Tại sao chúng ta yêu thương một ai đó? Một câu hỏi mang tính triết học - Skye C. Cleary

Xem bài học đầy đủ tại https://ed.ted.com/lessons/why-do-we-love-a-philosophical-inquiry-skye-c-cleary

Ôi tình yêu; đẹp đẽ và say đắm, làm đau lòng và tan nát cả tâm hồn... ta gần như trải nghiệm tất cả cảm giác này cùng lúc! Nếu tình yêu có một mục đích nào đó, thì cả ngành khoa học lẫn tâm lý học đều chưa khám phá ra - nhưng thông qua tiến trình lịch sử, một số triết gia đáng kính đã đưa ra môt số lý thuyết rất hấp dẫn. Skye C. Cleary đưa ra năm trong số các quan điểm triết học để giải thích tại sao ta lại yêu thương một ai đó?

Bài học do Skye C. Cleary thực hiện, phần hình ảnh do Avi Ofer thực hiện.

Ôi tình yêu -

đẹp đẽ và say đắm,

làm đau lòng và tan nát cả tâm hồn,

những cảm xúc ấy thường luôn cùng tồn tại.

Tại sao con người lại muốn đẩy chính mình
vào vòng xoáy tâm trạng ấy?

Phải chăng tình yêu
khiến cuộc sống có ý nghĩa,

hay đó chỉ là lối thoát
cho sự cô đơn và đau khổ?

Có phải tình yêu
chỉ là ngụy trang cho dục vọng

hay chỉ là một mánh lới của sinh học
để con người phải sinh nở?

Đó là tất cả những gì chúng ta cần?

Thực sự ta có cần điều này không?

Nếu tình yêu có một mục đích nào đó,

thì cả ngành khoa học và tâm lý học
vẫn chưa khám phá ra

Nhưng qua tiến trình lịch sử.

một số triết gia đáng kính đã đưa ra
một số giả thuyết hấp dẫn.

Một lần nữa, tình yêu
giúp chúng ta trở nên trọn vẹn hơn.

Nhà triết học Hi Lạp cổ Plato

khám phá ý tưởng cho rằng ta yêu thương
ai đó là để trở nên trọn vẹn hơn.

Trong "Symposium",
ông viết về một buổi ăn tối,

ở đó có Aristophanes,
ông này là một nhà soạn hài kịch,

kể cho các vị khách nghe câu chuyện
dưới đây:

con người trước đây có bốn tay,
bốn chân và hai khuôn mặt.

Một ngày nọ, họ làm các vị thần nổi giận,

và thần Zeus đã chém họ làm hai.

Kể từ đó, mỗi người đều bị thiếu mất
một nửa bản thân mình.

Tình yêu chính là khao khát tìm ra tri kỷ,
một người giúp ta thấy mình trọn vẹn,

hay, ít nhất, đó là điều Plato tin rằng
một diễn viên hài sẽ nói ở một buổi tiệc.

Tình yêu lừa chúng ta sinh con đẻ cái.

Rất lâu sau đó, một triết gia người Đức
tên là Arthur Schopenhauer

lập luận rằng tình yêu
dựa trên dục vọng

chỉ là một ảo tưởng khoái lạc.

Ông gợi ý rằng chúng ta yêu vì
những khát khao khiến ta tin rằng

người kia sẽ mang lại hạnh phúc cho ta,
thực ra ta đã quá sai lầm.

Tự nhiên lừa ta thực hiện việc sinh đẻ,

và sự kết hợp yêu thương mà ta tìm kiếm
chỉ được trọn vẹn khi ta có con cái.

Khi ta thỏa mãn được dục vọng của mình,

ta bị quăng trở lại
trong tình trạng đau khổ,

và ta chỉ thành công trong việc duy trì
nòi giống

và lại tiếp nối sự đau khổ của nhân loại.

Nghe giống như ai đó đang cần được ôm.

Tình yêu là sự trốn chạy khỏi cô đơn.

Theo triết gia người Anh đoạt giải Nobel
tên là Bertrand Russell,

ta tìm đến yêu thương là để thỏa mãn
các khát khao tâm sinh lý.

Con người được tạo ra là để sinh đẻ

nhưng nếu không cảm nhận hạnh phúc
từ một tình yêu say đắm,

tình dục lúc này lại không làm người ta
thỏa mãn.

