-
Davranış bilimcileri, hayvan davranışlarının yanı sıra
-
insan doğası ile ilgili de yeni görüşler ortaya attılar.
-
Ve bu görüşler hepimizin bildiği bir süreçle ilgiliydi.
-
Öğrenme!
-
Çünkü biz tamamen öğrenmek için doğmuşuz.
-
İlginçtir ki, öğrenme alanındaki en önemli isimlerden biri olan
-
Ivan Pavlov'un bu konuyla alakası bile yoktu.
-
En azından en başta.
-
Ünlü Rus bilimci, Pavlov 1904 yılında psikoloji ve tıp alanında Nobel ödülünü kazandı.
-
Burdan görülüyor ki, Pavlov ilk başta
-
sindirim ve tükrük bezleri ile ilgeniyordu.
-
Köpeklerin tükrüklerini test tüplerine alarak, sindirim sırasında
-
tam olarak ne kadar tükrük ürettiklerini ölçebiliyordu.
-
Yemek verildiğinde, köpekler hemen tükrük salgılıyordu- doğuştan gelen salya refleksi.
-
Ancak deneyler tekrarlandıkça ilginç bir şey oldu.
-
Köpekler yemek ile temasa geçmeden ÖNCE tükrük salgıladılar.
-
Salyalarının artması için yemeğin görüntüsü bile yeterliydi.
-
Daha sonra ise, yemek tabağını görmek veya Pavlov'un veya asistanının
-
ayak sesleri duymak bile bu doğuştan gelen refleksi tetiklemeye yetti.
-
Bu tepkinin ortaya çıkmasıne yol açan şey neydi?
-
Pavlov bunu bulmak için uyarıcıyı sistematik olarak değiştirmeye
-
ve köpeğin tepkisini ölçmeye karar verdi.
-
(Metronom tıklaması)
-
Uyarıcı olarak ışıklar ve ziller kullanıldı.
-
Hepsi de yemek için "dublor" olarak kullanıldı.
-
önemli olan kullanılan uyarıcının çeşidi değildi
-
bunların yemeğin geliyor olduğu sinyali vermesiydi.
-
Pavlov, temel bir öğrenme biçimini bulmuş oldu,
-
"klasik koşullanma".
-
Orjinal bir uyarıcı otomatik, öğrenilmemiş bir tepkiyi ortaya çıkarır.
-
Uyarcı da tepki de kendiliğinden meydana gelir.
-
Bunlar koşulsuzdur.
-
Sonra, koşulsuz tepkiyi ortaya çıkarmayan ikinci bir uyarıcı
-
orjinal uyarıcının ortaya çıkmasından hemen önce sunulur.
-
(Zil çalması)
-
(Zil çalması)
-
(Zil çalması)
-
Doğal veya sinyal veren uyarıcı, yalnız başına sunulur ve
-
orjinal uyarıcı ordaymış gibi bir tepki açığa çıkarsa
-
bu durumda koşullanma meydana gelmiş deriz.
-
(Zil çalması)
-
Kendiliğinden olan doğal uyarıcı "koşullu uyarıcı" haline gelir.
-
(Zil çalması)
-
Tam tersi de doğrudur.
-
Pavlov ve arkadaşları, böylesi koşullu tepkilerin zamanla ortadan kalkmasını araştırdılar.
-
(Zil çalması)
-
Denek, koşullu uyarıcının artık istenenilen olayın sinyali
-
olmadığını öğrendiğinde, edinme süreci tersine döner.
-
Çünkü öğrenme bağı zamanla azalmıştır.
-
(Sürekli zil çalması)
-
Pavlov'un ve onu izleyenlerinlerin çalışmaları
-
şu önemli sonucu ortaya çıkardı
-
Organizmanın algıladığı herhangi bir uyarıcı, organizmanın
-
yapmaya kabil olduğu herhangi bir reaksiyonu ortaya çıkarabilir.
-
Bu şu anlama geliyor; herhangi bir ses, görüntü ve koku
-
kaslarımızın gerilme ve gevşeme biçimini, ruh halimizin değişmesini
-
ve hatta tutumlarımızın biçimlenme şeklini bile etkileyebilir.
-
Örneğin; "Rahatla" ve bunu yaptığımda
-
(Silahı ateşler)
-
korkarsınız ve üzülürsünüz.
-
5 veya 6 defa "Rahatla" ile bunu yapsam
-
(Silahı ateşler)
-
Sadece "Rahatla" kelimesi bile normal öğrenilmiş tepki yerine,
-
olumsuz bir tepki yaratacaktır.
