hide💡July 26 marks the anniversary of the Americans with Disabilities Act.
Accessibility and Inclusion is at the heart of what we do, learn with Amara.org about the role of captions in ADA compliance!

< Return to Video

Sahte Haberleri Nasıl Anlarız - FactCheck.org

  • 0:00 - 0:02
    Yalan haberler yeni ortaya çıkmadılar.
  • 0:02 - 0:07
    Ama sahte hikayeler sosyal medya aracılığıyla
    çok daha fazla insana
  • 0:07 - 0:10
    Eski viral e-postalardan
    çok daha hızlı bir şekilde ulaşabiliyor.
  • 0:10 - 0:13
    Bu viral iddaların çoğu
    haber bile değiller
  • 0:13 - 0:16
    Kurgu, hiciv ve okuyucuya
    gerçek olduklarını düşündürecek
  • 0:16 - 0:18
    çabalardan ibaretler.
  • 0:18 - 0:21
    İşte size kendinizi yalan haberlerden
    korumak için bazı stratejiler:
  • 0:21 - 0:23
    Haberin kaynağını tanıyor musunuz?
  • 0:23 - 0:25
    Geçerli bir kaynak mı?
  • 0:25 - 0:27
    Geçmişten gelen bir güvenilirliği
    var mı?
  • 0:27 - 0:30
    Eğey hayırsa,
    güvenmek istemeyebilirsiniz.
  • 0:30 - 0:32
    Eğer kışkırtıcı bir manşet
    dikkatinizi çektiyse
  • 0:32 - 0:36
    Başka biriyle paylaşmadan önce
    haberin devamını okuyun.
  • 0:36 - 0:38
    Doğru bilgi veren haberlerde dahi
  • 0:38 - 0:41
    manşet her zaman
    haberin tamamını anlatmaz.
  • 0:41 - 0:44
    Ama sahte haberler,
    özellikle mizahi olmaya çabalayanlar
  • 0:44 - 0:47
    sahte olduklarını belirten
    pek çok işaret taşıyabilirler.
  • 0:47 - 0:50
    Bir sahte haberin,
    Bir yunustan alıntı yaptığı bile görüldü.
  • 0:50 - 0:54
    Eğer bu gerçek olsaydı,
    lafı dolandırdıklarını söylemek yanlış olmazdı.
  • 0:54 - 0:58
    Sahte bir haberin
    bir başka bariz göstergesi
    haberi yapanın imzasıdır.
  • 0:58 - 0:59
    Tabii ki eğer bir imza varsa
  • 0:59 - 1:02
    Ve bazı durumlarda,
    yazarlar gerçek bile olmayabilir.
  • 1:02 - 1:04
    Örneğin bir doktora atfedilen
    bir makale vardı
  • 1:04 - 1:08
    Bu doktor 14 tane Peabody Ödülü ve birden fazla
    Pultizer Ödülü kazanmış biriydi
  • 1:08 - 1:10
    Bunların hepsi
    çok etkileyici olabilirdi,
  • 1:10 - 1:14
    eğer tamamen uydurma olmasalardı.
  • 1:14 - 1:18
    Sahte haberlerde, sık sık
    resmi veya resmi gibi görünen
    kaynaklardan alıntı yaparlar
  • 1:18 - 1:22
    Ama haberin içine baktığınzda,
    kaynağın iddiayı desteklemediğini görürsünüz.
  • 1:22 - 1:26
    Bazı yanlış haberler tamamen sahte olmayıp,
    gerçek olayların çarpıtılmış halleridir.
  • 1:26 - 1:30
    Böyle uydurma iddialar,
    doğru bir haberi alıp söylenen şeyleri eğip bükebilir.
  • 1:30 - 1:34
    Hatta uzun zaman önce yaşanmış bir olayın,
    şu an yaşananlarla ilişkili olduğunu iddia edebilir.
  • 1:34 - 1:39
    Örneğin yanıltıcı bir web sitesinin,
    CNN'in 1 yıl önce yayınlanmış haberini alıp,
  • 1:39 - 1:42
    üstüne yeni, aldatıcı bir manşet ve tarih
    iliştirip yayınladığı olmuştu.
  • 1:42 - 1:46
    Yani aldatıcı olmanın yanı sıra,
    telif haklarının ihlali de söz konusuydu.
  • 1:46 - 1:49
    Unutmayın, politik mizah diye bir şey vardır.
  • 1:49 - 1:53
    Çoğunlukla mizah olduğu belirtilir,
