افسانه آزتکیِ بعیدترین خدای خورشید - کِی آلمِر رید

درس کامل را اینجا مشاهده کنید: https://ed.ted.com/lessons/the-aztec-myth-of-the-unlikeliest-sun-god-kay-almerereadread

ناناوات، از ضعیف‌ترین خدایان آزتک‌، رنجور و با تنی پر‌ از جوش، برای ایجاد دنیایی تازه برگزیده شده بود. پیش‌تر هم چهار جهان وجود داشت که هر کدام به وسیله «‌ الهه خورشید‌ِ» خودش در حرکت بود و هرکدام به‌نحوی به نوبه خود نابود شده بودند. برای دنیای جدیدی که باید خلق می‌شد، باید خدای دیگری خود را قربانی کرده و در آتشِ شعله‌ور بپرد و پنجمین خورشید شود. آیا خدای ناناوات، قربانی را کامل خواهد کرد؟ کِی آلمِر رید، افسانه خورشید را بازگو می‌کند.

درس توسط کِی آلمر رید، به کارگردانی توماس پیچاردو-اِسپالِی

ناناوات، از ضعیفترین خدایان آزتک،
رنجور و با تنی پر از جوش،

برای ایجاد یک دنیای تازه برگزیده شده بود.

پیشتر هم چهار جهان وجود داشت که هر کدام
به وسیله «الهه خورشیدِ» خودش

در حرکت بود و هرکدام بهنحوی
به نوبه خود نابود شدند:

اولی با جگوارها، بعدی با بادها،

بعدی با بارانهای آتشین
و چهارمی با سیلابها.

برای ایجاد پنجمین خورشید

خدای کِتزالکواتل،
«مارِ بزرگ بالدار،»

به دنیای مردگان رفت و با
استخوانهای انسانهای اولیه بازگشت،

و با خون خود آنها را تغذیه
کرد تا زندگی نویی خلق کند.

برای داشتن دنیایی برای زندگیِ آنها،

میباید خدای دیگری به درون آتش
میجست تا به پنجمین خورشید بدل گردد.

خدای معاش و خدای آتش، «ناناوات» را
برای این امر انتخاب کردند،

در همانحالیکه خدای باران
و خدای چهار اقلیم

پیشنهاد خود را برگزیده بودند:
تِکسیزتِکات ثروتمندِ مغرور.

نخست اینکه، برگزیدگان باید مراسمِ روزه
چهار-روزه و آیین اهدایِ خون را بهجا آورند

ناناوات چیزی جز خارهای کاکتوس
برای خون گرفتن از خود،

و شاخههای صنوبر برای تزیینِ
پیشکشِ خونینش نداشت،

اما تصمیم گرفت که نهایت تلاشش را بکند.

در این میانه، تِکسیزتِکات ثروتش را

با تزیین پیشکش خونش با شاخههای خاردار
شکوهمند سبزرنگ و شاخههایی که با پرهایِ

رنگین کمانیِ مرغان آراسته بود به رخ کشید.

هنگامی که چهار روز سپری شد،
آتشی شعلهور برافروخته شد.

تِکسیزتِکات مغرور چهار بار
نزدیک به شعلههای آتش شد،

و هر چهاربار از ترس، پا پس کشید.

ناناواتِ فروتن، گام پیش نهاد.

دیگر خدایان، گچ سفیدی بر او مالیدند
و پر وبال به تنش چسباندند.

بی هیچ تردیدی، او خویش را
در شعلههای آتش افکند.

عقابی دود-گرفته ازفراز آتش
به پایین سوی آتش جستی زد و

و ناناوات را گرفت و به آسمان برد.

درآنجا، خدای معاش و بانویش او را

و او را بر سریری از پر قو نشاندند
و نواری سرخرنگ دور سرش پیچیدند.

تِکسیزتِکات که از ناناوات،

الهامگرفته بود خود را به چیزی که از
آتش باقی مانده بود افکند: خاکستر سرد.

پلنگی از روی گودال آتش پرید،
اما نتوانست او را به آسمان ببرد.

هنگامی که تِکسیزتِکات به افق رسید،جمعی از
خدایان او را به لباسهای ژنده ملبس کردند.

با این حال، او هم مثل ناناوات
براق و درخشان بود.

اما از آنجا که تهور و غرور
کمتری نشان داده بود،

یکی از خدایان، خرگوشی
برداشت تا برای کاستن نورش

آن را به صورتش پرتاب کرد.

اما دنیای پنجم هنوز
واقعا برقرار نشده بود.

ناناوات، خدای خورشید،
به مدت چهار روز پیاپی

بی آنکه چون خورشیدهای پیشین
جابجا شود، در آسمان درخشید.

در خانهشان، تئوتیوکان، خدایان نگران شدند.

اوبسیدین هاوک را فرستادند
تا جویای مشکل کار شوند.

ناناوات پاسخ داد که درست همانگونه که
خود را فدا کرده بود تا خدای خورشید شود،

اکنون او نیز به خونِ خدایان دیگر نیاز دارد

تا بتواند درآسمان حرکت کند.

ارباب داون از این پیشنهاد برآشفت،
و تیری به سوی خدای خورشید پرتاب کرد.

خدای خورشید هم در مقابل

شلیکی کرد و پیکان پردارش
به صورت ارباب داون خورد،

و او را به شکل توده یخی درآورد.

پیش از آنکه کسی عجولانهای حرکتی کند،

دیگرخدایان رو بههم کردند
تا درباره کاری که باید بکنند گفتگو کنند.

البته که کسی دلش نمیخواست خودش را فدا کند

اما کسی هم دلش نمیخواست
مثل خدای داون عمل کند.

از آن گذشته، ناناوات تا پایان معامله،
خود را برای تغذیه زمین حفظ کرده بود -

چطور میتوانستند از
سیر کردنش در مقابل، سر باز زنند؟

آنها به خاطر داشتند که
چگونه حتی تِکسیزتِکات

سرانجام توانسته بود
از شجاعت ناناوات تقلید کند.

در نهایت، پنج خدای دیگر
موافقت کردند که خودشان را قربانی کنند.

یک به یک، خدای مرگ با چاقویی
از سنگ سیاه آتشفشانی بر قلبشان زد،

و بدن آنها را به خدایِ
خورشید جدیدشان عرضه کرد.

همینکه واپسین خدا قربانیاش را انجام داد،

خدای کِتزالکوآتل بر خاکسترِ گرمِ
آتش زندگی دمید تا به زندگی بازگردد،

و خورشید سرانجام
در طلیعه عصر پنجم،

شروع به حرکت در آسمان کرد.

به لطف یک خدای نحیفِ پر از جوش که
پایمردیاش الهامبخش همه خدایان دیگر شد،

خورشید در مسیر هر روزهاش حرکت آغاز کرد،

و ماه صورت-خرگوشی هم به دنبالش.