သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးက ဓာတုဗေဒ စက်မှုလုပ်ငန်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပုံ - Mark Lytle
-
0:07 - 0:10၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင် Rachel Carson
ဟာ စာတစ်စောင် ရခဲ့ရာ -
0:10 - 0:13တေးသီငှက်တွေ သစ်ကိုင်တွေပေါ်မှ ရုတ်တရက်
ပြုတ်ကျလာနေကြတာ သိလာခဲ့ရတယ်။ -
0:13 - 0:17စာရေးပို့သူက ငှက်တွေ သေရတာဟာ
DDT ခေါ် ပိုးသတ်ဆေးကြောင့် ဖြစ်တယ်၊ -
0:17 - 0:20မကြာမီတုန်းက ပိုးသတ်သူတွေက အနီးရှိ
စိမ့်တောတွေမှာ ဆေးဖြန်းခဲ့ကြလို့ ဆိုပါတယ်။ -
0:20 - 0:24အဲဒီစာဟာ Carson အား DDT ကို စုံစမ်းဖို့
နှိုးဆွပေးလိုက်ပါတယ်။ -
0:24 - 0:28သူမဟာ သိပ္ပံပညာရှင်များနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကို
ထိန်းသိမ်းထားလိုကြသူတို့ထံမှနေပြီး -
0:28 - 0:30ပိုးသတ်ဆေးကို နေရာတိုင်းမှာ
သုံးနေခြင်းက ငါးတွေ၊ ငှက်တွေနဲ့ -
0:30 - 0:34လူသားကိုယ်၌ အတွက်ပါ အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်
ကြောင်း စိုးရိမ်မှုတွေ သိထားသူပါ။ -
0:34 - 0:37သူမဟာ နှစ်ပေါင်း များစွာကြာ
သူမ အလုပ်လုပ်ခဲ့ဘူးတဲ့ -
0:37 - 0:40United States Bureau of Fisheries ရှိ
အဆက်အသွယ်များမှ စုံစမ်းကြည့်ခဲ့တယ်။ -
0:40 - 0:46“နွေဦး တေးသံကို တိတ်သွားအောင် လုပ်ပစ်ခဲ့တာ
ဘာများလဲ” သူမက မေးကြည့်ခဲ့တယ်။ -
0:46 - 0:50၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် Carson ဟာ သူမ တွေ့ရှိခဲ့
တာကို "Silent Spring" စာအုပ်ထဲ ရေးခဲ့တယ်။ -
0:50 - 0:53သူမရဲ့ စာအုပ်က ဓာတုပစ္စည်းတွေ အလွဲ
သုံးစားမှုတွေကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ပြီး -
0:53 - 0:56သဘာဝနှင့်လူ့ကျန်းမာရေးအတွက်
၎င်းတို့ရဲ့ အန္တရာယ်ကို ထောက်ပြခဲ့တယ်။ -
0:56 - 1:01"Silent Spring" ချက်ချင်း ချီးမွမ်းခံခဲ့ရ
သလို လုံးဝလက်မခံသူတွေ ပေါ်လာခဲ့ကြပြီး -
1:01 - 1:04စာရေးသူကို သည်းသည်းမဲမဲ
တိုက်ခိုက်လာခဲ့ကြပါတယ်။ -
1:04 - 1:10နူးညံ့သိမ်မွေ့တဲ့ ဇီဝဗေဒပညာရှင်က ဘယ်လို
လုပ် အဲဒီလို ငြင်းခုံမှုကို ဆွပေးခဲ့တာလဲ။ -
1:10 - 1:14Carson ဟာ အလုပ်ကို ကြိုးစားအားထုတ်တဲ့
ဘွဲ့ယူ ကျောင်းသား အဖြစ် စတင်ခဲ့ပြီး -
1:14 - 1:17John Hopkins University မှာ
ဇီဝဗေဒကို လေ့လာရင်း -
1:17 - 1:19အချိန်ပိုင်း အလုပ်တွေကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ရတယ်။
-
1:19 - 1:22ဒါပေမဲ့ မကျန်းမာတဲ့ ဖခင်နဲ့ ညီမလေးကို
စောင့်ရှောက်ပေးရန် -
1:22 - 1:25သူမရဲ့ ပါရဂူဘွဲ့သင်တန်း မပြီးဆုံးခင်
ထွက်သွားခဲ့ရတယ်။ -
1:25 - 1:28Bureau of Fisheries အတွက် အဏ္ဏဝါ ဇီဝဗေဒ
ရေဒီယို အစီအစဉ်အတွက် -
1:28 - 1:32ရေးပေးသူအဖြစ် Carson ဟာ
အချိန်ပိုင်း အလုပ်ကို လုပ်ခဲ့တယ်။ -