    ve bazen gerçekten komik olurlar.
  • 1:53 - 1:55
    Ama bunlar haber değildir.
  • 1:55 - 1:57
    Bir de politik mizahın daha
    tartışmaya açık,
  • 1:57 - 2:00
    okuyucuyu oyuna getirmeye
    yönelik formları vardır.
  • 2:00 - 2:02
    Bu paylaşımlar da,
    insanları tıklamaya teşvik etmek ve
  • 2:02 - 2:05
    haberi yapana reklam gelirleriyle
    para kazandırmak için yapılır.
  • 2:05 - 2:07
    Ama onlar da haber değildir.
  • 2:07 - 2:09
    Zor olduğunu biliyoruz.
  • 2:09 - 2:13
    Kendini doğrulama eğilimi,
    insanları inançlarını destekleyen bilgileri dikkate almaya
  • 2:13 - 2:16
    ve desteklemeyenleri bir kenara itmeye yöneltir.
  • 2:16 - 2:20
    Ama bir dahaki sefere
    karşı durduğunuz bir politikacı hakkında
  • 2:20 - 2:22
    sizi şoke eden bir paylaşım görürseniz
  • 2:22 - 2:24
    biraz zaman ayırıp detaylarına göz atın.
  • 2:24 - 2:25
    Şu basit testi deneyin:
  • 2:25 - 2:28
    Bu haberin kaynağı olan "haber" sitesinde
  • 2:28 - 2:33
    feed'inizde bir anda karşınıza çıkan
    bu haberle ilgili başka neler paylaşılmış?
  • 2:33 - 2:37
    Beğenmediğiniz bir politikacıyla ilgili
    bir habere inanmaya eğilimli olabilirsiniz.
  • 2:37 - 2:39
    Ama bu sözde "haber" sitesi aynı zamanda
  • 2:39 - 2:45
    "Antartika'dan muhafızların Yeni Zelanda'yı
    bir depremle vurarak Amerika'ya misilleme yaptığı"na
  • 2:45 - 2:48
    dair bir haber gösteriyorsa
    belki de paylaşmadan önce iki kez düşünnmelisiniz.
  • 2:48 - 2:52
    Ve evet, bu deprem hikayesi
    ortaya çıkan sahte bir haberin yaşanmış bir örneği
  • 2:53 - 2:55
    Meşgul olduğunu biliyoruz,
  • 2:55 - 2:57
    ve yalanları çürütmek bazen zaman alabiliyor.
  • 2:57 - 3:01
    Ama teyitçiler bu işi yapmak için para alıyor.
  • 3:01 - 3:07
    FactCheck.org, Snopes.com
    Washington Post Teyit veya PolitiFact.com arasında
  • 3:07 - 3:13
    en azından biri feed'inizde birden beliren
    viral iddiayı muhtemelen kontrol etmiştir.
  • 3:13 - 3:14
    Ve unutmayın:
  • 3:14 - 3:18
    Haber okuyan insanların kendileri
    sahte haberler karşısında birinci koruma mekanizmasıdır.
  • 3:18 - 3:20
    Daha fazlası için,
    FactCheck.org'u ziyaret edin.
Title:
Sahte Haberleri Nasıl Anlarız - FactCheck.org
Description:

http://www.flackcheck.org

Daha fazlası için: https://www.factcheck.org/2016/11/how-to-spot-fake-news/

more » « less
Video Language:
English
Team:
Amplifying Voices
Project:
Misinformation and Disinformation
Duration:
03:23
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 18, 2022, 1:22 PM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 18, 2022, 1:09 PM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 18, 2022, 12:53 PM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 16, 2022, 1:05 AM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 16, 2022, 1:02 AM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 16, 2022, 12:34 AM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 16, 2022, 12:23 AM
MannVonAbyss edited Turkish subtitles for How to Spot Fake News - FactCheck.org Dec 15, 2022, 11:14 PM
Show all

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions