< Return to Video

Czy powinniśmy jeść owady? - Emma Bryce

  • 0:09 - 0:12
    Od wieków ludzie jedzą robaki,
  • 0:12 - 0:14
    takie jak żuki, gąsienice,
  • 0:14 - 0:16
    szarańcza, koniki polne,
  • 0:16 - 0:18
    termity czy ważki.
  • 0:18 - 0:20
    Ten zwyczaj ma nawet swoją nazwę:
  • 0:20 - 0:21
    entomofagia.
  • 0:21 - 0:23
    Ludy zbieracko-łowieckie zauważyły,
  • 0:23 - 0:25
    że zwierzęta szukają
  • 0:25 - 0:26
    owadów bogatych w proteiny
  • 0:26 - 0:28
    i podążyli w ich ślady.
  • 0:28 - 0:30
    W trakcje ewolucji
  • 0:30 - 0:32
    owady weszły w skład naszej diety,
  • 0:32 - 0:34
    pełniąc rolę zarówno podstawowego pokarmu
  • 0:34 - 0:35
    jak i przysmaku.
  • 0:35 - 0:37
    W starożytnej Grecji
  • 0:37 - 0:39
    cykady uważano za luksusową przekąskę.
  • 0:39 - 0:41
    Nawet Rzymianie uważali larwy żuka
  • 0:41 - 0:43
    za przepyszne.
  • 0:43 - 0:45
    Dlaczego owady już nam nie smakują?
  • 0:45 - 0:48
    Odpowiedź znajdziemy w historii,
  • 0:48 - 0:50
    która zaczyna się
  • 0:50 - 0:53
    około 10 000 lat p.n.e.
    w Żyznym Półksiężycu,
  • 0:53 - 0:54
    miejscu na Bliskim Wschodzie,
  • 0:54 - 0:57
    gdzie powstało rolnictwo.
  • 0:57 - 0:59
    Wtedy nasi niegdyś wędrujący przodkowie
  • 0:59 - 1:01
    osiedlili się na Półksiężycu.
  • 1:01 - 1:03
    Nauczyli się uprawiać ziemię,
  • 1:03 - 1:05
    udomowili zwierzęta,
  • 1:05 - 1:06
    zmienili podejście,
  • 1:06 - 1:08
    które przeniknęło do Europy
  • 1:08 - 1:10
    i reszty świata zachodniego.
  • 1:10 - 1:11
    Rolnictwo sprawiło,
  • 1:11 - 1:14
    że zaczęto uważać owady za szkodniki,
  • 1:14 - 1:16
    które niszczyły uprawę.
  • 1:16 - 1:17
    Populacja rosła,
  • 1:17 - 1:18
    Zachód urbanizował się
  • 1:18 - 1:21
    i osłabiał związki z dawnym zbieractwem.
  • 1:21 - 1:24
    Ludzie zapomnieli o owadach.
  • 1:24 - 1:27
    Dziś nie jesteśmy
    przyzwyczajeni do entomofagii,
  • 1:27 - 1:28
    owady nas irytują.
  • 1:28 - 1:31
    Żądlą, gryzą, niszczą żywność.
  • 1:31 - 1:34
    Budzą w nas odrazę
  • 1:34 - 1:37
    i brzydzimy się na myśl o ich gotowaniu.
  • 1:37 - 1:40
    Prawie 2000 gatunków owadów jest jadalnych
  • 1:40 - 1:43
    i wchodzi w skład diety
  • 1:43 - 1:45
    dwóch miliardów ludzi na świecie.
  • 1:45 - 1:49
    Kraje tropikalne robią to najchętniej,
  • 1:49 - 1:50
    bo jest to akceptowane kulturowo.
  • 1:50 - 1:52
    Gatunki tego regionu są duże,
  • 1:52 - 1:55
    zróżnicowane, latają w dużych rojach,
  • 1:55 - 1:58
    więc łatwo je złapać.
  • 1:58 - 2:00
    W Kambodży w południowej Azji
  • 2:00 - 2:03
    hoduje się tarantule, smaży je
  • 2:03 - 2:04
    i sprzedaje na targu.
  • 2:04 - 2:06
    W południowej Afryce
  • 2:06 - 2:09
    soczyste robaki mopane to podstawa diety.
  • 2:09 - 2:10
    Dusi się je w ostrym sosie
  • 2:10 - 2:13
    albo suszy i soli.
  • 2:13 - 2:14
    Meksykańskie siekane jumiles
  • 2:14 - 2:17
    opieka się z czosnkiem, cytryną i solą.
  • 2:17 - 2:21
    Owady można jeść w całości
    albo mleć je na mąkę,
  • 2:21 - 2:23
    proszek czy pastę, dodawaną do posiłku.
  • 2:23 - 2:25
    Ale nie chodzi tu tylko o smak.
  • 2:25 - 2:26
    Owady są zdrowe.
  • 2:26 - 2:29
    Według naukowców entomofagia
  • 2:29 - 2:31
    jest tanim rozwiązaniem
  • 2:31 - 2:34
    żywieniowych problemów
    krajów rozwijających się.
  • 2:34 - 2:36
    Owady zawierają do 80% protein,
  • 2:36 - 2:38
    ważnego budulca dla organizmu,
  • 2:38 - 2:42
    mają też bogaty w energię tłuszcz, błonnik
  • 2:42 - 2:45
    i mikroelementy, jak witaminy i minerały.
  • 2:45 - 2:47
    Czy wiesz, że większość
    jadalnych owadów
  • 2:47 - 2:48
    zawiera tyle samo
  • 2:48 - 2:50
    albo więcej żelaza niż wołowina,
  • 2:50 - 2:52
    co sprawia, że są ważnym jego źródłem,
  • 2:52 - 2:55
    biorąc pod uwagę to, że brak żelaza
