< Return to Video

Xronik bronxitin patofiziologiyası|Tənəffüs sistemi xəstəlikləri|NCLEX-RN|Khan Academy

  • 0:02 - 0:05
    Xronik bronxitin necə yarandığına keçməzdən
  • 0:05 - 0:06
    əvvəl, orqanizmin
  • 0:06 - 0:07
    çalışma prinsipinə
  • 0:07 - 0:10
    tez göz gəzdirək.
  • 0:10 - 0:11
    Bu, orqanizmin xarici mühitə
  • 0:11 - 0:13
    girişidir.
  • 0:13 - 0:16
    Gəlin, bunu xarici mühit kimi adlandıraq.
  • 0:16 - 0:17
    Bu girişdən istənilən zaman
  • 0:17 - 0:21
    qıcıqlandırıcılar orqanizmə
    daxil olur, qıcıqlandırıcılar dedikdə
  • 0:21 - 0:23
    bura aid olmayan
    və toxumaya zərər vura
  • 0:23 - 0:25
    biləcək şeyləri nəzərdə tuturam.
  • 0:25 - 0:29
    Bədənin ilk müdafiə
    mexanizmi, toxumada yerləşən
  • 0:29 - 0:32
    vəziləri, burada baş verən
    prosesə cəlb etməkdir.
  • 0:32 - 0:36
    Onlar bu boşluğa maye və yaxud
    selik ifraz etməlidirlər.
  • 0:36 - 0:40
    Məqsəd bu mayenin,
    bu seliyin
  • 0:40 - 0:42
    qıcıqlandırıcılarla qarışıb, bədəndən
  • 0:42 - 0:44
    yuyularaq kənarlaşdırılmasıdır.
  • 0:44 - 0:46
    Əminəm ki, danışdığım bu şey
  • 0:46 - 0:47
    haqda başqa nümunələr də
  • 0:47 - 0:49
    ağlınıza gəlir,məsələn göz yaşı.
  • 0:49 - 0:51
    Gözünüzə nəsə düşəndə,
  • 0:51 - 0:53
    gözləriniz yaşarır, düzdür?
  • 0:53 - 0:54
    Bu, göz yaşının gözünüzdəki
  • 0:54 - 0:57
    qıcıqlandırıcını kənarlaşdırması üçün
    baş verən mexaniki hadisədir.
  • 0:57 - 1:00
    Göz yaşı kimi, fırtıq da həmçinin.
  • 1:00 - 1:01
    Bağışlayın,bu biraz iyrəncdi,
  • 1:01 - 1:03
    amma burnunuzda yad cisim
  • 1:03 - 1:04
    olduqda, fırtıq onu
  • 1:04 - 1:06
    bədəndən kənarlaşdırmalıdır.
  • 1:06 - 1:09
    Deyəcəyim üçüncü
    nümunə isə
  • 1:09 - 1:10
    bugün danışacağımız
  • 1:10 - 1:12
    bəlğəmdir.
  • 1:12 - 1:15
    Nəsə, boğazınıza
    ya da ağciyərlərinizə daxil olduqda
  • 1:15 - 1:17
    ağciyər divarları bəlğəmi əmələ gətirən
  • 1:17 - 1:19
    selik ifraz edir.
  • 1:19 - 1:21
    Ağciyərlərdəki bu sistem
  • 1:21 - 1:23
    öskürək refleksini də tətikləyir.
  • 1:23 - 1:25
    Gəlin bu divarları
  • 1:25 - 1:28
    qırmızı ilə çəkək.
  • 1:28 - 1:31
    Bu divarlar saya əzələ
    qatı ilə örtülüb
  • 1:31 - 1:35
    və bu bölgə tətiklənəndə,
  • 1:35 - 1:36
    saya əzələ spazma uğrayır,
  • 1:36 - 1:37
    beləliklə də,bəlğəmi kənarlaşdıracaq
  • 1:37 - 1:39
    öskürək refleksi yaranır.
  • 1:39 - 1:41
    Yadınızda saxlayın ki,mən
    bunu,orqanizmin birinci
  • 1:41 - 1:42
    müdafiə mexanizmi adlandırdım.