1:32 - 1:36အများပြည်သူရဲ့ အာရုံကိုဆွဲဆောင်နိုင်အောင်
သူမ ရေးသားနိုင်တာကို -
1:36 - 1:39သူမ အကြီးအကဲတို့က
အားကျမိလို့ ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် -
1:39 - 1:43သူမဟာ အဲဒီ ဗျူရိုတွင် အချိန်ပြည့် အလုပ်
ရတဲ့ ဒုတိယအမျိုးသမီး ဖြစ်လာခဲ့တယ်။ -
1:43 - 1:48၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် သူမဟာ
သမုဒ္ဒရာဆိုင်ရာ စာအုပ်သုံးအုပ်အနက် -
1:48 - 1:52ပထမစာအုပ် ထုတ်ဝေခဲ့ရာ သိပ္ပံပညာကို ရေအောက်
ကမ္ဘာရဲ့ အလှတရားနဲ့ ရေးဖွဲ့ခဲ့တယ်။ -
1:52 - 1:57သူမရဲ့ စူးစမ်းမှုတွေဟာ
ကျယ်ပြန့်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို ရရှိခဲ့တယ်။ -
1:57 - 1:59"Silent Spring" ထဲမှာကျတော့ Carson ဟာ
လူသားရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ -
1:59 - 2:04သဘာဝတရားရဲ့ ချိန်ခွင်လျှာကို
ခြိမ်းခြောက်နေတာကို အလေးပေး ထောက်ပြခဲ့တယ်။ -
2:04 - 2:07ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းမှာ ကောက်ပဲသီးနှံတွေကို
ပိုးမွှားများမှ ကာကွယ်ပေးရန် နဲ့ -
2:07 - 2:12စစ်သားတွေကို ပိုးမွှားများမှ ရရှိတဲ့ ရောဂါ
များမှ ကာကွယ်ပေးရန် DDT ကို သုံးခဲ့ကြတယ်။ -
2:12 - 2:17စစ်ပြီးသွားတဲ့ နောက်မှာ အဲဒီပိုးသတ်ဆေးကို
ကျယ်ပြန့်စွာ ကြဲဖြန်းပေးလာခဲ့ကြပြီး -
2:17 - 2:19မကြာခဏဆိုသလို
အကျိုးရှိမှန်းတောင် မသိခဲ့ကြပါ။ -
2:19 - 2:23တခါတုန်းက အမေရိက တောင်ပိုင်းမှာ ပုရွက်ဆိတ်
တမျိုးကို သုတ်သင်ရန် ကြိုးပမ်းစဉ် -
2:23 - 2:29တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေ ချေမှုန်းခံလိုက်ရကာ
ပုရွက်ဆိတ် အနည်းငယ်မျှ သုတ်သင်နိုင်ခဲ့တယ်။ -
2:29 - 2:33အဲဒါနဲ့ အခြား မအောင်မှုတွေ ရှိခဲ့ပေမဲ့
US Department of Agriculture နဲ့ -
2:33 - 2:37ဓာတုကုမ္ပဏီတွေဟာ DDT ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူး
တွေကို ချီးကျူးလို့ မဆုံးနိုင်ခဲ့ကြပါ။ -
2:37 - 2:41အဲဒါအတွက် စည်းကမ်းချက်တွေ နည်းပါးခဲ့ပြီး
ပြည်သူတွေ ရှိနိုင်ခြေအန္တရာယ် မသိခဲ့ပါ။ -
2:41 - 2:44ဒါပေမဲ့ Carson ဟာ ဓာတုပစ္စည်းတွေ
အလွန်အကျွံသုံးစွဲမှုက -
2:44 - 2:47ပိုးမွှား မျိုးစိတ်တွေရဲ့
ခံနိုင်ရည်ကို ဆင့်ကဲမြှင့်ပေးခဲ့လို့ -
2:47 - 2:52ပိုလို့ကို အန္တရာယ်များတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ
ထုတ်လုပ်လာနေရပုံကို ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။ -
2:52 - 2:54DDT ဟာ ရေထဲတွင် မပျော်နိုင်လို့
-
2:54 - 2:59အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ပတ်ဝန်းကျင်ထဲမှာ
-
2:59 - 3:03ပိုးမွှားတွေရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲ၊ ပိုးမွှားတွေ
စားသုံးတဲ့ သတ္တဝါတွေရဲ့ တစ်ရှူးများထဲမှာ၊ -
3:03 - 3:06အဆုံးမှာ လူသားတို့ထဲမှာပါ စုစည်းလာမှာကို
