What is emphysema? | Respiratory system diseases | NCLEX-RN | Khan Academy
-
0:01 - 0:03Ağciyərlərin xroniki obstruktiv
-
0:03 - 0:06xəstəliyini rahat səslənsin deyə
qısaldaraq -
0:06 - 0:10AXOX adlandırırıq.
-
0:11 - 0:13Xroniki xəstəliyin uzun müddət ərzində
-
0:13 - 0:15baş verməsi və daha da inkişafı deməkdir.
-
0:15 - 0:17Ağciyər xəstəlikləri
prosesin ağciyərlərdə getməsi deməkdir. -
0:17 - 0:20Obstruktiv sözü açar sözdür.
-
0:20 - 0:22Bir neçə saniya sonra obstruktiv
-
0:22 - 0:25sözünü izah edəcəyəm.
-
0:25 - 0:27Birinci hava yolunu təsvir edim.
-
0:27 - 0:31Hava traxeya vasitəsilə
hava yoluna daxil olur. -
0:31 - 0:35Mənə görə, bu sistem tərsinə
çevrilmiş ağaca bənzəyir. -
0:35 - 0:38Budaqlar və onlardan ayrılan
şaxələrdən ibarətdir. -
0:39 - 0:42Burada 20 və ya 30
budaq var. Hamısını çəkə bilmirəm. -
0:42 - 0:44Lakin onların ağacın
budaqları kimi -
0:44 - 0:47getdikcə daha da kiçildiyini
təsəvvür edin. -
0:47 - 0:50Ən sonda buna bənzər
-
0:50 - 0:53bir şeylə qarşılaşırıq.
-
0:53 - 0:56Bunlar qabarcıqlar
-
0:56 - 0:58dəstəsinə bənzəyir.
-
0:58 - 1:01Biz onları alveol qrupu adlandırırıq.
-
1:01 - 1:05Onlar alveolların cəmidir.
-
1:05 - 1:09Bütün gördükləriniz
-
1:09 - 1:12alveollardır.
-
1:12 - 1:14Əslində onlar
yalnız dəstədə deyil, -
1:14 - 1:17"ağac budağının" gövdəsində də
-
1:17 - 1:20yaranırlar.
-
1:21 - 1:22Beləliklə, daha dəqiq desək,
-
1:22 - 1:24emfizema yaranır.
-
1:24 - 1:26Şəkli daha da böyüdərək
-
1:26 - 1:28aydın təsvir edək.
-
1:28 - 1:31Bu, sonuncu budaqdır.
-
1:31 - 1:33Onları çadır qrupları kimi
-
1:33 - 1:36təsvir edirəm.
-
1:36 - 1:38Niyə belə təsvir etdiyimi
-
1:38 - 1:40bir neçə saniyə ərzində biləcəksiniz.
-
1:40 - 1:42Alveolları bir--birindən ayıran
-
1:42 - 1:46divarların mövcudluğu fikrini
aydınlaşdırmağa çalışıram. -
1:46 - 1:51Hər bir divarda alveollar və
-
1:53 - 1:55onların da sonunda dəstələr
mövcuddur. -
1:55 - 1:58Nəfəs aldığımız zaman
alveollar -
1:58 - 2:01bu cür görünür.
-
2:01 - 2:03Bir qədər hava şarlarına
bənzəyir. -
2:03 - 2:05Lakin ağciyərlər və hava şarları
-
2:05 - 2:08arasındakı fərq onların davamlılıq
-
2:08 - 2:11müddətidir.
-
2:11 - 2:15Bir neçə saniyə sonra
müddətin bitdiyini görəcəyik. -
2:15 - 2:18Əvvəlcə sizə fərqin
nəyə görə yalnız davametmə -
2:19 - 2:20müddəti olduğunu
aydınlaşdırım. -
2:20 - 2:22Adi hava şarında
-
2:22 - 2:26havanı daxil edən
-
2:26 - 2:28müsbət təzyiqdir.
-
2:28 - 2:30Onu üfürməklə və ya
hər hansı maşından istifadə -
2:30 - 2:33ilə havanın içəri daxil
olmasına nail oluruq. -
2:34 - 2:37Lakin nəfəsalma zamanı,
-
2:37 - 2:40heçnə havanı ağıza üfürmür.
