Ekonomik durgunluğa ne sebep olur?

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/what-causes-an-economic-recession-richard-coffin

Britanyalılar bin yıldır bronzu aletler ve ziynetler yapmak için ve ticaret için bir para birimi olarak kullandılar. Ama M.Ö. 800'de bu durum değişmeye başladı: bronzun değeri düştü, bu da toplumsal değişime ve ekonomik krize sebep oldu - bugün adlandırdığımız hâliyle durgunluğa sebep oldu. Peki, durgunluğa ne sebep olur? Richard Coffin, bugünkü modern pazarları etkileyen ekonomik dalgalanmaların kökenine iniyor.

Dersi anlatan: Richard Coffin, Yöneten: Augenblick Studios.

Britanyalılar, bin yıl boyunca bronzu
aletler ve ziynetler yapmak için

ve ticaret için para birimi
olarak kullandılar.

Ama M.Ö. 800'de bu durum
değişmeye başladı:

Bronzun değeri düştü, bu da toplumsal
değişime ve ekonomik krize sebep oldu—

bugün adlandırdığımız hâliyle
ekonomik durgunluğa sebep oldu.

Durgunluğa ne sebep olur?

Bu soru haklı olarak uzun süredir

ekonomistler arasında
hararetli bir tartışma konusu.

Durgunluk, tek bir ülkedeki
ekonomik faaliyetlerde

aylarca süren hafif bir düşüş olabilir,

küresel dallanma ile uzun süren
gerileme dönemi yıllar alabilir

veya bu aralarda bir süre alabilir.

Konuyu daha da karmaşıklaştırır,

belli sebeplerin tam yerini
saptamayı zorlaştırarak

ekonominin sağlamlığına katkıda
bulunan sayısız değişken var.

Bu yüzden bu durum büyük resme
bakmamıza yardımcı oluyor:

Durgunluklar, arz ve talep
arasındaki dengeye yönelik

olumsuz bozulmalar
olduğunda meydana gelir.

İnsanların kaç ürün almak istedikleri,

üreticilerin ne kadar
ürün ve hizmet sunabilecekleri,

ve ekonomik düşüşe sebep olan

satılan ürünlerin ve servislerin
fiyatları arasında bir uyumsuzluk var.

Bir ekonominin arz talep
arasındaki ilişkisi

enflasyon ve faiz oranlarına yansır.

Ürünler ve hizmetler daha pahalı
olmaya başladığında enflasyon olur.

Bir başka deyişle, paranın değeri düşer.

Yine de bu, enflasyonun ille de
kötü bir şey olduğu anlamına gelmez.

Aslında düşük enflasyon oranının
ekonomik hareketliliği koruduğu düşünülür.

Ama yüksek enflasyonun
yüksek talebe eşlik etmemesi

hem ekonomide sorunlara yol açar
hem de er geç bir durgunluğa sebep olur.

Bu süre içinde, faiz oranları

bireysel müşteriler ve firmalar için
borç alma maliyetini yansıtır.

Oran, genellikle kredi geri ödenene kadar,

kredi alanların kredi verenlere
ödediği kredinin yıllık hissesidir.

Düşük faiz oranları, firmaların
daha fazla projeye yatırım yapmak için

daha çok parayla
borçlanabilmeleri anlamına gelir.

Yüksek faiz oranları ise
ekonomi hareketliliğini yavaşlatarak

üreticilerin ve tüketicilerin
maliyetini artırır.

Enflasyon oranları ile
faiz oranlarındaki dalgalanmalar

ekonominin iç yüzünü bize gösterebilir

fakat bu dalgalanmalara
evvela ne sebep olur?

En belirgin sebepler doğal afet, savaş
ve jeopolitik unsurlar gibi şoklardır.

Örneğin bir deprem,

petrol gibi önemli bir ürünü
üretmesi gereken altyapıyı yok edebilir.

Bu da talebi kırarak ve potansiyel
olarak bir durgunluğa yol açarak

arz ekonomisini petrol kullanan ürünler
için daha fazla ücret talep etmeye zorlar.

Ama bazı durgunluklar, ekonomik
refah dönemlerinde meydana gelir—

bu muhtemelen ekonomik
refah yüzünden bile olur.

Bazı ekonomistler, bir pazarın
büyümesindeki iş etkinliğinin

arada bir sürdürülemez seviyeye
ulaşabileceğine inanıyor.

Örneğin, kurumlar ve tüketiciler
ekonomik büyümenin onların yüklerini

idare etmelerine yardım edeceği tahminini
yürüterek daha çok borçlanabilirler.

Ama ekonomi beklendiği
kadar hızlı büyümezse

baş edebileceklerinden daha fazla
bir borçla karşılaşabilirler.

Borcu bitirmek için
iş etkinliğini düşürerek

fonları diğer hareketlerden
yönlendirmek zorunda kalacaklar.

Psikoloji de durgunluğa
katkıda bulunabilir.

Durgunluk korkusu, eğer insanların
yatırımda ve harcamada

geri adım atmalarına sebep olursa kendini
gerçekleştiren kehanete dönüşebilir.

Bunun üzerine, üreticiler talepte beklenen

düşüş yönüne yardım etmek için
işletme giderlerini kesebilir.

Bu da maliyet daha düşük
ücretleri kestiği için

daha da düşük talebe yol açarak
bir kısır döngüye sebep olabilir.

Durgunluğu önlemeye yardımcı olmak için
planlanmış politikalar da katkı yapabilir.

Zor zamanlarda, hükûmetler
ve merkez bankaları para basabilir,

harcamayı arttırabilir ve merkez
bankasının faiz oranlarını düşürebilir.

Karşılığında daha küçük bankalar
harcamayı arttırmak için

borcu etkin olarak ''daha ucuz'' hâle
getirerek faiz oranını düşürebilir.

Ama bu politikalar sürdürülebilir değil
ve aşırı enflasyonu önlemek için

er geç tersine çevrilmesi gerekir.

Bu da ,eğer insanlar uğraşsız borca
ve hükümet uyaranına fazla güvenirlerse

durgunluğa yol açar.

Britanya'daki Bronz durgunluğu,
neticede demirin benimsenmesinin,

çiftçilikte ve gıda üretiminde
devrim yapıp yardımcı olmasıyla bitti.

Modern pazarlar, günümüzdeki
durgunlukları yönetmeyi

daha çok zorlaştırarak
daha karmaşık hale getiriyor.

Ama her bir durgunluk, gelecekteki
durgunlukları daha etkin biçimde

öngörmek ve yanıtlamak için
yeni bir veri sağlıyor.