-
Siz yəqin ki, Kolumb qanunu ilə
-
artıq tanışsınız hansı ki,
-
həqiqətən vacibdir və elektrostatika
-
və yüklərin bir-birlərini cəzb etməsi və
-
itələməsi barədə olan
-
təməl bir qanundur,
-
ancaq Kolumb qanununun sadə forması
-
yüklü zərrəciklər arasındakı qüvvə,
-
qüvvənin qiymətinin yüklərin
-
hasilinə düz mütənasib olmasıdır,
-
q1 yüklü zərrəciklərdən birinin
-
yükü olacaq.
-
Bəlkə də bu iondur.
-
q2 digər zərrəciyin yükü olacaq.
-
Bəlkə də bu iondur.
-
Bölünsün r kvadratı.
-
Biz ionlar haqda danışırıqsa
-
r onların nüvələrinin arasındakı məsafədir
-
və yüklər fərqlidirsə,
-
bu cazibə qüvvəsi,
-
əgər yüklər eynidirsə,
-
bu itələmə qüvvəsi olacaq.
-
İonik maddə haqda düşünəndə Kolumb qanunun
-
istifadə edirik. Gəlin ən bilinən maddəni
-
götürək, bu duzdur.
-
Süfrə duzu natrium xloriddir,
-
natrium xlorid.
-
Biz bu haqda digər videolarda danışmışıq.
-
O, müsbət yüklü natrium kationlarından
-
təşkil olunub, Na+ var deməli.
-
Natrium birinci qrup elementidi.
-
Ondan elektronu qoparmaq asandı
-
və sonra onun müsbət yükü olacaq.
-
Bu xlorid anionundan ibarətdir,
-
Cl mənfi.
-
Xlorid yeddinci qrup elementidir.
-
Xarici elektron təbəqəsində 8 valent
-
elektronu olması üçün ekstra birin istəyir
-
və o, natriumdan birin dartmağa
-
meyillidir.
-
Bu iki xarakter bir-birin cəzb edəcək.
-
Baxın.
-
Onların əks yükləri var.
-
Sizin çoxlu natrium və xloridiniz olanda
-
buna oxşar sturukturunuz olacaq.
-
Kimyada biz bunu kristal adlandırırıq.
-
Gündəlik danışıqda belə kəsişməsi
-
olan şeyləri kristalla
-
əlaqələndirmisiniz.
-
Kimyada biz kristal haqqında danışanda,
-
biz atomların və ya ionların
-
üç ölçülü quruluşundan danışırıq.
-
Onların təkrarlanan modeli olur.
-
Burada onu görürsünüz
-
Gələcək videolarda kristal quruluşu
-
barədə daha detallı danışacayıq.
-
Ancaq bu videoda görürə bilərsiniz ki,
-
bənövşəyilər natrium kationlarıdır,
-
yaşıllar xlorid anionlarıdır.
-
Natrium kationlarının kiçik olmasına səbəb
-
elementlərin dövri cədvəlində
-
görə bilərsiniz.
-
Sağa doğru getdikcə
-
radius azalır,
-
ancaq natrium son təbəqəsindəki elektronu
-
itirəndə baş verən şey elektronlarının
-
nəcib qaz konfiqurasiyasının olmasıdır.
-
O, üçüncü təbəqəni itirir, balacalaşır, o,
-
yalnız 3-cü qabığı itirmir
-
ancaq onun 11 protonu var
-
beləcə ikinci təbəqədəki elektronları
-
çəkən güclü dartı qüvvəsi olacaq.
-
Xlorid elektron qazanacaq və aqonun
-
nəcib qaz konfiqurasiyasına malik olacaq.
-
Daha da böyüyəcək.
-
Biz kovalent rabitə haqda danışanda
-
rabitə enerjisi barədə danışmışdıq
-
hansı ki, kovalent rabitəni yaradan
-
atomları ayırmaq üçün enerji idi.
-
İon rabitəsi üçün də oxşar adlandırma var
-
və bu kristal enerjisidr.
-
Bu ionları sonsuz dərəcədə
-
bir-birlərindən qoparmaq üçün lazım
-
olan enerjidir və
-
kristal enerjisi kiloCoul bölünsün mol
-
ilə ölçülür hansı ki,
-
rabitə enerjisini ölçdüyümüz vahiddir
-
çünki onlar eyni adlandırmadır
-
istisna olarq kristal
-
enerjisində ion kristallarını qırırsan
-
rabitə enerjisində
-
kovalent rabitə haqda danışılır.