-
2:41 - 2:43Hava daxilə neqativ təzyiqlə
daxil olur. -
2:43 - 2:46Bu, döş qəfəsində baş verir,
-
2:46 - 2:50şarın xaricindəki
qutuya bənzəyir. -
2:50 - 2:52Əzələlər genişlənir. Onlar
genişləndikcə -
2:52 - 2:55şarın divarlarını da özü ilə aparır və bu
neqativ təzyiq ilə -
2:55 - 2:57havanın içəri daxil olma formasıdır.
-
2:57 - 3:00Hazırda nəfəsalma maraq obyektimiz
deyil. Çünki obstruktiv -
3:01 - 3:04xəstəliklər nəfəs vermə ilə
əlaqədardır. -
3:04 - 3:07Havanın oraya necə daxil olmasından
asılı olmayaraq onu nəfəsin -
3:07 - 3:10üzərində bir şar kimi
təsəvvür edək. -
3:10 - 3:12Şarı buraxdığımız zaman
hava dərhal çölə -
3:12 - 3:16çıxır. Ağciyərlərdə də proses
eynidir. -
3:16 - 3:19Əzələ rahatlayan zaman
hava yolunun divarları -
3:19 - 3:23havanı xaricə atır.
Çünki elastin zülalı -
3:23 - 3:26divarları quruluşunu
təşkil edir. -
3:26 - 3:29Elastin sözü divarın
rezin bant kimi -
3:31 - 3:34elastiki olduğunu göstərir.
-
3:34 - 3:37Ağciyərlər istirahət etdikdə
divarlar yenidən -
3:37 - 3:40əvvəlki ölçüsünə qayıdır.
-
3:40 - 3:43Daxildə bir o qədər də
hava olmur. Çünki divarların -
3:43 - 3:48geri çəkilmə gücü
havanı itələyir. -
3:48 - 3:50AXOX zamanı elastin
dağılır. -
3:50 - 3:54Elastinin divarlara
elastiklik qabiliyyəti -
3:54 - 3:57verdiyini söylədim.
O parçalandıqda, -
3:57 - 4:01divarın strukturunu saxlayan,
geri çəkilmə gücü verən -
4:01 - 4:04elastiklik keyfiyyəti də
yox olur. -
4:04 - 4:07AXOX xəstəliyi olan
bir ağciyərin forması, fikrimcə, -
4:07 - 4:11şişkin şar əvəzinə,
-
4:11 - 4:16formasız damlaya
bənzəyir. -
4:16 - 4:19Çünki divarlar strukturunu
-
4:19 - 4:23və geriyə qayıtma qabiliyyətini
itirdikləri zaman hər -
4:23 - 4:24hansı formaya
sahib olmurlar. -
4:24 - 4:27Şar əvəzinə,
-
4:27 - 4:28plastik torbaya bənzəyirlər.
-
4:28 - 4:31Plastik torba havanı çölə
-
4:31 - 4:35buraxmır. Divarların geri çəkilməsinə
-
4:35 - 4:37səbəb olan geri çəkilmə
qüvvəsi yoxdur. -
4:37 - 4:40Burada qalır və
heçnə baş vermir. -
4:40 - 4:44Bu, emfizema zamanı
vəəziyyətin pisləşməsinin -
4:44 - 4:48ilk addımıdır. Tənəffüs yolunun
gövdəsi çökür. Burada -
4:48 - 4:50baş verənlər çıxan havaya
-
4:50 - 4:54fiziki maneə əmələ gətirir.
-
4:54 - 4:56Mən bunu küləkli havada
-
4:56 - 5:00evin qapısının açıq qalmasına
-
5:00 - 5:02bənzədirəm.
-
5:02 - 5:05Külək açıq hava yolundan keçərkən,
-
5:05 - 5:08bəzən, qapı onunla birlikdə bağlanır.
-
5:08 - 5:14Biz səs eşitdikdə, qapı
təkrar açılır. -
5:14 - 5:17Bu ağciyərlərdən
havanın çıxmağa çalışdığı zaman -
5:17 - 5:22divarları da özü ilə
birlikdə çəkməsinə bənzəyir. -
5:22 - 5:26Adətən, elastin və divarların
quruluşu bunu açıq saxlayır. -
5:26 - 5:29Lakin onlarsız divarlar da
hava ilə birlikdə gedir. -
5:29 - 5:31Bu da çöküşə səbəb olur.
-
5:31 - 5:34Nəticədə çölə çıxa bilməyən
hava toplanır. -
5:34 - 5:36Sadəcə divarlar onu itələmir.
-
5:36 - 5:38Artıq həm də qapalı qapı da var.
