< Return to Video

Imigracja i migracja w pozłacanym wieku | Okres 6: 1865-1898 | Historia USA AP | Khan Academy

  • 0:00 - 0:03
    Oto wykres pokazujący wzrost
    populacji
  • 0:03 - 0:07
    w amerykańskich miastach w latach
    1860 - 1900.
  • 0:07 - 0:10
    W 1860, przed wojną secesyjną
  • 0:10 - 0:13
    Nowy Jork był największym miastem
    w Stanach Zjednoczonych, ale
  • 0:13 - 0:16
    nawet w nim liczba mieszkańców
    nie przekraczała miliona.
  • 0:16 - 0:18
    Nie było żadnego milionowego miasta
  • 0:18 - 0:19
    w całym kraju w tamtym czasie.
  • 0:19 - 0:22
    Teraz porównajmy, 40 lat później,
    nie jedno miasto,
  • 0:22 - 0:26
    a trzy stały się miastami milionowymi.
  • 0:26 - 0:30
    Sam Nowy Jork miał prawie 3.5 miliona
    mieszkańców.
  • 0:30 - 0:32
    Wzrost populacji Chicago był,
    proporcjonalnie,
  • 0:32 - 0:33
    nawet jeszcze wiiększy.
  • 0:33 - 0:37
    Początkowa liczba 100 000 mieszkańców
    w 1860 zwiększyła się
  • 0:37 - 0:40
    17 razy do roku 1900
  • 0:40 - 0:43
    i wynosiła 1.7 miliona
    mieszkańców.
  • 0:43 - 0:44
    Na początku
  • 0:44 - 0:48
    Amerykanie byli raczej narodem farmerów.
  • 0:48 - 0:49
    Jednak, począwszy od XIX stulecia,
  • 0:49 - 0:52
    nastąpiła szybka zmiana w kierunku
    urbanizacji.
  • 0:52 - 0:56
    W 1920 mieszkańcy miast przewyższali
    liczbą mieszkańców wsi
  • 0:56 - 0:58
    Stanów Zjednoczonych po raz pierwszy.
  • 0:58 - 1:02
    Dzisiaj ponad 80% Amerykanów mieszka
    w miastach.
  • 1:02 - 1:05
    Co zatem wpłynęło na zwiększenie
    populacji miast
  • 1:05 - 1:07
    w dekadach nastałych po
    wojnie secesyjnej?
  • 1:07 - 1:09
    Głównymi czynnikami
  • 1:09 - 1:14
    były industrializacja, imigracja
    i migracja.
  • 1:14 - 1:16
    Mówiliśmy już o tych trzech rzeczach
  • 1:16 - 1:19
    pojawiających się w róznych formach w
    amerykańskiej historii.
  • 1:19 - 1:22
    Od świetnych wynalazków
    pierwszej rewolucji przemysłowej,
  • 1:22 - 1:27
    przez napływ irlandzkich i niemieckich
    imigrantów w latach 40-tych XIX wieku,
  • 1:27 - 1:30
    po niepowstrzymany pęd Amerykanów na
    zachód.
  • 1:30 - 1:32
    A więc industrializacja, imigracja
    i migracja
  • 1:32 - 1:36
    nie były nowymi czynnikami w
    społeczeństwie amerykańskim.
  • 1:36 - 1:39
    Jednak pojawiły się unikalne ich aspekty
  • 1:39 - 1:41
    podczas trwania pozłacanego wieku.
  • 1:41 - 1:45
    Wpłynęły one na rozwój miast w tym
    okresie czasu.
  • 1:45 - 1:47
    Jedną ze zmian była natura
  • 1:47 - 1:48
    pracy, jaką wykonywali ludzie.
  • 1:48 - 1:49
    W pozłacanym wieku
  • 1:49 - 1:53
    zaszła nagła zmiana na rynku pracy w USA.
  • 1:53 - 1:56
    W 1880 roku, pierwszy raz w historii,
  • 1:56 - 2:00
    liczba ludzi, którzy pracowali dla kogoś
    za wynagrodzenie,
  • 2:00 - 2:02
    którzy mieli szefa i musieli
  • 2:02 - 2:04
    robić co im kazano, by dostać zapłatę,
  • 2:04 - 2:07
    przewyższyła liczbę Amerykanów, którzy
    pracowali na własny rachunek,
  • 2:07 - 2:10
    takich jak farmerzy, którzy sami mogli
    decydować,
  • 2:10 - 2:13
    kiedy siać i zbierać swoje plony.
