Τι είναι η σχιζοφρένεια; - Άνεες Μπάζι

Δες όλο το μάθημα: https://ed.ted.com/lessons/what-is-schizophrenia-anees-bahji

Η σχιζοφρένεια διαγνώστηκε για πρώτη φορά πριν από παραπάνω από έναν αιώνα, αλλά ακόμη δε γνωρίζουμε τι ακριβώς την προκαλεί. Παραμένει μία από τις πιο παρεξηγημένες και στιγματισμένες ασθένειες σήμερα. Οπότε, τι πραγματικά ξέρουμε για τα συμπτώματα, τις αιτίες και τις θεραπείες της; Η Άνεες Μπάζι το διερευνά.

Μάθημα από την Άνεες Μπάζι, σκηνοθετημένο από το Artrake Studio.

Η σχιζοφρένεια πρωτοδιαγνώστηκε
πριν από παραπάνω από έναν αιώνα,

αλλά ακόμη δεν γνωρίζουμε
τι ακριβώς την προκαλεί.

Παραμένει μία από τις πιο παρεξηγημένες
και στιγματισμένες αρρώστιες σήμερα.

Οπότε, ας δούμε τι όντως ξέρουμε--
από συμπτώματα σε αιτίες και θεραπείες.

Η σχιζοφρένεια θεωρείται σύνδρομο,

που σημαίνει ότι μπορεί να περιλαμβάνει
μια σειρά σχετικών διαταραχών

που έχουν παρόμοια συμπτώματα
αλλά ποικίλες αιτίες.

Το κάθε άτομο με σχιζοφρένεια
έχει ελαφρώς διαφορετικά συμπτώματα,

και τα πρώτα σημάδια μπορεί
να μη γίνουν αντιληπτά--

μικρές αλλαγές στην προσωπικότητα,
ευερεθιστότητα,

ή μια σταδιακή εισχώρηση
ασυνήθιστων σκέψεων.

Οι ασθενείς συνήθως διαγιγνώσκονται
μετά την έναρξη της ψύχωσης,

που συνήθως συμβαίνει στην ύστερη εφηβεία
ή στις αρχές της ενηλικίωσης στους άντρες

και στα τέλη της δεκαετίας του 20
ή γύρω στις αρχές των 30 στις γυναίκες.

Ένα πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο
μπορεί να περιλαμβάνει ψευδαισθήσεις,

παραληρητικές ιδέες, και διαταραγμένη
ομιλία και συμπεριφορά.

Αυτά ονομάζονται θετικά συμπτώματα,

που σημαίνει ότι συμβαίνουν
σε άτομα με σχιζοφρένεια

αλλά όχι στον απλό κόσμο.

Μια κοινή παρανόηση είναι ότι
όσοι πάσχουν από σχιζοφρένεια

έχουν πολλαπλές προσωπικότητες,

αλλά αυτά τα συμπτώματα δείχνουν
μια διαταραχή των σκέψεων,

παρά την εκδήλωση
μιας άλλης προσωπικότητας.

Η σχιζοφρένεια έχει επίσης
και αρνητικά συμπτώματα,

δηλαδή ιδιότητες που μειώνονται
σε όσους πάσχουν από αυτήν,

όπως είναι το κίνητρο,
η έκφραση συναισθημάτων, ή η ομιλία.

Υπάρχουν και τα γνωστικά συμπτώματα,
όπως η δυσκολία συγκέντρωσης,

η απομνημόνευση πληροφοριών
και η λήψη αποφάσεων.

Άρα τι προκαλεί την έναρξη της ψύχωσης;

Μάλλον δεν υπάρχει μια μοναδική αιτία,
αλλά ένας συνδυασμός

γενετικών και περιβαλλοντικών
παραγόντων που συμβάλλουν.

Η σχιζοφρένεια έχει
την μεγαλύτερη κληρονομικότητα

από κάθε άλλη ψυχική ασθένεια.

Αν και περίπου το 1% του πληθυσμού
έχει σχιζοφρένεια,

τα παιδιά ή τα αδέρφια των ατόμων
με σχιζοφρένεια έχουν δέκα φορές

περισσότερες πιθανότητες

να αναπτύξουν την ασθένεια,

και το πανομοιότυπο δίδυμο
κάποιου με σχιζοφρένεια

έχει 40% πιθανότητα να προσβληθεί.

Συχνά, άμεσοι συγγενείς σχιζοφρενών

παρουσιάζουν πιο ήπιες μορφές
των χαρακτηριστικών της διαταραχής--

αλλά όχι σε σημείο
που να χρειαστεί θεραπεία.