-
5:38 - 5:42Bütün bunların hamısı birləşdikdə
-
5:42 - 5:45obstruktiv xəstəliyi meydana gətirir.
-
5:45 - 5:51AXOX texniki olaraq, iki fərqli
xəstəliyə aiddir. -
5:52 - 5:54Bu gün haqqında danışdığımız,
elastinin məhvi olan -
5:54 - 5:58emfizema xəstəliyi və
xroniki bronxit. -
5:58 - 6:01Sadəcə bir bölgənin iltihabı və ya
-
6:01 - 6:05qıcıqlanması tənəffüs yollarını da
qıcıqlandırır. -
6:05 - 6:07İnsanın neçə dəfə xəstələnməsindən
asılı olaraq, -
6:07 - 6:10bir insanda AXOX-un hər iki
versiyası ola bilər. Amma -
6:10 - 6:11bu gün biz elastin məhvi
-
6:11 - 6:13olan emfizemadan danışacağıq.
-
6:13 - 6:16Biz ağciyərlərdən
-
6:16 - 6:18çıxa bilməyən əlavə havanın
-
6:18 - 6:21olduğu barədə bəhs etdik.
-
6:21 - 6:23Düşünə bilərsiniz ki,
insan bütün -
6:23 - 6:26gün işləyərək ağciyərlərə
hava daxil edir. Bu necə baş verir? -
6:26 - 6:28Siz yarı haqqlı ola bilərsiniz.
-
6:28 - 6:32Buranın qanla təchiz olunduğunu
təsəvvür edək. -
6:32 - 6:36Tənəffüs yollarında qan tədarükü
birgə gedir. Çünki onlar -
6:36 - 6:41mübadilə sistemi
yaratmalıdırlar. -
6:41 - 6:44Oksigen ağciyərlərə
havadan daxil olur. Oksigen -
6:44 - 6:47qan dövranına daxil olaraq,
qanı qırmızı edir. -
6:47 - 6:49Mübadilənin digər tərəfi
qanın qurtulmaq üçün -
6:49 - 6:50ağciyərlərə gətirdiyi karbon
qazı ilə əlaqəlidir. -
6:50 - 6:52O toxumalar tərəfindən
oksigen -
6:53 - 6:55istifadəsindən sonra yaranır.
-
6:55 - 6:58Bir növ tullantı məhsuludur.
-
6:58 - 7:02Onun ağciyərlərə geri dönməsi və
ağızdan çıxması lazımdır. -
7:02 - 7:04Bu mübadilə ağciyərlərin funksiyasının
-
7:04 - 7:09tamamıdır. Obstruktiv xəstəlik
-
7:09 - 7:10zamanı bunun yarısı edilə bilir.
-
7:10 - 7:14Oksigen qəbul olunur.
Lakin karbon qazı xaric oluna bilmir. -
7:14 - 7:16Mübadilənin digər yarısı işləmədiyi üçün
-
7:16 - 7:22problemə səbəb olur.
-
7:22 - 7:24Bütün problemlərin kökündə
emfizema dayanır. -
7:24 - 7:27Ağciyərlərdə təqribən
2.5 milyon alveollar var. -
7:27 - 7:29Onların hamısının
elastini itirdiyini və -
7:29 - 7:33plastik torbaya bənzədiyini
təsvir edək. -
7:33 - 7:36Emfizema nəyə bənzəyəcək?
-
7:36 - 7:39Ağciyərləri
-
7:40 - 7:42təsvir
-
7:42 - 7:45edək.
-
7:45 - 7:48-
-
7:48 - 7:50Bütün hava yolları doludursa və
-
7:50 - 7:53hava çıxa bilmirsə bu mənə
-
7:53 - 7:56yastıq qutularını xatırladır.
-
7:56 - 7:59Gündən-günə şişirlər və
-
7:59 - 8:03geriyə qayıda bilmirlər.
-
8:03 - 8:05Təsvirdəki insanın
uzun müddətdir emfizeması var. -
8:06 - 8:09Xronikidir. Döş qəfəsi və sinədən
çıxan toxuma formasını -
8:09 - 8:12dəyişir. Çünki, ağciyərlər hər zaman
-
8:12 - 8:16onu itələyir.
-
8:16 - 8:19Burada çəllək
-
8:19 - 8:24təsvir etməyə
-
8:24 - 8:27çalışıram.
