< Return to Video

خۆسەرنجدان لە خوێندنەوەی چاویلکەی داهاتوو

  • 0:01 - 0:03
    هەر تاکێک لە ئێمە لەدەست دەدات
  • 0:03 - 0:07
    یان ئيستا شتێکی لەدەست داوە،
    هەموو ڕۆژێک پشت بەخۆمان دەبەستین
  • 0:07 - 0:10
    بێگومان باسی کلیل دەکەم
  • 0:10 - 0:11
    (پێکەنين)
  • 0:11 - 0:12
    تەنها گاڵتە بوو
  • 0:12 - 0:16
    ئەوەی دەمەوێ باسی بکەم ئەوەیە
    یەکێک لە گرینگترین هەستەکانمان:بینینە
  • 0:16 - 0:19
    هەموو ڕۆژێک هەریەکێکمان کەمێ لە
    لەتواناکانمان لەدەست دەدەین
  • 0:19 - 0:20
    بۆگەڕانەوەی توانای سەرنجدان
  • 0:20 - 0:23
    تا ئەوکاتەی ناتوانین سەرنجدان بگەڕێنینەوە
  • 0:23 - 0:25
    پێی دەڵێین حاڵەتی پیرە بینایی
  • 0:25 - 0:27
    هەروەها کاریگەری دەکاتە سەر
    دوو ملیار خەڵک لە جیهاندا
  • 0:27 - 0:30
    ڕاستە، گوتم ملیار
  • 0:30 - 0:31
    ئەگەرشتێکت لەسەرئەم نەخۆشیە نەبیستوە
  • 0:31 - 0:34
    و تۆ سەرسامیت
    کە ئەم دوو ملیارە لەکوێن؟
  • 0:34 - 0:36
    ئاماژیەک هەیە پێش ئەوەی بچمە ناو
    وردەکاریەوە
  • 0:36 - 0:40
    هۆکارێک هەیە کە بۆچی خەڵک چاویلکەی
    شوشە یا دوو تیشکۆ لەچاو دەکەن.
  • 0:40 - 0:42
    دەست پێدەکەم بە وسف کردنی لەدەستدانی
    توانای دووبارە سەرنجدان
  • 0:42 - 0:44
    بەرەو پێش بۆ پرێسبێۆپی
    پیرەبینای
  • 0:44 - 0:46
    وەکوو تازە لەدایک بوێک توانی
    سەرنج بخاتە سەر
  • 0:46 - 0:48
    بە نزیکەیی شەش سانتیمەترو نیو،
  • 0:48 - 0:50
    ئەگەر تۆ بتەوێ.
  • 0:50 - 0:53
    لە ناوەڕاستەکانی ٢٠ساڵی
    نیوەی ئەو هێزەی کە تەرکیزدەکات.
  • 0:53 - 0:54
    ١٠سانتیمەتر یان زیاترە،
  • 0:54 - 0:57
    بەڵام نزیکە لەوەی کەتۆ هەرگیز تێبینی
    جیاوازیەکە ناکەی.
  • 0:57 - 0:58
    بە وێڕای چلەکان،
  • 0:58 - 1:00
    نزیکترین بەش کە بتوانی سەرنجی بدەی
    نزیکەی ٢٥سنتم،
  • 1:00 - 1:02
    تەنانەت لەوانەیە دوورتریش.
  • 1:02 - 1:04
    زیانەکانی توانای لەدەستدانی سەرنجدان
    لەوخاڵە
  • 1:04 - 1:06
    دەستکە بەکاریگەری لەسەر بینینی نزیک
    (خوێندنەوە)
  • 1:06 - 1:08
    و کاتێک تەمەنت دەگاتە ٦٠ساڵ،
  • 1:08 - 1:10
    هیچ شتێک لەماوەی مەترێک
    بۆ تۆ ڕوون نیە.
  • 1:10 - 1:12
    ئێستا لەوانەیە هەندێک لە ئێوە بیربکەنەوە،
  • 1:12 - 1:16
    کە بە خراپی دیارە بەڵام ئەو مەبەستی
    تۆیە لە هێمای هەستی،
  • 1:16 - 1:19
    تەنها بۆ ئەو کەسانەی کە لە ڕاستیدا
    کۆتایان بە پریسبیؤپیا دێت.