-
Bir şeyi düşünməni istəyirəm.
-
Nəyin daha yüksək kristal enerjisi var?
-
Natrium xloridin
-
ya gəlin başqa şey deyək.
-
Deyək ki, rubidiumumuz var.
-
Rubidium xlorid,
-
hansının daha yüksək kristal enerjisi var?
-
Hansı ionları ayırmaq üçün daha
-
çox enerji tələb edir?
-
Sizə ipucu verəcəm
-
elementlərin dövri cədvəli ilə.
-
Rubidium xlorid
-
natrium kationunun əvəzinə
-
rubidium katiounundan təşkil olunub,
-
sizin Rb+ var və təbii ki,
-
sizin xlorid anionunuz, Cl- var.
-
Burdakı fərq nədir?
-
Anion ikisində də xloriddir
-
ama siz rubidiuma qarşı natriuma baxsanız,
-
rubidium elektronu itiriəndə
-
nəcib qaz quruluşu,
-
kriptonun elektron quruluşu olacaq.
-
Natrium elektron itirəndə isə
-
onun elektron
-
konfiqurasiyası neona bənzəyəcək.
-
Natrium kationu daha kiçikdir.
-
Bu bizə nə deyir?
-
Əgər bax buradakı,
-
qoyun onu dairəyə alım.
-
Əgər bu balacadırsa,
-
bizim yuxarıda daha kiçik yükümüz olacaq,
-
yuxarıda müsbət bir və mənfi 1-niz var,
-
bu iki ion arasındakı yüklərdir.
-
Ancaq sizin nüvələr arasında daha kiçik
-
radiusunuz var, çünki natrium kiçikdir.
-
Radius azaldıqca
-
qüvvə artır.
-
Sizin daha güclü Kolumb qüvvəniz olacaq
-
natrium xlorid kristalında
-
rubidium xloridə nəzərən.
-
Çünki cazibə qüvvəsi daha güclüdü,
-
onları ayırmaq daha çox enerji tələb edir.
-
Buna görə
-
onların daha, daha böyük
-
kristal enerjisi var.
-
Rubidium xloridə nəzərən kristal enerji.
-
Gəlin digər ionik maddəni düşünək.
-
Magnezium fluoridi düşünürük deyek ki.
-
F2 və maqnezium kationları
-
hansı ki, müsbət 2 yükü var.
-
2+, çoxlu fluorid anionları ilə kristalda,
-
çoxlu fluorid anionları ilə.
-
Bizim bayaq baxdığımıza nəzərən
-
maqnezium fluoridin kristal enerjisini
-
necə müqayisə edərdin?
-
Maqneziumun burdakı kationlardan
-
daha böyük yükü var.
-
Maqneziumun yükünə q1 desəz,
-
burda daha böyük bir şey olacaq
-
və fluorid xloriddən daha kiçik aniondur.
-
Biz bunu dövri cədvələ yenidən
-
baxaraq görə bilərik.
-
Fluorun xlorindən kiçikdir.
-
Əgər siz onların ikisinə elektron əlavə
-
etsəz belə, o, yenə kiçik olacaq.
-
Maqneziumdan 2 elektronu götürəndə
-
onun nəcib qaz konfiqurasiyası,
-
neonun elektron quruluşu olacaq.
-
Ancaq o, burdakılardan daha güclü çəkəcək,
-
o ikinci təbəqə elektronları,
-
çünki onun 12, sodiumun 11 protonu var.
-
Biz burada sadəcə maqneziumun natrium
-
kationundan daha böyük yükü olduğunu
-
ancaq onun daha da kiçildiyini.
-
Floridin xloridlə müqayisə olunan yükü var
-
ancaq o, balacalaşacaq.
-
Bizim ən azından maqnezium üçün
-
yuxarıda daha böyük yükümüz var.
-
Aşağı üçün maqnezium fluoriddə
-
daha kiçik radius var.
-
Deməli ionlar və kristal üçün Kolumb
-
qüvvəsi daha güclüdür.
-
Bunu ayırmaq üçün lazım olan
-
kristal qüvvəsi
-
daha böyük olacaq
-
biz baxdığımız 3ü arasından.
-
Ən yüksək kristal enerjisi maqnezium
-
fluoriddə, sonra natrium xloriddə
-
sonra rubidium xloriddə olacaq.
Khan Academy