  • 2:55 - 2:57
    jest najważniejszym problemem
  • 2:57 - 2:58
    w odżywianiu na świecie?
  • 2:58 - 3:01
    Mącznik to kolejny przykład.
  • 3:01 - 3:04
    Larwy tego żuka występują w Ameryce
  • 3:04 - 3:06
    i łatwo je hodować.
  • 3:06 - 3:08
    Zawierają dużo witamin,
  • 3:08 - 3:09
    zdrowych minerałów,
  • 3:09 - 3:12
    i do 50% protein,
  • 3:12 - 3:15
    czyli prawie tyle,
    co taka sama ilość wołowiny.
  • 3:15 - 3:18
    Wystarczy udusić je z masłem i solą,
  • 3:18 - 3:20
    albo podpiec i obsypać czekoladą,
  • 3:20 - 3:21
    są wtedy chrupką przekąską.
  • 3:21 - 3:23
    Koszty pokonania obrzydzenia
  • 3:23 - 3:26
    zwracają się w odżywianiu i smaku.
  • 3:26 - 3:27
    Owady mogą być bardzo smaczne.
  • 3:27 - 3:29
    Mączniki smakują jak pieczone orzechy.
  • 3:29 - 3:31
    Szarańcza przypomina w smaku krewetki.
  • 3:31 - 3:33
    Świerszcze według niektórych
  • 3:33 - 3:35
    pachną popcornem.
  • 3:35 - 3:36
    Hodowanie owadów na pokarm
  • 3:36 - 3:39
    ma mniejszy wpływ na środowisko
  • 3:39 - 3:40
    niż farmy zwierząt rzeźnych,
  • 3:40 - 3:43
    gdyż owady wydzielają
    mniej gazów cieplarnianych,
  • 3:43 - 3:46
    zużywają mniej miejsca, wody i jedzenia.
  • 3:46 - 3:49
    Socjoekonomicznie hodowla owadów
  • 3:49 - 3:51
    może pomóc ludziom
    w krajach rozwijających się,
  • 3:51 - 3:53
    gdyż farmy owadów mogą być małe,
  • 3:53 - 3:54
    bardzo wydajne
  • 3:54 - 3:57
    i stosunkowo tanie w utrzymaniu.
  • 3:57 - 3:58
    Owady można zmienić
  • 3:58 - 4:01
    w tanią paszę dla zwierząt,
  • 4:01 - 4:03
    można je karmić odpadami organicznymi,
  • 4:03 - 4:04
    jak obierki z warzyw,
  • 4:04 - 4:07
    które inaczej zostałyby wyrzucone.
  • 4:07 - 4:09
    Zgłodnieliście?
  • 4:09 - 4:11
    Na widok talerza smażonych świerszczy
  • 4:11 - 4:13
    większość osób miałaby odruch wymiotny
  • 4:13 - 4:15
    na myśl o znalezieniu nóżki
  • 4:15 - 4:17
    czy czułka między zębami.
  • 4:17 - 4:18
    Ale pomyślmy o homarze.
  • 4:18 - 4:20
    Wygląda jak ogromny owad
  • 4:20 - 4:22
    z nóżkami i czułkami,
  • 4:22 - 4:24
    którego uważano kiedyś
  • 4:24 - 4:26
    za gorsze, odrażające jedzenie.
  • 4:26 - 4:28
    Dziś homar jest przysmakiem.
  • 4:28 - 4:30
    Czy to samo może spotkać owady?
  • 4:30 - 4:32
    Spróbujcie!
  • 4:32 - 4:33
    Przegryźcie owada
  • 4:33 - 4:35
    i cieszcie się chrupaniem.
Title:
Czy powinniśmy jeść owady? - Emma Bryce
Speaker:
Emma Bryce
Description:

Pełna lekcja: http://ed.ted.com/lessons/should-we-eat-bugs-emma-bryce

Co jest smaczne i bogate w proteiny? Owady! Choć mało popularna poza tropikami, entomofagia - zwyczaj jedzenia owadów - była kiedyś obecna w wielu kulturach. Jedzenie insektów może nas brzydzić, ale dziennie spożywają je dwa miliardy ludzi (mniam, smażone tarantule!). Owady gwarantują też dostęp do żywności i zdrowie środowiska. Emma Bryce zwraca uwagę na przypadki przyrządzania owadów.

Lekcja: Emma Bryce, animacja: NEIGHBOR.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:52
Rysia Wand approved Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 31, 2015, 4:41 AM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 31, 2015, 4:41 AM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 31, 2015, 4:41 AM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 31, 2015, 4:41 AM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 26, 2015, 6:30 PM
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 26, 2015, 6:30 PM
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 26, 2015, 6:28 PM
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Should we eat bugs? Mar 26, 2015, 6:27 PM
Show all
  • Finished review.
    Połączyłam bardzo krótkie linijki, żeby wydłużyć czas wyświetlania i ułatwić czytanie. Połamałam za długie linijki.

    Mar 26, 2015, 6:28 PM

Polish subtitles

Revisions