  • 1:19 - 1:24
    بەڵام نا، کاتێک پێت دەڵێم مەبەستم ئەوەیە
    کە هەر یەکێک لە ئێوە
  • 1:24 - 1:27
    ڕۆژێک دەبنە پرێسبیؤپێک (پیرە بینایی)
    ئەگەر تا ئێستا نەبووبن.
  • 1:27 - 1:28
    ئەوە کەمێک مەترسیدار دیارە.
  • 1:28 - 1:32
    بیرتان دەخەمەوە کە پرێسبیؤپیا لەگەڵمان بوە
    بۆ هەموو مێژووی مرۆڤایەتی
  • 1:32 - 1:35
    و زۆر شتمان کردووە بۆ ئەوەی
    هەوڵ بدەین چاکی کەین.
  • 1:35 - 1:39
    کەواتە بۆ دەست پێکردن، با وادابنێین
    لەسەر مێزێک دانیشتویت، دەخوێنیتەوە.
  • 1:39 - 1:40
    ئەگەر پرێسبیؤپیت هەبێت،
  • 1:40 - 1:42
    لەوانەیە بچوک دیار بێت
    شتێک لەم شێوەیە.
  • 1:42 - 1:45
    هەر شتێک لە نزیک بێت، وەک گۆڤارەکە
    لێڵ دەبێت،
  • 1:45 - 1:46
    دەچینە سەر چارەسەرەکان.
  • 1:46 - 1:48
    یەکەم، خوێندنەوەی چاویلکە .
  • 1:48 - 1:50
    ئەم هاوینەیە هەیە لەگەڵ
    یەک هێزی تیشکۆ
  • 1:50 - 1:53
    تواندرا کە بابەتەکە بێتە ناو سەرنجەوە.
  • 1:53 - 1:55
    بەڵام شتە دوورەکان
    گرنگیانە لە سەرنج دەر دەچن،
  • 1:55 - 1:58
    واتە دەبێت بەردەوام بجوڵێی
    بۆ دواوەو بەرەو پێش
  • 1:58 - 2:00
    لەنێوان لەبەرکردن و لەبەر نەکردنیان.
  • 2:00 - 2:01
    بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە
  • 2:01 - 2:04
    بێنجامین فرانکلین داهێنانی کرد کە
    پێی دەوترێ(دوو دیمەنی)
  • 2:04 - 2:06
    ئەمڕؤ ئێمە بەو دووانە دەڵێین،
  • 2:06 - 2:10
    و ڕێگەیاندا چی بکات کاتێک سەیری کرد
    دوور بوو
  • 2:10 - 2:11
    کە تەماشای خوارەوەی کرد نزیکی بینی،
  • 2:11 - 2:14
    ئێستا هاوێنەی پێش کەوتوومان هەیە
    کە لە هێڵەکان ڕزگاری دەبێت
  • 2:14 - 2:17
    بە نەرمی جیاوازی هێزی فۆکاڵ
    لە سەرەوە بۆ خوارەوە
  • 2:17 - 2:19
    لای خوارەوە بۆ هەردووک لا
  • 2:19 - 2:21
    کە بواری بینین لەدەست دەدەی لەهەر دووریەک
  • 2:21 - 2:24
    چونکە جیادەبێتەوە لەسەرەوە بۆ خوارەوە
    بەم شێوەیە.
  • 2:24 - 2:25
    تا بزانین بۆچی ئەمە کێشەیە،
  • 2:25 - 2:28
    بیهێنە پێش چاوت بەسەر پەیژەیەک سەردەکەوی
  • 2:28 - 2:32
    تۆ سەیری خوارەوە دەکەی بۆهێنانی پێیەکانت
    بەڵام لێڵە.
  • 2:32 - 2:33
    بۆچی دەبێت لێڵ بێت؟
  • 2:33 - 2:37
    باشە، سەیری خوارەوە بکە
    ئەوە بەشێکی نزیکی هاوێنەکەیە
  • 2:37 - 2:39
    بەڵام هەنگاوی داهاتو لە پێشەوە بوو،
  • 2:39 - 2:41
    کە بۆ چاوەکانت بە دوور دەژمێردرێت.
  • 2:41 - 2:44
    چارەسەری داهاتوو کەمتر باوە
  • 2:44 - 2:47
    لەهاوێنەی پەیوەندی دێتە پێش
    یا لەنەشتەرگەری لاسیک،
  • 2:47 - 2:48
    پێی دەوترێت (یەک بینین).
