< Return to Video

Tajny sprzeciw studentów wobec Hitlera - Iseult Gillespie

  • 0:07 - 0:11
    W 1943 roku alianckie samoloty
    przeleciały nad nazistowskimi Niemcami,
  • 0:11 - 0:14
    zasypując ludzi dziesiątkami
    tysięcy ulotek.
  • 0:14 - 0:19
    Ulotki autorstwa anonimowych Niemców
    nawoływały do wyparcia się Hitlera,
  • 0:19 - 0:23
    do żywej walki o przyszłość –
    i do nie tracenia nadziei.
  • 0:23 - 0:26
    Te nawoływania do działania
    trafiły do domów i firm;
  • 0:26 - 0:30
    wieści dotarły nawet do obozów
    koncentracyjnych i więzień.
  • 0:30 - 0:34
    Dopiero po zakończeniu wojny,
    tożsamość autorów, ich historie
  • 0:34 - 0:38
    i tragiczny los mogły
    ujrzeć światło dzienne.
  • 0:38 - 0:41
    Kiedy Hitler sięgnął po władzę
    10 lat wcześniej
  • 0:41 - 0:45
    Hans i Sophie Scholl byli nastolatkami
    z miasta Forchtenberg.
  • 0:45 - 0:48
    To był czas strachu,
    propagandy oraz inwigilacji.
  • 0:48 - 0:52
    Wszystkie aspekty życia rodziny Scholl
    i milionów innych Niemców pozostawały
  • 0:52 - 0:53
    pod kontrolą nazistów.
  • 0:53 - 0:56
    Rząd szczególnie obrał za cel
    młodych ludzi,
  • 0:56 - 1:01
    stwarzając instytucje, które regulowały
    ich zachowania i kontrolowały myśli.
  • 1:01 - 1:04
    Jako nastolatek,
    Hans był członkiem Hitlerjugend,
  • 1:04 - 1:07
    a Sophie dołączyła do Związku
    Niemieckich Dziewcząt.
  • 1:07 - 1:09
    Hans zdobywał kolejne stopnie,
  • 1:09 - 1:12
    nadzorował szkolenia
    i indoktrynację kolejnych pokoleń.
  • 1:12 - 1:17
    W 1936 roku Hansa wybrano
    do niesienia flagi podczas wiecu NSDAP.
  • 1:17 - 1:20
    Lecz kiedy zobaczył gorliwość
    nazistowskiej retoryki,
  • 1:20 - 1:23
    po raz pierwszy zaczął ją kwestionować.
  • 1:23 - 1:27
    W tym samym czasie Sophie też zaczynała
    wątpić w otrzymywane informacje.
  • 1:27 - 1:29
    Ich rodzice, Robert i Magdalena,
  • 1:29 - 1:32
    którzy bali się, że tracą swoje dzieci
    na rzecz ideologii nazistów,
  • 1:32 - 1:35
    wspierali ich brak zaufania.
  • 1:35 - 1:38
    W domu Robert i Magdalena
    słuchali zagranicznych radiostacji,
  • 1:38 - 1:42
    do czego początkowo zniechęcał rząd,
    a później zakazał.
  • 1:42 - 1:47
    Podczas gdy rząd rozpowszechniał audycje,
    które zaprzeczały jego okropnościom,
  • 1:47 - 1:50
    rodzina Schollów poznawała
    szokującą prawdę.
  • 1:50 - 1:54
    Wciąż jednak pozostawiali podmiotem zasad
    obowiązujących w hitlerowskich Niemczech.
  • 1:54 - 1:55
    Po wybuchu wojny,
  • 1:55 - 1:58
    Sophie niechętnie pracowała
    na rzecz dobra narodowego,
  • 1:58 - 2:03
    a Hans wykonywał obowiązki wojskowe,
    studiując medycynę w Monachium.
  • 2:03 - 2:09
    Tam Hans poznał Christopha Probsta,
    Williego Grafa i Alexandra Schmorella.
  • 2:09 - 2:12
    Z każdym dniem rosła ich niechęć
    względem nazistowskiej ideologii.
  • 2:12 - 2:14
    Pragnęli podzielić się swoimi odczuciami.
  • 2:14 - 2:19
    Ale jak to zrobić, skoro nie wiadomo było,
    komu można zaufać?
  • 2:19 - 2:22
    Mimo wszystko, grupa przyjaciół
    postanowiła się sprzeciwić anonimowo.
  • 2:22 - 2:25
    Razem zrzucili się na materiały
    do drukowania.
  • 2:25 - 2:28
    Znajomy pozwolił im skorzystać
    z piwnicy pod jego studiem.
  • 2:28 - 2:31
    W tajemnicy przygotowywali
    swoją wiadomość.
  • 2:31 - 2:37
    W czerwcu 1942 roku, w Monachium pojawiły
    się tajemnicze antynazistowskie ulotki.
  • 2:37 - 2:40
    Widniał na nich podpis "Biała Róża".
  • 2:40 - 2:42
    Pierwsze ulotki potępiały Hitlera
  • 2:42 - 2:45
    i wzywały Niemców do sabotażu
    sukcesów wojennych.
  • 2:45 - 2:47
    "Przyjmijcie postawę biernego oporu...