  • 2:13 - 2:14
    Druga rewolucja
    przemysłowa,
  • 2:14 - 2:16
    która zaczęła się po wojnie
  • 2:16 - 2:20
    secesyjnej, była czasem ekspansjii
    i produkcji przemysłowej.
  • 2:20 - 2:23
    Było więc pod dostatkiem miejsc pracy
    w fabrykach,
  • 2:23 - 2:27
    a większość z nich dla niewykwalifkowanych
    pracowników,
  • 2:27 - 2:29
    czyli pracowników, którzy nie potrzebowali
    żadnego
  • 2:29 - 2:32
    specjalnego szkolenia, żeby zacząć pracę.
  • 2:32 - 2:35
    Następowało ogólne przejście od pracy
    na roli, dla
  • 2:35 - 2:40
    zaspokojenia własnych potrzeb, do pracy
    w fabryce, dla szefa.
  • 2:42 - 2:44
    Kolejną zmiana podczas pozłacanego
    wieku
  • 2:44 - 2:48
    widoczna była w imigracji
    i migracji.
  • 2:48 - 2:49
    Do lat 40tych
    XIX w.
  • 2:49 - 2:51
    większość imigrantów do USA,
  • 2:51 - 2:54
    stanowili protestanci
  • 2:54 - 2:56
    z północnej i zachodniej Europy,
  • 2:56 - 3:00
    ze względnie zamożnych środowisk.
  • 3:00 - 3:04
    Po wojnie secesyjnej różne czynniki za
    granicą,
  • 3:04 - 3:06
    połączone z szeroko dostępnymi
  • 3:06 - 3:08
    miejscami pracy w USA,
  • 3:08 - 3:11
    sprowadziły inne typy imigrantów
    do amerykańskich miast.
  • 3:11 - 3:14
    Ci nowi imigranci, jak ich nazwano,
  • 3:14 - 3:17
    byli głównie z południowej i
    wschodniej Europy,
  • 3:17 - 3:19
    Meksyku i Azji.
  • 3:19 - 3:22
    Różnili się od starych imigrantów tym,
  • 3:22 - 3:25
    że byli biedniejsi, mieli ciemniejszą
    karnację
  • 3:25 - 3:29
    i byli katolikami i żydami,
  • 3:29 - 3:30
    a nie protestantami.
  • 3:30 - 3:32
    W dodatku, w tym czasie
  • 3:32 - 3:34
    Afroamerykanie z południa Stanów
    zaczęli
  • 3:34 - 3:37
    migrować do miast północy
    i środkowego zachodu.
  • 3:37 - 3:39
    Wszyscy ci imigranci i migranci
  • 3:39 - 3:43
    stanowili dużą siłę roboczą
    dla przemysłu.
  • 3:43 - 3:45
    Ale dlaczego wszyscy przenosili się
    do miast?
  • 3:45 - 3:49
    Popatrzmy na czynniki sprzyjające
    imigracji,
  • 3:49 - 3:51
    które sprawiły, że ludzie opuszczali
    swoje domy
  • 3:51 - 3:55
    i kierowali się do amerykańskich miast
    w pozłacanym wieku.
  • 3:55 - 3:58
    Po pierwsze, czynniki negatywne,
  • 3:58 - 4:02
    które popychały ludzi do zmiany swoich
    warunków życia.
  • 4:02 - 4:05
    Ważnym było ubóstwo i brak
  • 4:05 - 4:08
    mobilności finansowej w ich kraju.
  • 4:08 - 4:10
    W rolników w wielu krajach uderzyła
    mechanizacja
  • 4:10 - 4:13
    rolnictwa, która właśnie wtedy się
    wydarzyła.
  • 4:13 - 4:17
    Jedną trzecią ludzi przenoszących się
    do miast, byli Amerykanie
  • 4:17 - 4:21
    opuszczający farmy i kierujący sie do
    miast po pracę w przemyśle.
  • 4:21 - 4:23
    Kolejnym negatywnym czynnikiem
    było prześladowanie
  • 4:23 - 4:25
    i dyskryminacja w ojczyźnie.
  • 4:25 - 4:26
    Rząd rosyjski przyjmował
  • 4:26 - 4:30
    coraz mniej tolerancyją pozycję wobec
    Żydów
  • 4:30 - 4:31
    w tamtym czasie.
