อะไรทำให้ภูเขาไฟปะทุ? - สตีเวน แอนเดอร์สัน (Steven Anderson)
-
0:07 - 0:12ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1942
เกษตรกรชาวเม็กซิโก ดิโอนิซีโอ พูลิโด -
0:12 - 0:16คิดว่าตนได้ยินเสียงฟ้าผ่า
มาจากไร่ข้าวโพดของเขา -
0:16 - 0:20ทว่าเสียงนั้นไม่ได้มาจากฟ้า
-
0:20 - 0:25มันมาจากรอยแยกขนาดใหญ่ที่ปล่อยควัน
แก๊ส และหินออกมา -
0:25 - 0:30รอยแยกนี้จึงกลายเป็นที่รู้จัก
ในชื่อ ภูเขาไฟพาริคูติน -
0:30 - 0:37และอีก 9 ปีต่อมา ลาวาและขี้เถ้าของภูเขาไฟ
ได้ปกคลุมพื้นที่มากกว่า 200 ตารางกิโลเมตร -
0:37 - 0:39แล้วภูเขาไฟลูกใหม่นี้โผล่มาจากไหน
-
0:39 - 0:43และอะไรไปกระตุ้น
ให้เกิดการปะทุที่คาดไม่ถึงนี้ -
0:43 - 0:47เรื่องราวของภูเขาไฟเริ่มจากหินหนืด (แมกมา)
-
0:47 - 0:52หินหนืดพวกนี้มักก่อตัวในบริเวณที่
น้ำในมหาสมุทรสามารถผ่านเข้าไปใน -
0:52 - 0:56ชั้นเนื้อโลก ซึ่งจะทำให้
อุณหภูมิของชั้นนั้นเย็นลง -
0:56 - 1:00โดยปกติแล้วหินหนืดจากกระบวนการนี้
จะอยู่ใต้พื้นผิวโลก -
1:00 - 1:04เนื่องจากความสมดุลของ
ปัจจัยทางธรณีวิทยา 3 ข้อด้วยกัน -
1:04 - 1:07ข้อแรกคือ แรงดันชั้นหินปิดทับ
-
1:07 - 1:12นี่คือน้ำหนักของเปลือกโลก
ที่ดันหินหนืดไว้ด้านล่าง -
1:12 - 1:17ทำให้หินหนืดดันกลับด้วยปัจจัยข้อที่สอง
คือ แรงดันหินหนืด -
1:17 - 1:20การปะทะกันของสองแรง
ทำให้เกิดปัจจัยข้อที่สาม -
1:20 - 1:24นั่นคือ ความแข็งแกร่งของเปลือกโลก
-
1:24 - 1:27ปกติแล้ว หินจะแข็งแรงและหนักพอ
-
1:27 - 1:29ที่จะกันไม่ให้หินหนืดออกมาได้
-
1:29 - 1:35แต่เมื่อปัจจัยทั้งสามนี้เสียสมดุล
ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นนั้นรุนแรงเหมือนระเบิด -
1:35 - 1:37สาเหตุหนึ่งที่ทำให้ภูเขาไฟประทุ
-
1:37 - 1:40คือการที่แรงดันหินหนืดเพิ่มขึ้น
-
1:40 - 1:44หินหนืดประกอบด้วยธาตุและส่วนประกอบมากมาย
-
1:44 - 1:47ซึ่งส่วนใหญ่จะละลายอยู่ในหินหนืดเอง
-
1:47 - 1:53หากมีปริมาณที่เข้มข้นพอ ส่วนประกอบเช่น
น้ำหรือกำมะถันจะไม่ละลายอีก -
1:53 - 1:57แต่จะรวมตัวเป็นฟองแก๊สแรงดันสูงแทน
-
1:57 - 1:59เมื่อฟองแก๊สลอยตัวถึงพื้นผิวหินหนืด
-
1:59 - 2:02ฟองสามารถระเบิดออกด้วยความแรง
เทียบเท่าการยิงปืน -
2:02 - 2:06และเมื่อฟองนับล้านระเบิดอย่างต่อเนื่อง
-
2:06 - 2:10ก็จะมีพลังงานมากพอจะส่งขี้เถ้า
ขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศสตราโตสเฟียร์ -
2:10 - 2:15แต่ก่อนฟองจะแตก มันจะมีลักษณะคล้ายกับ
ฟองคาร์บอนไดออกไซด์เมื่อเขย่าโซดา -
2:15 - 2:18ฟองแก๊สเหล่านี้ช่วยทำให้