Nỗi sợ về một thế giới lạnh lùng, tàn nhẫn
bắt buộc chúng ta phải dựng lên vỏ bọc

để bảo vệ và tự cô lập chính mình.

Niềm vui, sự thân mật và sự ấm áp có được
từ tình yêu giúp ta vượt qua nỗi sợ này,

thoát khỏi những vỏ bọc cô đơn.

và tham gia nhiều hơn vào cuộc sống.

Tình yêu làm phong phú con người chúng ta,
đó là điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống.

Tình yêu là nỗi đau khổ được ngụy trang.

Siddhārtha Gautama,

người trở thành Đức Phật,
hay còn gọi Đấng Giác Ngộ,

có thể đã có một vài điều tranh cãi lý thú
với Russel.

Đức Phật cho rằng chúng ta yêu là vì
ta cố thỏa mãn các khát khao bản năng.

Tuy vậy, sự khao khát quá độ lại trở thành
khiếm khuyết,

và dính mắc, thậm chí tình yêu
cũng là nguồn gốc gây nên đau khổ.

May thay, Đức Phật đã phát hiện ra
bát chánh đạo,

cách thức để dập tắt
những ngọn lửa khát khao

để có thể đạt tới Niết Bàn,

trạng thái tâm giác ngộ khi được an lạc,
thông suốt, trí tuệ và từ bi.

Nhà văn Tào Tuyết Cần đã minh họa
lý thuyết Phật giáo này

cho rằng tình yêu là thiếu sáng suốt trong
một trong các tác phẩm kinh điển Trung Hoa

"Hồng Lâu Mộng"

Ở cốt truyện phụ, Giả Thụy
đem lòng yêu Vương Hy Phượng,

cô này bày trò đùa giỡn và sỉ nhục anh.

Anh ta bị giằng xé giữa yêu và hận,

nên một vị đạo sĩ cho anh gương thần kỳ
có thể giúp anh chữa hết bệnh

với điều kiện anh không được nhìn
vào mặt trước gương.

Nhưng mà anh này lại nhìn vào mặt trước.

Anh ta thấy Vương Hy Phượng trong đó.

Linh hồn anh ta bước vào gương

và anh bị dây xích sắt kéo lôi đi và chết,

Không phải tất cả Phật tử đều nghĩ như vậy
về tình yêu lãng mạn và sắc dục,

nhưng bài học của câu chuyện là

sự dính mắc thường dẫn đến bi kịch,

và nên tránh, cũng cần tránh luôn
gương thần kỳ gì đó.

Tình yêu giúp ta vượt qua
chính bản thân mình.

Ta hãy kết thúc bài này tích cực hơn
một chút.

Triết gia người Pháp Simone de Beauvoir

cho rằng tình yêu là khao khát
được hòa nhập với nửa kia

và điều này đem lại ý nghĩa
cho cuộc sống chúng ta.

Tuy nhiên, bà ấy ít quan tâm đến lý do
tại sao chúng ta yêu

mà lại thích thú hơn với việc
làm thế nào để yêu thương tốt hơn.

Bà ấy thấy rằng vấn đề với
tình yêu truyền thống

là nó quá hấp dẫn

cho đến nỗi chúng ta biến nó thành
lý do duy nhất để tồn tại.

Tuy vậy, việc phụ thuộc người khác
để biện minh cho sự tồn tại của mình

có thể dễ dàng dẫn đến sự buồn chán
và trò chơi quyền lực.

Để tránh cái bẫy này, Beauvoir khuyên ta
nên yêu thương chân thành,

giống như bạn bè hơn, một tình bạn lớn.

Các cặp đôi ủng hộ lẫn nhau
việc khám phá bản thân,

vượt qua giới hạn bản thân,

và làm phong phú cuộc sống của họ
và cả thế giới này nữa.

Mặc dù có thể ta không bao giờ biết
tại sao mình lại yêu ai đó,

nhưng ta chắc rằng
đó là vòng quay cảm xúc.

Ta cảm thấy sợ
và thấy hưng phấn.

Nó làm ta đau khổ

và giúp ta thăng hoa tâm hồn.

Có thể ta đánh mất chính mình.

Và có thể tìm được chính mình.

Tình yêu có thể làm ta đau lòng

nhưng cũng có thể
đó là điều tuyệt vời nhất trong đời.

Bạn có dám tìm hiểu không?