilir,
  • 5:18 - 5:23
    özellikle de sonrasında partikülleri
    çıkarmak için ellerinizi yıkarsanız.
  • 5:23 - 5:27
    Herhangi bir salgın için hangisinin
    kullanılacağını bilmenin en iyi yolu,
  • 5:27 - 5:31
    hastalıkla ilgili her şey için
    en iyisini yapmaktır:
  • 5:31 - 5:35
    Yetkili tıp uzmanlarının
    tavsiyelerine uyun.
Title:
Hangisi daha iyi: Sabun mu el dezenfektanı mı? - Alex Rosenthal and Pall Thordarson
Speaker:
Alex Rosenthal ve Pall Thordarson
Description:

Tam dersi görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/which-is-better-soap-or-hand-sanitizer-alex-rosenthal-and-pall-thordarson

Ellerinize yakından bakarsanız hiç de pürüzsüz değiller. Çıkıntılar ve çatlaklar ve yarıklar, virüsün tutunabileceği birçok gizli yer mevcut. Eğer yüzünüze dokunursanız virüs size bulaşabilir. Ancak bunun olmasını önlemenin iki basit yolu vardır: sabun ve su ve el dezenfektanı. Hangisi daha iyi? Alex Rosenthal ve Pall Thordarson araştırıyor.

Ders: Alex Rosenthal ve Pall Thordarson, animasyon Artrake Studio tarafından yapılmıştır.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:36

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.