ความหนาแน่นของหินหนืดลดลง -
2:18 - 2:23และเพิ่มแรงพยุง ซึ่งจะไปดันหินหนืด
ให้ทะลุผ่านเปลือกโลกขึ้นไป -
2:23 - 2:28นักธรณีวิทยาเชื่อว่า นี่คือกระบวนการ
ที่ทำให้ภูเขาไฟพาริคูตินประทุขึ้น -
2:28 - 2:30ในประเทศเม็กซิโก
-
2:30 - 2:34มีอยู่ 2 สาเหตุโดยธรรมชาติที่ทำให้เกิดฟอง
-
2:34 - 2:37บางครั้งหินหนืดใหม่ที่อยู่ลึกลงไปกว่านั้น
-
2:37 - 2:41ก็พาแก๊สต่างๆ มาผสมโรงด้วย
-
2:41 - 2:45แต่แก๊สก็สามารถรวมตัวกันได้
เมื่อหินหนืดเริ่มเย็นตัวลง -
2:45 - 2:50ในสถานะหลอมเหลวนั้น หินหนืดเป็นส่วนผสม
ของแก๊สกับแร่ธาตุที่หลอมละลายแล้ว -
2:50 - 2:56ขณะที่หินหนืดแข็งตัว แร่ธาตุในนั้น
จะเริ่มรวมกันแน่นและตกผลึก -
2:56 - 3:00กระบวนการนี้ไม่ได้ใช้แก๊ส
ที่ละลายอยู่มากนัก -
3:00 - 3:03เป็นผลให้สารประกอบมีความเข้มข้นสูงขึ้น
-
3:03 - 3:06และรวมตัวเป็นฟองระเบิด
-
3:06 - 3:10ไม่ใช่ทุกครั้งที่การประทุจะเกิดขึ้น
จากแรงดันหินหนืด -
3:10 - 3:15บางครั้งน้ำหนักของหินเอง
ที่น้อยจนอาจเกิดอันตรายได้ -
3:15 - 3:20แผ่นดินถล่มสามารถนำหินปริมาณมหาศาล
ออกไปจากบริเวณกักเก็บหินหนืดได้ -
3:20 - 3:25จนทำให้แรงดันชั้นหินปิดทับลดฮวบ
และเกิดการประทุโดยทันที -
3:25 - 3:28กระบวนการนี้เรียกว่า "การปลดปล่อย"
-
3:28 - 3:31และเป็นเหตุให้เกิดการประทุนับครั้งไม่ถ้วน
-
3:31 - 3:36รวมถึงการระเบิดอย่างกระทันหัน
ของภูเขาไฟเซนต์เฮเลนส์ในปี ค.ศ. 1980 ด้วย -
3:36 - 3:39แต่การปลดปล่อยเช่นนี้
สามารถเกิดขึ้นโดยใช้เวลานานได้ -
3:39 - 3:42เนื่องมาจากการผุกร่อนของหิน
และธารน้ำแข็งละลาย -
3:42 - 3:45อันที่จริง นักธรณีวิทยาหลายคนกังวลว่า
การที่ธารน้ำแข็งละลาย -
3:45 - 3:50เนื่องจากอากาศเปลี่ยนแปลง
จะเพิ่มการระเบิดของภูเขาไฟมากขึ้น -
3:50 - 3:54สุดท้าย การประทุสามารถเกิดขึ้นได้
เมื่อชั้นหินไม่แข็งแรงมากพอ -
3:54 - 3:57ที่จะกดหินหนืดให้อยู่ใต้ผิวโลกไว้ได้
-
3:57 - 4:00แก๊สที่เป็นกรดและความร้อนจากหินหนืด
-
4:00 - 4:05สามารถกัดกร่อนหินด้วยกระบวนการที่ชื่อว่า
การเปลี่ยนแปลงความร้อน -
4:05 - 4:08ซึ่งจะค่อย ๆ เปลี่ยนหินแข็ง ๆ
ให้กลายเป็นดินเหนียวนุ่ม ๆ -
4:08 - 4:12ชั้นหินอาจอ่อนแรงลงได้
จากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก -
4:12 - 4:17แผ่นดินไหวสามารถสร้างรอยแยก
ที่ทำให้หินหนืดออกมาสู่พื้นดินได้ -
4:17 - 4:20และเปลือกโลกจะถูกยืดออกจนบาง
-
4:20 - 4:23ในขณะที่แผ่นทวีปก็เคลื่อนตัวออกจากกัน
-
4:23 - 4:26อย่างไรก็ตาม แม้เราจะรู้ว่า
อะไรทำให้เกิดการประทุ -