အခိုင်အမာ ညွှန်ပြခဲ့တယ်။ -
3:06 - 3:10DDT နဲ့ ထိတွေ့မှုကြောင့် မျိုးရိုးဗီဇ
ဖွဲ့စည်းပုံ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပြီး -
3:10 - 3:14အနာဂတ် မျိုးဆက်များအဖို့ မသိရတဲ့ အကျိုး
ဆက်တွေ ရှိလာနိုင်တာကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ -
3:14 - 3:17"Silent Spring" အား တုံ့ပြန်မှုဟာ
ပေါက်ကွဲမှုနဲ့ တူခဲ့ပါတယ်။ -
3:17 - 3:20လူအများအပြားအတွက် အဲဒီစာအုပ်က ဧရာမအန္တရာယ်
များနိုင်တဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေ ထိန်းချုပ်ရန် -
3:20 - 3:23လှုံ့ဆော်ချက် ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
-
3:23 - 3:27လူသားရဲ့ ကျန်းမာရေးအား ပိုးမွှားတွေ ခြိမ်း
ခြောက်မှု ထိန်းချုပ်ရာမှာ DDT အရေးပါတာကို -
3:27 - 3:31Carson ဟာ ထည့်သွင်း မဖေါ်ပြခဲ့တာကို ဆင်ခြေ
ပေး ငြင်းခုန်ကြတဲ့ သူတွေလည်း ရှိခဲ့ကြတယ်။ -
3:31 - 3:35စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီးဟောင်း
Ezra Taft Benson ဆိုရင် -
3:35 - 3:40“ကလေးမရှိ အပျိုဟိုင်းက မျိုးရိုးဗီဇကိစ္စ
ဒီလောက် စိုးရိမ်နေတာ ဘာကြောင့်လဲ” -
3:40 - 3:45မေးလိုက်ပြီး Carson ဟာ “ကွန်မြူနစ်ဖြစ်ဖို့
များတယ်”လို့ ရှုတ်ချလိုက်တယ်။ -
3:45 - 3:50ပိုးသတ်ဆေး ကုမ္ပဏီရဲ့ ရှေ့နေက
Carson နဲ့ သူမရဲ့ နောက်လိုက်တွေကို -
3:50 - 3:55လုပ်ငန်းရှင်တွေကို “ယုတ်မာသူတွေ”လို ပုံ
ဖေါ်လိုတဲ့ “ဩဇာပေးမှုတွေ” စွပ်စွဲခဲ့ကြတယ်။ -
3:55 - 3:59အမှန်တကယ်က၊ ဓာတုပစ္စည်းတွေရဲ့ ကောင်းမှုတွေ
ကို ကျယ်ပြန့်စွာ ရေးနေကြချိန်မှာ Carson ဟာ -
3:59 - 4:03အများပြည်သူတွေ နားမလည်ကြတဲ့
အန္တရာယ်တွေကို အာရုံစိုက်စေလိုခဲ့တာပါ။ -
4:03 - 4:06လူသားဟာ သဘာဝတရားကို
ထိန်းချုပ်သင့်ပြီး ထိန်းချုပ်ရမယ် ဆိုတဲ့ -
4:06 - 4:08အများရဲ့ ခံယူချက်ကို သူမဟာ ငြင်းပယ်ခဲ့တယ်။
-
4:08 - 4:12အဲဒီအစား လူသားဟာ “သဘာဝကို မဟုတ်ဘဲ၊ မိမိကို
မိမိ ရင့်ကျက်အောင်၊ ကျွမ်းကျင်အောင်” -
4:12 - 4:17လျေ့ကျင့်ဖို့ လိုတယ်လို့ စိန်ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။
-
4:17 - 4:20Carson ဟာ ကင်ဆာရောဂါနဲ့
၁၉၆၄ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ရာ၊ -
4:20 - 4:24"Silent Spring" စာအုပ်ထုတ်ဝေပြီးလို့
နှစ်နှစ်အတွင်းမှာပါ။ -
4:24 - 4:29သူမစာအုပ်က ပတ်ဝန်းကျင်ကို တက်ကြွတိုက်ပွဲ
ဝင်မယ့် မျိုးဆက်ကို ပေါက်ဖွားလာစေခဲ့ပါတယ်။ -
4:29 - 4:32၁၉၆၉ ခုနှစ်တွင် ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး
သမားတို့ရဲ့ ဖိအားပေးမှုကြောင့် -
4:32 - 4:36ကွန်ဂရက်ဟာ National Environmental
Policy Act ကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ရာ -
4:36 - 4:42ဆက်ဒရယ် အေဂျင်စီများက သူတို့ လုပ်ဆောင်ချက်