  • 2:47 - 2:52
    zablokujcie działanie tej ateistycznej
    wojennej maszyny nim będzie za późno,
  • 2:52 - 2:54
    zanim ostatnie miasto
    będzie stertą gruzu...
  • 2:54 - 2:58
    zanim nasza młodzież się wykrwawi...
  • 2:58 - 3:02
    Nie zapomnijcie, że każdy naród
    ma taki rząd, na jaki zasługuje!"
  • 3:02 - 3:05
    W czasie gdy sarkastyczna uwaga
    mogła oznaczać zdradę kraju,
  • 3:05 - 3:08
    taki język uchodził za niespotykany.
  • 3:08 - 3:11
    Jego twórcą w znacznej mierze
    był Hans Scholl.
  • 3:11 - 3:16
    W 1942 roku Sophie przybyła do Monachium,
    nie wiedząc nic o działalności brata.
  • 3:16 - 3:18
    Chwilę potem natknęła się
    na te ulotki w szkole.
  • 3:18 - 3:21
    Dopiero gdy odkryła poszlaki
    w pokoju swojego brata,
  • 3:21 - 3:23
    zrozumiała, kto był ich autorem.
  • 3:23 - 3:28
    Jej szok wkrótce ustąpił determinacji,
    też chciała w tym działać.
  • 3:28 - 3:34
    Dla rodzeństwa nadszedł czas
    eskalacji wściekłości trwającej od lat.
  • 3:34 - 3:40
    Od czerwca 1942 do lutego 1943
    grupa pracowała gorączkowo.
  • 3:40 - 3:42
    Podczas gdy gestapo szukało tropu,
  • 3:42 - 3:45
    Biała Róża ciągle miała się na baczności.
  • 3:45 - 3:50
    Wojna szalała: zaostrzono regulacje,
    a Monachium cierpiało z powodu nalotów.
  • 3:50 - 3:54
    Członkowie Białej Róży odważyli się
    na dalsze działania konspiracyjne.
  • 3:54 - 3:58
    Tworzyli graffiti na budynkach, jeździli
    pociągami, w których roiło się od gestapo.
  • 3:58 - 4:00
    Zimą 1942 roku
  • 4:00 - 4:04
    Hans udał się w niebezpieczną podróż
    na czechosłowacką granicę,
  • 4:04 - 4:06
    na spotkanie
    z antynazistowskimi rebeliantami.
  • 4:06 - 4:09
    18 lutego 1943 roku
  • 4:09 - 4:13
    Sophie i Hans przynieśli na uniwersytet
    walizkę pełną ulotek.
  • 4:13 - 4:18
    Dozorca spostrzegł, co chcieli zrobić
    i zgłosił ten fakt do Gestapo.
  • 4:18 - 4:20
    Oboje zaprzeczyli jakiemukolwiek
    zaangażowaniu,
  • 4:20 - 4:24
    dopóki policja nie zebrała wszystkich
    ulotek i włożyła z powrotem do walizki,
  • 4:24 - 4:27
    gdzie pasowały idealnie.
  • 4:27 - 4:29
    Po tym jak Hans i Sophie się przyznali,
  • 4:29 - 4:34
    natychmiast postawiono ich przed sądem
    i skazano na śmierć przez ścięcie.
  • 4:34 - 4:40
    Mimo wyczerpujących przesłuchań,
    żadne nie wyjawiło innych konspiratorów.
  • 4:40 - 4:45
    Tuż przed egzekucją, Sopie wyraziła
    wściekłość względem swojego kraju,
  • 4:45 - 4:48
    ale wyraziła też nadzieję
    na lepszą przyszłość:
  • 4:48 - 4:52
    "Jak można oczekiwać sprawiedliwości,
    skoro nie ma nikogo,
  • 4:52 - 4:56
    kto sam chciałby się poświęcić
    dla sprawiedliwego celu?
  • 4:56 - 5:00
    Taki ładny, słoneczny dzień,
    a ja muszę już odejść,
  • 5:00 - 5:03
    ale co znaczy moja śmierć,
    jeśli dzięki nam
  • 5:03 - 5:08
    tysiące ludzi się ocknęło
    i są gotowi do działania?"
Title:
Tajny sprzeciw studentów wobec Hitlera - Iseult Gillespie
Speaker:
Iseult Gillespie
Description:

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/the-secret-student-resistance-to-hitler-iseult-gillespie

W 1943 roku alianckie samoloty przeleciały nad nazistowskimi Niemcami, zasypując ludzi dziesiątkami tysięcy ulotek. Ulotki autorstwa anonimowych Niemców nawoływały do wyparcia się Hitlera, do żywej walki o przyszłość i do nie tracenia nadziei. Te nawoływania do działania trafiły do domów i firm – wieści dotarły nawet do obozów koncentracyjnych i więzień. Iseult Gillespie zdradza szczegóły historii grupy rebeliantów.

Lekcja: Iseult Gillespie, reżyseria: WOW-HOW Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:09

Polish subtitles

Revisions