  • 1:42 - 1:45
    Bu orqanizm üçün
  • 1:45 - 1:47
    faydalıdır.
  • 1:47 - 1:49
    Xronik bronxit isə
  • 1:49 - 1:51
    ifrat dərəcədə müdafiənin
    nəticəsidir.
  • 1:51 - 1:54
    Yəni, bu zaman selik o qədər çox istehsal
  • 1:54 - 1:57
    olunur ki, bədən bu qədər şeyi
  • 1:57 - 1:59
    təmizləyə bilmir və
  • 1:59 - 2:02
    xronik bronxit əmələ gəlir.
  • 2:02 - 2:05
    Əlbəttə ki, burdakı "it" hissəsi
    qıcıqlanmanı göstərir,
  • 2:05 - 2:07
    bronx isə ağciyərlərə işarə edir.
  • 2:07 - 2:11
    Yəni, xronik iltihab və
    ağciyərlərin qıcıqlanması.
  • 2:11 - 2:13
    Yaxşı, gəlin hava yolu çəkək.
  • 2:13 - 2:15
    Burda traxeyamız ,
  • 2:15 - 2:20
    böyük əsas bronx və
    ondan ayrılan şaxələr var.
  • 2:20 - 2:22
    Belə.
  • 2:22 - 2:25
    Burda 20-30 şaxə var və görürsünüz
  • 2:25 - 2:25
    ki,
  • 2:25 - 2:28
    onlar getdikcə balacalaşır.
  • 2:28 - 2:30
    Ağciyərlərimiz bu cür genişlənir.
  • 2:30 - 2:33
    Bildiyiniz kimi, oksigen ağciyərə daxil
  • 2:33 - 2:37
    olur və karbon dioksid isə xaric olunur.
  • 2:37 - 2:39
    Burdakı qıcıqlandırıcılar isə normalda
  • 2:39 - 2:42
    təmiz olan hava yolunu tutublar, bu zaman
  • 2:42 - 2:44
    ağciyərlərin işi çətinləşəcək.
  • 2:44 - 2:47
    Ağciyərlərimiz üçün ən yayğın
  • 2:47 - 2:48
    xronik qıcıqlandırıcı
  • 2:48 - 2:50
    siqaret çəkməkdir.
  • 2:50 - 2:53
    Belə, bu siqareti
    yandırırıq.
  • 2:53 - 2:58
    Siqaretin ucundan çıxan
    tüstü
  • 2:58 - 3:00
    ağciyərlərə daxil olub
    qalan
  • 3:00 - 3:03
    milyardlarla hissəciklərdən təşkil olunub.
  • 3:03 - 3:07
    Divarlarda olan vəzilər,
    cavab reaksiyası olaraq
  • 3:07 - 3:09
    selik ifraz etməyə başlayırlar.
  • 3:09 - 3:11
    Yadınızda saxlayın,bu, qıcıqlandırıcıya
  • 3:11 - 3:13
    qarşı normal cavab reaksiyasıdır.
  • 3:13 - 3:14
    Amma,əlbəttə ki,xroniklərdə
  • 3:14 - 3:16
    davamlı, sabit
    illərdən söhbət gedir.
  • 3:16 - 3:18
    Hər gün bu cürdür.
  • 3:18 - 3:21
    Axırda, təmiz hava yolu
    olmalı yer
  • 3:21 - 3:23
    seliklə dolur.
  • 3:23 - 3:27
    Sanki, çubuqla
    stəkandan
  • 3:27 - 3:30
    milkshake
  • 3:30 - 3:32
    içirsiniz.
  • 3:32 - 3:36
    Bu milkshake qatıdır
    və çubuğu tıxayır.
  • 3:36 - 3:37
    İndi onu içmək üçün gərək
  • 3:37 - 3:39
    daha güclü sorasınız.
  • 3:39 - 3:41
    Eyni şəkildə, bəzən,
  • 3:41 - 3:43
    selik, ağciyərin bu kiçik
  • 3:43 - 3:47
    şaxəsini tıxaya biləcək
    qədər yığılır.
  • 3:47 - 3:49
    Bu hissədə qan mübadiləsi
    gedə bilmir və
  • 3:49 - 3:52
    xəstəliyin ağırlıq
    dərəcəsindən asılı olaraq
  • 3:52 - 3:55
    ağciyərin müxtəlif bölgələri, seliyə görə
  • 3:55 - 3:57
    öz üstlərinə düşən tapşırığı
    yerinə yetirə bilmir.
  • 3:57 - 3:59
    Biz indi siqaret çəkməyin
    təsiri haqda danışdıq,
  • 3:59 - 4:00
    amma əlbəttə ki,xronik bronxitə
  • 4:00 - 4:02
    səbəb olan başqa şeylər də var.
  • 4:02 - 4:04
    Vacib səbəblərindən biri çirklənmədir.
  • 4:04 - 4:07
    Havada hər zaman milyardlarla
  • 4:07 - 4:10
    çirkləndirici var.
  • 4:10 - 4:12
    Bəzi ölkələrdə
    bu çox böyük bir problemdir
  • 4:12 - 4:15
    və ona görə xronik bronxit
    oralarda geniş yayılmışdır.
  • 4:15 - 4:16
    Yaxud da ki, kömür mədənlərində
  • 4:16 - 4:18
    kömür tozuna məruz qalanlar,
  • 4:18 - 4:21
    ya da asbestlə işləyənlər,
  • 4:21 - 4:23
    gəmiqayırma işçilərində də yayılmışdır.
  • 4:23 - 4:26
    Əsas mövzu qıcıqlandırıcının
    hava yollarına
  • 4:26 - 4:28
    düşməsi və bu halın
  • 4:28 - 4:30
    hər gün baş verməsidir.
  • 4:30 - 4:31
    Əgər sadəcə bir neçə günlük
  • 4:31 - 4:32
    siqaret çəkirəmsə və
  • 4:32 - 4:35
    məndə çoxlu selik yaranırsa,bu
    məndə xronik bronxit var demək deyil.
  • 4:35 - 4:38
    Bu patofiziologiya, vəzilərin
  • 4:38 - 4:41
    həddən artıq böyüməsilə əlaqədardır.
  • 4:41 - 4:43
    Deməli,biz toxumada hansısa dəyişiklik axtarırıq.
  • 4:43 - 4:46
    İndi, xəstəyə xronik
    bronxit diaqnozunu qoymaq üçün
  • 4:46 - 4:48
    klinik diaqnoz kifayətdir, yəni bu zaman
  • 4:48 - 4:49
    heç bir test yoxdur,
  • 4:49 - 4:52
    sadəcə tarixçəyə əsasən müəyyən olunur.
  • 4:52 - 4:53
    Amma, vəfat etmiş xəstələrin ağciyərlərinin
  • 4:53 - 4:55
    müşahidəsi nəticəsində,
  • 4:55 - 4:57
    toxumada dəyişiklik yarandığını bilirik.
  • 4:57 - 4:59
    Hava yolunun bir
    hissəsini burda daha geniş göstərdim.
  • 4:59 - 5:01
    Bunu, mənfəz adlandıracağıq.
  • 5:01 - 5:03
    Mənfəz, borunun iç
    hissəsi deməkdir.
  • 5:03 - 5:05
    Mənfəz burdadır,
  • 5:05 - 5:07
    hava buradan keçir.
  • 5:07 - 5:09
    Hər iki tərəfdə olan bu qara boşluq isə
  • 5:09 - 5:12
    bronxun divarlarıdır.
  • 5:12 - 5:15
    Əgər hava yolunun en
    kəsiyini aparsaq,
  • 5:15 - 5:19
    ortadakı hissə mənfəz olacaq.
  • 5:19 - 5:21
    İndi idə bronxun
  • 5:21 - 5:23
    divarı haqda danışacam.
  • 5:23 - 5:27
    Divarlar saya əzələ qatı ilə
  • 5:27 - 5:29
    əhatə olunub.
  • 5:29 - 5:31
    Bizdə öskürək refleksini də yaradan
  • 5:31 - 5:33
    burda olan spazmdır.
  • 5:33 - 5:36
    Mənfəzin düz yaxınlığında olan səthdə isə
  • 5:36 - 5:39
    bu vəzi qatları yerləşir.
  • 5:39 - 5:41
    Onların vəzifəsi,bayaqdan haqqında
  • 5:41 - 5:42
    danışdığımız seliyi ifraz etməkdir.
  • 5:42 - 5:45
    Gördüyünüz kimi onlar
    səthin altındadırlar.
  • 5:45 - 5:49
    Onların işi isə seliyi
    mənfəzə ifraz etməkdir.
  • 5:49 - 5:50
    Gəlin bu şəkli tamamlayaq.
  • 5:50 - 5:53
    Mənfəzdə bir neçə qıcıqlandırıcı çəkim.
  • 5:53 - 5:54
    Yaxşı.
  • 5:54 - 5:58
    Adətən, normal divar bu
    cür görsənir.
  • 5:59 - 6:01
    Bunu qiymətləndirmək üçün
    bir yol var.
  • 6:01 - 6:03
    Bunu da ancaq,
  • 6:03 - 6:06
    vəfat etmiş
    insanların ağciyərləri
  • 6:06 - 6:08
    laboratoriyada qalanda görmüşük,biz
  • 6:08 - 6:10
    mikroskop altında ağciyərlərə
  • 6:10 - 6:12
    baxıb Reid indeksini görə bilərik.
  • 6:12 - 6:15
    Bu indeks vəzilərin
    qalınlığının, bütün divar qalınlığına
  • 6:15 - 6:18
    nisbətini ölçməyin
    bir yoludur.
  • 6:18 - 6:22
    Normal Reid indeksi 40%-dən aşağı olur.
  • 6:22 - 6:24
    Burada bu qalınlığın, ümumi divarın
  • 6:24 - 6:27
    qalınlığa nisbətini görə bilərik.
  • 6:27 - 6:30
    Məndə vəya sizdə bu,40%-dən aşağı olmalıdır.
  • 6:30 - 6:31
    Əlbəttə ki, bu orta hissədə
  • 6:31 - 6:32
    qığırdaq ya da birləşdirici toxuma
  • 6:32 - 6:34
    kimi başqa şeylər də var.
  • 6:34 - 6:36
    İndi isə buraları
    biraz dolduracayıq.
  • 6:37 - 6:39
    Xronik bronxitdə, vəzi qatının
  • 6:39 - 6:43
    qalınlığı
    artır.
  • 6:43 - 6:47
    Vəzilər çoxalmağa başlayır
  • 6:47 - 6:50
    çünki bizə o qədər selik lazımdır ki,
  • 6:50 - 6:52
    orijinal miqdar kifayət deyil,
  • 6:52 - 6:54
    beləliklə, orqanizm daha çox
    vəzi yaratmaq üçün
  • 6:54 - 6:58
    səfərbər olur və onlar saya əzələ qatına kimi genişlənir.
  • 6:58 - 7:00
    Xronik bronxitdə,
  • 7:00 - 7:04
    Reid indeksi 50%-dən yuxarı olur.
  • 7:04 - 7:06
    Yəni bütün divarın qalınlığının
    yarısından çoxu
  • 7:06 - 7:09
    vəzilərdən ibarət olur.
  • 7:09 - 7:11
    Yadınızda saxlayın ki, bunu
    canlı insanların üstündə etmirik,
  • 7:11 - 7:14
    çünki bunun üçün onların
    ağciyərlərinin kəsib çıxartmalıyıq.
  • 7:14 - 7:17
    Bu, xəstəliyi qiymətləndirmək
    üçün bir yoldur,
  • 7:17 - 7:19
    amma adətən xəstələrə simptomlara
  • 7:19 - 7:22
    əsasən diaqnoz qoyulur və müalicə edilir.
  • 7:22 - 7:24
    Bütün simptomlar da
    toxumadakı dəyişikliyə və
  • 7:24 - 7:27
    seliyin həddən artıq
    istehsalına görə üzə çıxır.
Title:
Xronik bronxitin patofiziologiyası|Tənəffüs sistemi xəstəlikləri|NCLEX-RN|Khan Academy
Description:
more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
07:27

Azerbaijani subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.