  • 2:48 - 2:51
    کاردەکەن بە دانانی چاوی زاڵ
    بۆ تیشک خستنە سەر دوور و
  • 2:51 - 2:52
    چاوێکی تر بۆ تیشک خستنە سەر نزیک.
  • 2:52 - 2:55
    مێشکت کاری خۆی دەکات بە
    بە زیرەکی پێکەوە بەرزکردنەوە
  • 2:55 - 2:57
    کە تیژترین بەشە لە هەر دیمەنێکی چاو،
  • 2:57 - 2:59
    بەڵام هەردوو چاو شتی کەمێ جیاواز
    دەبینن،
  • 2:59 - 3:02
    و ئەوەش قورستری دەکات
    بۆ دادوەری دوور لە دووربین.
  • 3:02 - 3:03
    کەواتە ئەمە لەکوێ جێمان دێڵێ؟
  • 3:03 - 3:05
    ئێمە چارەسەری زۆرمان بۆ هاتووە
  • 3:05 - 3:08
    بەڵام هیچیان توانای گەڕانەوەی
    سەرناجدانی سروشتی نیە.
  • 3:08 - 3:10
    هیچیان ڕێگەت پێنادەن تەنها
    سەیری شتێک بکەی
  • 3:10 - 3:11
    پێشبینی دەکات کە لەسەرنجدا بێت
  • 3:11 - 3:13
    بەڵام بۆچی؟
  • 3:13 - 3:14
    بۆئەوەی ئەمە ڕوونبکەمەوە
  • 3:14 - 3:17
    دەمەوێت سەرنج بخەمە سەر
    توێکاری چاوی مرۆڤ
  • 3:17 - 3:20
    ئەو بەشەی چاو کە رێگەمان پێدەدات سەرنجی
    شوێنە دوورەکان بدەین
  • 3:20 - 3:22
    پێی دەگوترێت هاوێنەی کریستاڵ.
  • 3:22 - 3:26
    ماسولکەکان هەن کە هاولێنسی پێدەکەن
    کە دەتوانێت بیباتە ناو شێوەی جیاوازەوە،
  • 3:26 - 3:28
    کە بەپێچەوانەوە هێزی جەختکردنەوە دەگۆڕێت.
  • 3:28 - 3:30
    چی ڕوودەدات کەسێک تووشی(کویرە بینای)ببێت؟
  • 3:30 - 3:32
    دەردەکەوێت کە هاوێنەی کریستاڵی
    ڕەق دەبێت
  • 3:32 - 3:35
    تا ئەو خاڵەی کە چیتر شێوەکەی ناگۆڕێت.
  • 3:35 - 3:39
    ئێستا، بیر لە دواوە دەکەمەوە
    لەسەر هەموو چارەسەرەکان کە ڕیزم کردووە،
  • 3:39 - 3:43
    دەتوانین ببینین کە هەموویان هاوبەشن
    لەگەڵ ئەوانیتر
  • 3:43 - 3:44
    بەڵام بە چاوی ئێمە نا،
  • 3:44 - 3:46
    و ئەوەش ئەوەیە کە هەموویان جێگیرن.
  • 3:46 - 3:49
    وەک ئەوەی کە هەمان هێزی بینایی چەتەیەکی
    یەک قاچی هەیە.
  • 3:49 - 3:52
    هاوتای هێزی قاچێکی مۆدرێرن چیە؟
  • 3:52 - 3:56
    دەیان ساڵی ڕابردوو دروست بوون و
    گەشەسەندنی خێرای بەخۆی بینیوە
  • 3:56 - 3:58
    کە پێی دەگوترێ(هاوێنەی سەرنجدراو-تونکراو).
  • 3:58 - 4:00
    چەندین جۆری جیاواز هەیە.
  • 4:00 - 4:02
    هاوێنەی ئەلڤارێزی میکانیکی،
  • 4:02 - 4:03
    هاوێنەی شلەی نادروست
  • 4:03 - 4:06
    و بە ئەلیکترۆنی-گۆڕین،
    هاوێنەی کریستاڵی شل.
  • 4:06 - 4:08
    ئێستا ئەوانە بازرگانی خۆیان هەیە،
  • 4:08 - 4:10
    بەڵام ئەوەی کە سەر ناکەون
    بەهۆی ئەزموونی بینراوە.