Τα πολλαπλά γονίδια σχεδόν σίγουρα
παίζουν κάποιο ρόλο,

αλλά δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσα, ή ποια.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η έκθεση
σε συγκεκριμένους ιούς στην βρεφική ηλικία

μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα
ανάπτυξης σχιζοφρένειας,

και η χρήση κάποιων ναρκωτικών,
συμπεριλαμβανομένης της μαριχουάνα,

μπορεί να προκαλέσει
την έναρξη της ψύχωσης

σε ιδιαίτερα ευαίσθητα άτομα.

Αυτοί οι παράγοντες δεν επηρεάζουν
τον καθένα με τον ίδιο τρόπο.

Για όσους έχουν πολύ χαμηλό
γενετικό κίνδυνο,

δεν υπάρχει ποσότητα έκθεσης
σε περιβαλλοντικούς παράγοντες

ικανή να τους οδηγήσει στη σχιζοφρένεια.

Σε όσους κινδυνεύουν ο παραμικρός επιπλέον
κίνδυνος μπορεί να τους επηρεάσει.

Τα αντιψυχωτικά φάρμακα που χορηγούνται
για την αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας

έχουν βοηθήσει τους ερευνητές

να δουλέψουν αντίστροφα για να ανιχνεύσουν
τα σημάδια της διαταραχής στον εγκέφαλο.

Τα παραδοσιακά αντιψυχωτικά εμποδίζουν
τους υποδοχείς της ντοπαμίνης.

Μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά
στη μείωση των θετικών συμπτωμάτων,

που συνδέονται με περίσσεια ντοπαμίνη
σε συγκεκριμένες εγκεφαλικές οδούς.

Αλλά τα ίδια φάρμακα μπορούν
να χειροτερέψουν τα αρνητικά συμπτώματα,

και ανακαλύψαμε ότι τα αρνητικά συμπτώματα
της σχιζοφρένειας μπορεί να σχετίζονται

με την απουσία της ντοπαμίνης
σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου.

Μερικά άτομα με σχιζοφρένεια
χάνουν τον νευρικό ιστό τους

και δεν είναι σαφές αν αυτή η ατροφία
είναι αποτέλεσμα της ίδιας της νόσου

ή καταστολή της σηματοδότησης
που προκαλείται από φάρμακα.

Ευτυχώς, νεότερες γενιές αντιψυχωτικών
σκοπεύουν να επιλύσουν

μερικά από αυτά τα θέματα, στοχεύοντας
σε πολλαπλούς νευροδιαβιβαστές,

όπως η σεροτονίνη πέρα από την ντοπαμίνη.

Είναι σαφές ότι κανένα σύστημα μόνο του
δεν είναι υπεύθυνο για όλα τα συμπτώματα

και επειδή αυτά τα φάρμακα επηρεάζουν
τη σηματοδότηση στο σώμα και το μυαλό,

μπορεί να έχουν άλλες παρενέργειες
όπως η αύξηση του βάρους.

Πέρα από αυτά, τα αντιψυχωτικά
μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά,

ειδικά όταν συνδυάζονται
με άλλες παρεμβάσεις

όπως η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία.

Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία, αν και παρέχει
σχετικά σύντομης διάρκειας ανακούφιση,

επανεμφανίζεται
ως αποτελεσματική θεραπεία,

ειδικά όταν έχουν αποτύχει
οι άλλες επιλογές.

Η έγκαιρη παρέμβαση είναι επίσης
εξαιρετικά σημαντική.

Μετά από μήνες ή χρόνια
χωρίς θεραπεία της ψύχωσης,

μερικές ψυχώσεις μπορεί να ενσωματωθούν
στην προσωπικότητα κάποιου.

Κι όμως, το απάνθρωπο στίγμα
που συνδέεται με αυτή τη διάγνωση

μπορεί να αποτρέψει τους ανθρώπους
από το να ζητήσουν βοήθεια.

Τα άτομα με σχιζοφρένεια
συνήθως θεωρούνται επικίνδυνοι,

αλλά είναι πιο πιθανό να είναι τα θύματα
της βίας παρά οι δράστες.

Και η σωστή θεραπεία μπορεί να συμβάλει
στη μείωση της πιθανότητας βίας

που σχετίζεται με τη σχιζοφρένεια.

Γι' αυτό η εκπαίδευση-- για τους ασθενείς,
τις οικογένειές τους,

και για τις κοινότητές τους--

βοηθάει στην διάβρωση του στίγματος
και βελτιώνει την πρόσβαση στη θεραπεία.