  • 4:31 - 4:33
    Byli oni obiektem prześladowań
  • 4:33 - 4:35
    i czystek etnicznych w Europie.
  • 4:35 - 4:39
    Na amerykańskim Południu pojawiły
    się prawa Jima Crowa,
  • 4:39 - 4:42
    a wzrost liczby linczów, był wśród
    powodów decyzji o przenosinach,
  • 4:42 - 4:46
    które Afroamerykanie podejmowali po
    wojnie seceyjnej.
  • 4:46 - 4:49
    Jakie jednak pozytywne czynniki
    przyciągały ludzi do miast?
  • 4:49 - 4:52
    Wielu ledwo wiążących koniec
    z końcem imigrantów nie miało
  • 4:52 - 4:54
    pieniędzy, by udać się gdzie
    indziej.
  • 4:54 - 4:57
    Gdy już przyjechali do miasta, po prostu
    zostawali.
  • 4:57 - 4:59
    Jednak ludzie przenosili się do miast
    głównie
  • 4:59 - 5:01
    po to, by znaleźć pracę.
  • 5:01 - 5:04
    Dzięki silnikom parowym i elektryfikacji
  • 5:04 - 5:07
    fabryki nie musiały już być usytuowane
    blisko wody.
  • 5:07 - 5:10
    Miasta rozwijały się więc jako centra
    przemysłowe.
  • 5:10 - 5:13
    Często miasta rozwijały się jako centra
  • 5:13 - 5:17
    konkretnego przemysłu, tak jak przemysłu
    stalowego w Pittsburghu,
  • 5:17 - 5:21
    pakowalni mięsa w Chicago, czy odzieżowego
    w Nowym Jorku.
  • 5:21 - 5:25
    W miastach były też społeczności, które
    mogły udzielić ludziom wsparcia.
  • 5:25 - 5:28
    Wcześniej przybyli imigrancji mogli wysłać
    pieniądze i wiadomości do
  • 5:28 - 5:30
    swoich rodzin i przyjaciół w
    ojczyźnie,
  • 5:30 - 5:33
    by pomóc im przenieść się i
    ustatkować.
  • 5:33 - 5:36
    To umożliwiało rozwój dzielnic miejskich,
  • 5:36 - 5:37
    gdzie ludzie z podobnych środowisk
  • 5:37 - 5:40
    mówili tym samym językiem, jedli to samo
    jedzenie
  • 5:40 - 5:43
    i wspomagali się wzajemnie.
  • 5:43 - 5:44
    W enklawach
    etnicznych,
  • 5:44 - 5:46
    jak te, ludzie mogli czytać gazety,
    a nawet
  • 5:46 - 5:49
    oglądać przedstawienia teatralne w swoich
    językach.
  • 5:49 - 5:52
    Zakończmy temat dwoma
  • 5:52 - 5:54
    relacjami z życia imigrantów
  • 5:54 - 5:57
    przybyłych do amerykańskich miast
    w tym czasie.
  • 5:57 - 6:00
    Pierwsza jest o Lee Chew, który
    wyemigrował
  • 6:00 - 6:05
    do San Francisco z Chin w wieku 16 lat
    w 1880 roku.
  • 6:05 - 6:06
    Napisał on: "Gdy
  • 6:06 - 6:08
    przybyłem do San
    Francisco,
  • 6:08 - 6:10
    jeszcze przed ustawą o wykluczeniu,
  • 6:10 - 6:12
    byłem na wpół zagłodzony, bo bałem się
  • 6:12 - 6:14
    jeść pożywienia barbarzyńców.
  • 6:14 - 6:17
    Jednak kilka dni życia w chińskiej
    dzielnicy sprawiło
  • 6:17 - 6:18
    że znów byłem
    szczęśliwy.
  • 6:18 - 6:20
    Ktoś załatwił mi pracę służącego
  • 6:20 - 6:21
    u amerykańskiej rodziny.
  • 6:21 - 6:23
    Kiedy zaczynałem dla niej pracować,
  • 6:23 - 6:25
    nie znałem angielskiego, nie
    wiedziałem
  • 6:25 - 6:26
    nic o obowiazkach służącego,
  • 6:26 - 6:29
    nie rozumiałem, co mówiła do mnie
    pani domu,
  • 6:29 - 6:32
    ale pokazała mi jak gotować, prasować
    zamiatać, usuwać kurz,
  • 6:32 - 6:36
    słać łóżka, myć naczynia, myć okna,
    malować pędzlem,
  • 6:36 - 6:38
    czyścić sztućce i tym podobne.