4:26 - 4:29มันก็ไม่ได้ทำให้คาดการณ์ง่ายขึ้นเลย
-
4:29 - 4:32ขณะที่นักวิทยาศาสตร์สามารถวัด
ความแข็งแรงและน้ำหนัก -
4:32 - 4:33ของเปลือกโลกได้คร่าว ๆ
-
4:33 - 4:38ความลึกและความร้อนของบริเวณหินหนืด
ทำให้การวัดความเปลี่ยนแปลงแรงดันหินหนืด -
4:38 - 4:40เป็นเรื่องที่ยากมาก
-
4:40 - 4:44แต่นักธรณีวิทยาที่เชี่ยวชาญด้านภูเขาไฟ
กำลังสำรวจหาเทคโนโลยีใหม่ ๆ -
4:44 - 4:47เพื่อพิชิตภูเขาไฟให้อยู่หมัด
-
4:47 - 4:50ความก้าวหน้าในการจับภาพความร้อน
ช่วยทำให้นักวิทยาศาสตร์ -
4:50 - 4:52ตรวจจับจุดร้อนใต้ดินได้
-
4:52 - 4:56สเปกโทรมิเตอร์สามารถวิเคราะห์
หาแก๊สที่ออกจากหินหนืดได้ -
4:56 - 5:02อีกทั้งเลเซอร์ยังสามารถใช้ตรวจจับหินหนืด
ที่ดันตัวสูงขึ้นได้จากรูปร่างของภูเขาไฟ -
5:02 - 5:07หวังว่าเครื่องมือเหล่านี้จะช่วยให้พวกเรา
เข้าใจภูเขาไฟพวกนี้มากขึ้น -
5:07 - 5:09รวมถึงการประทุอย่างดุเดือดของมันด้วย
- Title:
- อะไรทำให้ภูเขาไฟปะทุ? - สตีเวน แอนเดอร์สัน (Steven Anderson)
- Speaker:
- สตีเวน แอนเดอร์สัน
- Description:
-
more » « less
รับชมบทเรียนเต็ม: https://ed.ted.com/lessons/what-makes-volcanoes-erupt-steven-anderson
ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1942 เกษตรกรชาวเม็กซิโก ดิโอนิซิโอ พูลิโดคิด ว่าตนได้ยินเสียงฟ้าผ่ามาจากไร่ข้าวโพดของเขา ทว่าเสียงนั้นไม่ได้มาจากฟ้า มันมาจากรอยแยกขนาดใหญ่ที่ปล่อยควัน แก๊ส และหินออกมา ซึ่งรู้จักกันในภายหลังว่าภูเขาไฟพาริคูติน ภูเขาไฟลูกใหม่นี้โผล่มาจากไหน และอะไรไปกระตุ้นให้เกิดการปะทุขึ้น สตีเวน แอนเดอร์สัน จะพาคุณไปเรียนรู้
บทเรียนโดย สตีเวน แอนเดอร์สัน กำกับโดย คาบอง สตูดิโอ
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:10
|
Sakunphat Jirawuthitanant edited Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Aug 21, 2020, 2:57 PM |
|
|
Sakunphat Jirawuthitanant approved Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Aug 20, 2020, 3:35 AM |
|
|
Sakunphat Jirawuthitanant edited Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Aug 20, 2020, 3:35 AM |
|
Supanat Termchaianan accepted Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Aug 15, 2020, 11:13 AM |
|
|
Supanat Termchaianan edited Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Aug 15, 2020, 11:13 AM |
|
Worawut Weerawan edited Thai subtitles for What makes volcanoes erupt? | Jul 17, 2020, 8:46 AM |