< Return to Video

Jak rośliny rozpoznają dzień i noc - Dasha Savage

  • 0:07 - 0:08
    W XVIII wieku
  • 0:08 - 0:13
    szwedzki botanik Karol Linneusz
    zaprojektował zegar kwiatowy,
  • 0:13 - 0:16
    składający się z kwitnących roślin,
  • 0:16 - 0:21
    które otwierały się i zamykały
    w poszczególnych porach dnia.
  • 0:21 - 0:25
    Plan Linneusza nie był idealny,
    ale sama idea była słuszna.
  • 0:25 - 0:29
    Kwiaty mają rodzaj poczucia czasu.
  • 0:29 - 0:34
    Wilce rozwijają płatki wcześnie rano.
  • 0:34 - 0:38
    Zamykające się grzybienie białe
    sygnalizują późne popołudnie,
  • 0:38 - 0:43
    a nocne kwiaty, jak wskazuje ich nazwa,
    rozkwitają tylko po zmroku.
  • 0:43 - 0:47
    Skąd bierze się to
    wrodzone poczucie czasu?
  • 0:47 - 0:49
    Nie tylko kwiaty posiadają tę zdolność.
  • 0:49 - 0:52
    Wiele organizmów na ziemi
    ma naturalną zdolność
  • 0:52 - 0:55
    do rozróżniania pór dnia.
  • 0:55 - 0:57
    Dzieje się tak dzięki cyklowi dobowemu,
  • 0:57 - 1:02
    który posiada wiele żywych organizmów.
  • 1:02 - 1:05
    Te biologiczne zegary
    pozwalają żywym organizmom
  • 1:05 - 1:09
    zachować poczucie czasu
    i rozróżnić znaki środowiska,
  • 1:09 - 1:11
    które pozwalają im się przystosować.
  • 1:11 - 1:14
    To bardzo istotne,
    bo obroty Ziemi sprawiają,
  • 1:14 - 1:17
    że znajdujemy się w stanie ciągłej zmiany,
  • 1:17 - 1:21
    choć jest to zmiana
    powtarzalna i przewidywalna.
  • 1:21 - 1:24
    Cykl dobowy obejmuje wiele znaków
  • 1:24 - 1:28
    kontrolujących kiedy
    organizmy budzą się i śpią,
  • 1:28 - 1:30
    a kiedy wykonują różne czynności.
  • 1:30 - 1:35
    Światło i temperatura są sygnałami
    dla roślin uruchamiającymi reakcje
  • 1:35 - 1:37
    na poziomie molekularnym.
  • 1:37 - 1:42
    Komórki w łodygach, liściach i kwiatach
    zawierają fitochromy.
  • 1:42 - 1:45
    Są to niewielkie cząsteczki
    wykrywające światło.
  • 1:45 - 1:50
    Podczas tego procesu fitochromy
    inicjują łańcuch reakcji chemicznych,
  • 1:50 - 1:53
    przekazując informacje do jądra komórki.
  • 1:53 - 1:57
    W jądrze czynniki transkrypcyjne
    rozpoczynają produkcję białek
  • 1:57 - 2:01
    potrzebnych do przeprowadzenia
    reakcji fotochemicznych,
  • 2:01 - 2:03
    jak fotosyntezy.
  • 2:03 - 2:07
    Fitochromy nie tylko wyczuwają
    ilość światła, jakie otrzymują rośliny,
  • 2:07 - 2:09
    ale są w stanie wykryć niewielkie różnice
  • 2:09 - 2:14
    w podziale długości fal światła,
    które rośliny otrzymują.
  • 2:14 - 2:16
    Dzięki temu dostrojonemu zmysłowi
  • 2:16 - 2:19
    fitochromy pozwalają roślinom
    rozróżnić dzień od nocy,
  • 2:19 - 2:22
    środek dnia od wieczora
  • 2:22 - 2:26
    oraz to, czy są w słońcu czy w cieniu.
  • 2:26 - 2:31
    Pozwala to roślinom na dopasowanie
    reakcji chemicznych do środowiska.
  • 2:31 - 2:33
    Dlatego rośliny należą
    do "rannych ptaszków".
  • 2:33 - 2:37
    Przeciętna roślina jest aktywna
    na kilka godzin przed wschodem słońca,
  • 2:37 - 2:42
    tworząc matryce MRNA
    dla mechanizmu fotosyntezy.
  • 2:42 - 2:45
    Kiedy fitochromy
    wykrywają światło słoneczne,
  • 2:45 - 2:47
    rośliny przygotowują molekuły
    przechwytujące światło,
  • 2:47 - 2:52
    żeby dokonać fotosyntezy
    i rosnąć przez cały poranek.
  • 2:52 - 2:54
    Po zebraniu porannego światła
  • 2:54 - 2:57
    rośliny wykorzystują resztę dnia
    na budowę długich łańcuchów energii
  • 2:57 - 3:01
    w postaci polimerów glukozy np. skrobi.
  • 3:01 - 3:04
    Kiedy słońce zachodzi,
    praca jest skończona.
  • 3:04 - 3:08
    Jednak rośliny wcale nie próżnują w nocy.
  • 3:08 - 3:09
    Pod nieobecność słońca
  • 3:09 - 3:11
    rośliny dokonują
    przemiany materii i rosną,
  • 3:11 - 3:15
    rozkładają wczorajszą skrobię
    na cząsteczki.
  • 3:15 - 3:18
    Wiele roślin ma też rytm sezonowy.
  • 3:18 - 3:20
    Kiedy wiosna topi zimowe śniegi,
  • 3:20 - 3:24
    fitochromy rozpoznają dłuższe dni
    oraz więcej światła,
  • 3:24 - 3:29
    a ciągle nieznany mechanizm
    rozpoznaje zmianę temperatury.
  • 3:29 - 3:31
    Te mechanizmy przekazują
    informacje całej roślinie,
  • 3:31 - 3:34
    która zaczyna generować kwiaty,
  • 3:34 - 3:38
    przygotowując się na zapylanie
    nadchodzące wraz z cieplejszą pogodą.
  • 3:38 - 3:42
    Rytm dobowy służy jako łącze
    między rośliną a jej środowiskiem.
  • 3:42 - 3:45
    Te wahania pochodzą od samych roślin.
  • 3:45 - 3:48
    Każda roślina posiada domyślny rytm.
  • 3:48 - 3:51
    Mimo to wewnętrzne zegary roślin
    potrafią przystosować te wahania
  • 3:51 - 3:54
    do zmian i sygnałów środowiska.
  • 3:54 - 3:56
    Na planecie ulegającej ciągłym zmianom
  • 3:56 - 4:01
    to rytm dobowy pozwala roślinom
    trzymać się swojego harmonogramu dnia
  • 4:01 - 4:03
    i wybijać własny rytm.
Title:
Jak rośliny rozpoznają dzień i noc - Dasha Savage
Description:

Pełna lekcja na: http://ed.ted.com/lessons/how-plants-tell-time-dasha-savage

Wilce rozwijają płatki z dokładnością zegarka każdego ranka. Zamykające się grzybienie białe sygnalizują, że nadchodzi wieczór. A nocne kwiaty zakwitają tylko po zmroku. Jak rośliny potrafią określać czas? Dasha Savage bada, jak rytm dobowy odmierza czas w świecie zwierząt i roślin.

Lekcja: Dasha Savage, animacja: Avi Ofer.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:20

  • Rysia Wand

    Sam tekst ładny, ale odsyłam, żeby:
    1. dodać tłumaczenie tytułu
    2. przepracować czerwone wykrzykniki (patrz niżej)
    3. Poprawić łamanie linijek (patrz niżej)

    ===
    Niewłaściwe łamanie/kończenie linijek/napisów.

    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.

    Przykłady:
    1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o, do), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).

    2. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.

    3. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”.

    Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na
    ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.

    Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines
    ===
    Czerwone wykrzykniki

    Trzeba przepracować wszystkie linijki z czerwonymi wykrzyknikami.
    Tekst musi się mieścić w limicie 21 znaków na sekundę i 42 znaków na linijkę (poradnik tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=yvNQoD32Qqo​).
    Czasem wystarczy linijkę złamać, ale czasem trzeba coś skrócić lub przesunąć czas w pasku Timeline (patrz tutaj: https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?t=1m54s). Jeśli go nie widzisz, kliknij w ikonkę narzędzi obok “Editing Polish”.
    Wskazówki, jak skracać linijki znadziesz tutaj: (http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles). Tutaj wskazówki nt. łamania linijek http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines). Przed puszczeniem tekstu na trzeba upewnić się, że wszystkie wykrzykniki zostały usunięte. Najłatwiej poszukać je funkcją ctrl+F.

    Daj znać, jeśli masz pytania.

  • Rysia Wand

    Finished review.
    Uwaga na literówki.

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.