တွေရဲ့ အကျိုးဆက်တွေ အကဲခတ်လာရပါတယ်။ -
4:42 - 4:43အဲဒီ ဥပဒေကို ရုပ်လုံးဖေါ်ဖို့
-
4:43 - 4:47သမ္မတ Richard Nixon ဟာ Environmental
Protection Agency ကို ထူထောင်ခဲ့ရတယ်။ -
4:47 - 4:54၁၉၇၂ တွင် EPA မှ DDT သုံးစွဲမှု တစ်စိတ်
တစ်ပိုင်း တားမြစ်ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။ -
4:54 - 4:58Rachel Carson ဟာ သူမသေဆုံးသွားတဲ့
နောက်မှာတောင် သူမရဲ့ ရေးသားချက်များဖြင့် -
4:58 - 5:01ပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အကျိုးကို ရှေ့ဆက်
ထမ်းဆောင်ပေးနေတုန်းပါပဲ။
- Title:
- သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ဦးက ဓာတုဗေဒ စက်မှုလုပ်ငန်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပုံ - Mark Lytle
- Speaker:
- Mark Lytle
- Description:
-
more » « less
သင်ခန်းစာ အပြည့်ကို ကြည့်ရန်://ed.ted.com/lessons/how-one-scientist-took-on-the-chemical-industry-mark-lytle
၁၉၅၈ ခုနှစ်မှာ DDT လို့ ခေါ်တဲ့ ပိုးသတ်ဆေးကြောင့် တေးသီငှက်တွေ သေဆုံးကြကြောင်း ဖေါ်ပြထားတဲ့ စာကို ရရှိခဲ့လို့ Rachel Carson ဟာ ဓာတုဗေဒ ပစ္စည်းတွေကို မှားယွင်းစွာ သုံးစွဲမှုနဲ့ အဲဒါက သဘာဝအပေါ်မှာ ဆိုးဝါးစွာ သက်ရောက်မှု ရှိတာကို စုံစမ်းမှု စတင်ခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှာ သူမဟာ "Silent Spring" စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့ရာ ချက်ချင်းဆိုသလိုပဲ ချီးကျူးမှုတွေ ရရှိခဲ့သလို လုံးဝကို လက်မခံ ရှုတ်ချမှုလည်း ခံခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီ ဇီဝဗေဒ ပညာရှင်နဲ့ စာရေးဆရာ ဖြစ်တဲ့ Rachel Carson ဟာ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး အဲဒီလို ဆန့်ကျင်တဲ့ ငငြင်းခုံမှုတွေကို ထးဆွပေးနိုင်ခဲ့တာလဲ။ Mark Lytle စူးစမ်းလျက် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
Mark Lytle ရဲ့ သင်ခန်းစာကို Héloïse Dorsan Rachet မှ ညွှန်ကြား ရိုက်ကူးပေးထားပါတယ်။
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:03
|
Myo Aung approved Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 6:13 PM |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 6:04 PM |
|
|
Myo Aung accepted Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 5:58 PM |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 5:58 PM |
|
Sanda Aung edited Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 5:54 PM |
|
|
Sanda Aung edited Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 3:32 PM |
|
|
Sanda Aung edited Burmese subtitles for How one scientist took on the chemical industry | May 23, 2020, 3:22 PM |