  • 4:10 - 4:14
    هەموو-خانەیەک -لە بینین کە دەکرێت
    لەهەر دوریەکی ئارەزووکراودا تیژبێ.
  • 4:14 - 4:16
    نایابە ئەو هاوینەیەی پێوەستمانە
    خۆی هەیە.
  • 4:16 - 4:18
    کێشەکە چارەسەر بوو، وایە؟
  • 4:18 - 4:19
    وا خێرا نا.
  • 4:19 - 4:22
    هاوێنەکانی سەرنج-تونکراو کەمێ ئاڵۆزی بۆ
    هاوکێشەکە زیاد دەکەن.
  • 4:22 - 4:26
    هاوێنەکان هیچ ڕێگەیەکیان نیە کە بزانن
    دەبێت تەرکیز لەسەر چ مەودایەک بکەن.
  • 4:26 - 4:27
    ئەوەی پێوەستمانە چاویلکەیە
  • 4:27 - 4:30
    کە کاتیک بۆ دوور دەڕوانی
    شتە دوورەکان تیژ دەردەکەون،
  • 4:30 - 4:31
    کاتێک بۆ نزیک دەڕوانی،
  • 4:31 - 4:34
    شتە نزیکەکان دێنە ناو سەرنج تەوە
    لە بواری بینینتدا،
  • 4:34 - 4:36
    بە بێ ئەوەی بیری لێ بکەیەوە.
  • 4:36 - 4:38
    ئەوەی کارم لەسەر کردووە لەم چەن ساڵەی
    دوای لە ستاندفۆڕ
  • 4:38 - 4:41
    زیرەکیەکی تەواو دروست دەکات بۆ
    هەموو هاوێنەکان.
  • 4:41 - 4:44
    نمونەی ئێمە تەکنەلۆجیا قەرز دەکات
  • 4:44 - 4:46
    بۆ خەمڵاندنی سەرنجدانی دوور.
  • 4:46 - 4:50
    ڕێڕەوی چاومان هەیە کە پێمان دەڵێت
    چاوەکانمان سەرنجی چ ئاڕاستەیەک دەدەن.
  • 4:50 - 4:52
    بەبەکار هێنانی دوو لەمانە،دەتوانین
    ئاڕاستەی چاوتێبڕین بکەین
  • 4:52 - 4:54
    تاخەمڵاندنی سەرنجم دەستکەوێ
  • 4:54 - 4:56
    تەنها هەرچۆنێک بێ بۆ زیادکردنی متمانەکردن،
  • 4:56 - 4:58
    و هەستەوەرێکی دوورمان زیادکرد.
  • 4:58 - 5:00
    هەستەوەرەکە کامێرایە کە سەیری جیهان دەکات
  • 5:00 - 5:02
    و ڕاپۆرتەکان دوورن لە ئامانجەکان
  • 5:02 - 5:05
    دەتوانین دووبارە سەرنجت بەکاربێنین
    بۆ دەستکەوتنی خەمڵاندنی دوور
  • 5:05 - 5:06
    بۆ جاری دووم.
  • 5:06 - 5:08
    دواتر دوو خەمڵاندنە دووریەکە تێکەڵ دەکەین
  • 5:08 - 5:10
    هەروەها نوێکردنەوەی سەرنجەکان
    بەپێی هێزی هاوێنە.
  • 5:10 - 5:13
    هەنگاوی دواتر تاقیکردنەوەی ئامێرەکەبوو
    لەسەر خەلکی ڕاستەقینە.
  • 5:13 - 5:17
    نزیکەی ١٠٠ نەخۆسی پیرە بینای بوون
    کە ئامێرەکەمان لەسەر تاقیکردنەوە
  • 5:17 - 5:18
    کاتیک چالاکی ئەوانمان پێوا.
  • 5:18 - 5:22
    ئەوەی بینیمان باوڕی پێهێناین کە تیشکی خۆیی
    داهاتوو بوو.
  • 5:22 - 5:25
    بەشداربوان توانیان بە ڕوونی ببینن،
    زۆر بەخیراییش سەرنج بدەن
  • 5:25 - 5:28
    و پێیان وابوو کە سەرنج خستنە سەر ئەزموون
    ئاسانتر و باشتربوو
  • 5:28 - 5:30
    لە ڕاست کردنەوەکەی ئیستایان،
  • 5:30 - 5:32
    بۆ ئەوەی بە سادەیی بیخەینە بەرچاو،
  • 5:32 - 5:35
    سازش ناکات وەک ڕاستکردنەوەیەکی
    جێگیر لە بەکارهێنانی ئەمرۆ.