-
8:27 - 8:30AXOX olan insanlar
çəllək sinəyə sahib kimi -
8:30 - 8:33təsvir edilir. Bu da öndən arxaya
olan məsafənin -
8:33 - 8:35solda sağa məsafə
qədər uzaq olması deməkdir. -
8:35 - 8:37Belə böyük və yuvarlaq
sinəni -
8:37 - 8:39daşımaq və havanın çıxa bilməməsi
insanı çox -
8:39 - 8:42narahat edir.
-
8:42 - 8:45Onun havaya ehtiyacı var.
-
8:46 - 8:47Düşünürəm, bu onun digər
-
8:47 - 8:50kimi olması üçün yeganə yoldur.
-
8:50 - 8:54O xoşbəxt deyil. Çünki onun döş qəfəsi
-
8:56 - 9:00çəllək kimidir və o
havasını çıxara bilmir. -
9:00 - 9:03Tez-tez nəfəs alan emfizemalı insanları
-
9:03 - 9:04"çəhrayı puf" adlandırırlar.
-
9:04 - 9:07İki şeylə bu adı
-
9:07 - 9:10izah etməyə çalışacağam.
-
9:10 - 9:11Çəhrayı ona görədir ki,
-
9:11 - 9:13onlarda oksigen əskik deyil.
-
9:13 - 9:17Oksigenin ağciyərlərə daşınmasında
problem olmadığını demişdim. -
9:17 - 9:20Problem nəfəs vermədədir.
-
9:20 - 9:24Qanda oksigen azlığı olmadığından
-
9:24 - 9:27çəhrayı adlanır. Puf isə onların
-
9:27 - 9:30büzülmüş dodaqlara
sahib olmasını göstərir. -
9:31 - 9:34Büzülmüş dodaqlar
ağızda pipet tutulan zaman yaranan görüntüyə -
9:34 - 9:37bənzəyir və onlar bu
kiçik açılışdan nəfəs alırlar. -
9:37 - 9:39Bunun səbəbi bayaq bəhs etdiyim
qapının -
9:39 - 9:41çırpılaraq geri qayıtması
nümunəsi ilə əlaqəli -
9:41 - 9:44mexaniki əngəllə bağlıdır.
-
9:44 - 9:46Qapını təkrar çəkim.
-
9:46 - 9:52Nəfəs vermə qapının
bir şeyə ilişdiyi zaman -
9:52 - 9:57bağlana bilməməsinə bənzəyir.
-
9:57 - 10:01Hava sürətlə çölə çıxır. Çoxlu hava var.
-
10:02 - 10:05Çünki, divarlar onu itələyir.
-
10:05 - 10:08Təsəvvür edin, bu, keçən
hava miqdarıdır. -
10:08 - 10:12Emfizema zamanı qapının cəftələri
açıq olan zaman küləkdə sallanması -
10:12 - 10:16anında daha az havanın keçməsi və
qapının daha yavaş gedərək anidən -
10:16 - 10:18dayanması ehtimalı azdır.
-
10:18 - 10:20Buna görə AXOX olan insanlar
dodaqlarını büzürlər. -
10:20 - 10:24Bu, daha yavaş nəfəs almağa,
tənəffüs yolunu bir az çox açıq saxlamağa -
10:24 - 10:27kömək edir. Qapı açıq tutula bildiyi
hər saniyədə bir az daha çox hava -
10:27 - 10:30çölə çıxır.
-
10:31 - 10:33Büzülmüş dodaqlar
-
10:33 - 10:36birinci əlamətdir.
-
10:36 - 10:38Havanın sürətində biraz yavaşlama
var. -
10:38 - 10:41Çünki büzülmüş dodaqlar
onu idarə etməyə çalışır. -
10:41 - 10:44Lakin nəfəsalma sürəti artır.
Çünki yetəri qədər nəfəs verə -
10:44 - 10:48bilmədikləri üçün bunu dəqiqədə
daha çox nəfəs almaqla -
10:48 - 10:51kompensasiya edirlər.
-
10:51 - 10:54Bu, digər insanlarda üfləyib püfləmə
kimi -
Not Syncedtəəssürat yaradır.
-
Not SyncedEmfizemanı qısa olaraq,
-
Not Syncedgenişlənmiş ağciyərlər,
böyük çəllək sinə, -
Not Syncedbüzüşmüş dodaqlar və
püfüldəmə olaraq -
Not Syncedtəsvir edirəm.
- Title:
- What is emphysema? | Respiratory system diseases | NCLEX-RN | Khan Academy
- Description:
-
- Video Language:
- English
- Team:
Khan Academy
- Duration:
- 10:55
Show all