  • 5:35 - 5:37
    بەڵام نامەوێت لەخۆم دوور بکەمەوە.
  • 5:37 - 5:40
    زۆر کار هەیە
    بۆ خۆمە هاوکارەکانم بەجێمان هێشت.
  • 5:40 - 5:42
    بۆنمونە، چاویلکەکانمان کەمێک --
  • 5:42 - 5:43
    (پێکەنین)
  • 5:43 - 5:44
    لەوانیە گەورەبن؟
  • 5:44 - 5:48
    و یەک هۆکاریش بۆ ئەمە ئەوەیە
    کە پێکهاتەی گەورەمان بەکارهێنا
  • 5:48 - 5:51
    کە مەبەستیان بۆ بەکارهێنانی
    توێژینەوە یان پیشەسازی بوو.
  • 5:51 - 5:53
    یەکێکی تر کە پێوەستمانە بۆ
    بەستنی هەمووشتێک
  • 5:53 - 5:57
    لەبەرئەوەی لۆگاریتمی شوێن کەوتنی چاو
    ئەو هێزەمان پێنادات کە پێویستمانە.
  • 5:57 - 5:58
    کەواتە بەرەو پێشەوە،
  • 5:58 - 6:00
    کاتێک لە توێژینەوەیەکدا دەچینە
    سەرەتا،
  • 6:00 - 6:02
    پلان دادەنێین تیشکی خۆیی دروستبکەین
  • 6:02 - 6:05
    لەکۆتاییدا کەمیک زیاتر دەربکەوێت
    وەک شووشەی ئاسایی.
  • 6:05 - 6:08
    بۆ ئەمە، پێویستە بەشێوەیەکی
    بەرچاو گەشەی پیبدەین
  • 6:08 - 6:11
    بەهێزبوون لە چارەسەری چاودێری چاوەکانمان
  • 6:11 - 6:15
    هەروەها پێوەستە کەمتر تێبکۆشین و زیاتر
    بە ئەلکترۆنیو هاوێنەی کارامە.
  • 6:15 - 6:17
    دەڵێت تەنانەت لەگەڵ
    نمونەی سەرەکی ئێستامان،
  • 6:17 - 6:20
    ئەوەمان نیشانداوە کە ئەمڕۆ تەکنەلۆجیای
    هاوێنەی سەرنج
  • 6:20 - 6:23
    توانای تەواوکاری هەیە لە
    ڕاستکردنەوەیەکی جێگیردا.
  • 6:23 - 6:25
    کەواتە ئەوە تەنها گرنگی کاتە.
  • 6:25 - 6:27
    زۆر ڕوونە کە لەداهاتوویەکی نزیکدا،
  • 6:27 - 6:30
    لەجیاتی ئەوەی نیگەرانی ئەوەبی کامە جووت و
    لە کوێ بەکاری بێنی،
  • 6:30 - 6:33
    تەدوانین تەنها سەرنج بخەینە
    سەر شتە گرینگەکان .
  • 6:34 - 6:35
    سوپاس
  • 6:35 - 6:37
    (چەپڵە ڕێزان)
Title:
خۆسەرنجدان لە خوێندنەوەی چاویلکەی داهاتوو
Speaker:
نیتێش پادمانابان
Description:

بە پێی تەمەن وردە وردە توانای سەرنجدانی جاوەکانت لەدەست دەدەی، دیاردەکە وەکو بەتەمەنیک و مرۆڤایەتی خۆی، کە بووە هۆی پست بەستن بە دوو تیشکۆ و پەیوەندی و ڕێکارەکان وەک نەشتەرگەری لاسیک،
ئەندازیاری کارەبایی نیتیس مادمانبان پێشنیاری سەرنجدانێک دەکات بۆتەکنەلۆژیای-لێواری بڕین کە بەڕاستی چاو تێبڕینە بۆ چاوی هاستیار: هاوێنەی چالاک، سەرنجدانی خۆکار کە شوێن بینی تۆ دەکەوێت و ڕێک دەکەوێت
کاتێک دەیبینیت' هەردوو بەشی دوور و نزیک.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:51

Kurdish (Central) subtitles

Revisions