  • 6:38 - 6:39
    W sześć miesięcy
  • 6:39 - 6:41
    nauczyłem się robić te rzeczy dość dobrze
  • 6:41 - 6:43
    i dostawałem 5 dolarów na tydzień
    i wyżywienie
  • 6:43 - 6:46
    i odkładałem około 4.25 dolara na tydzień.
  • 6:46 - 6:47
    Nauczyłem się trochę
    angielskiego.
  • 6:47 - 6:49
    I wysyłałem rodzicom pieniądze.
  • 6:49 - 6:52
    Mimo że dobrze się ubierałem, żyłem
    i miałem na przyjemności
  • 6:52 - 6:54
    byłem często w chińskim
    teatrze
  • 6:54 - 6:56
    i na przyjęcia w Chinatown,
  • 6:56 - 6:59
    zaoszczędziłem 50 dolarów przez
    pierwsze sześć miesięcy."
  • 6:59 - 7:01
    Druga opowieść jest o Mary Antin.
  • 7:01 - 7:04
    Emigrowała do Bostonu z obszaru
    obecnej Białorusi
  • 7:04 - 7:09
    w wieku 13 lat w roku 1894.
  • 7:09 - 7:09
    Napisała:
  • 7:09 - 7:13
    "Pierwszy posiłek był lekcją o
    różnorodności przedmiotów.
  • 7:13 - 7:16
    Mój ojciec wyjął kilka rodzajów jedzenia,
    gotowego do spożycia,
  • 7:16 - 7:19
    nie gotując go, z małych puszek.
  • 7:19 - 7:20
    które miały na sobie różne
    nadruki.
  • 7:20 - 7:23
    Próbował przedstawić nam dziwny,
  • 7:23 - 7:25
    oślizgły owoc, który nazwał bananem, ale
  • 7:25 - 7:27
    pierwszym razem nie przypadł
    nam do gustu.
  • 7:27 - 7:30
    Drugiego dnia przyszła dziewczynka
    z budynku naprzeciwko
  • 7:30 - 7:32
    i zaoferowała nam, że zaprowadzi nas
    do szkoły.
  • 7:32 - 7:35
    Mojego ojca nie było, ale nasza piątka
  • 7:35 - 7:37
    już nauczyła się kilku
    słów po angielsku.
  • 7:37 - 7:38
    Znaliśmy słowo 'szkoła'.
  • 7:38 - 7:39
    Rozumieliśmy, że
  • 7:39 - 7:42
    to dziecko, które nigdy wcześniej
    nas nie widziało
  • 7:42 - 7:43
    i nie mogło wymówić naszych
    imion,
  • 7:43 - 7:45
    w tylko trochę lepszym ubraniu
    niź nasze,
  • 7:45 - 7:48
    dało nam wolność, jaką było chodzenie
    do szkoły.
  • 7:48 - 7:51
    Musieliśmy iść do sklepu i ubrać się
  • 7:51 - 7:54
    od stóp do głów w amerykańską
    odzież.
  • 7:54 - 7:56
    Musieliśmy pojąć tajemnice
    piecyka żeliwnego,
  • 7:56 - 7:58
    tarki do prania, rury głosowej,
  • 7:58 - 8:00
    a przede wszystkim nauczyć się
    angielskiego.
  • 8:00 - 8:02
    Z naszymi znienawidzonymi ubraniami
    imigrantów
  • 8:02 - 8:06
    zrzuciliśmy nasze niemożliwe do wymówienia
    hebrajskie imiona.
  • 8:06 - 8:07
    Komitet złożony
  • 8:07 - 8:10
    z naszych przyjaciół, przybyłych kilka
    lat wcześniej,
  • 8:10 - 8:11
    podeliberował trochę
  • 8:11 - 8:13
    i wymyślił nam amerykańskie imiona."
  • 8:13 - 8:16
    Jakie zatem podobieństwa i różnice
    widzicie pomiędzy
  • 8:16 - 8:20
    doświadczeniami Lee Chew i Mary Antin?
  • 8:20 - 8:23
    Jak myślicie, dlaczego wyemigrowali
    do amerykańskich miast
  • 8:23 - 8:25
    i jak wyglądało ich dalsze życie
  • 8:25 - 8:28
    w pozłacanym wieku?
Title:
Imigracja i migracja w pozłacanym wieku | Okres 6: 1865-1898 | Historia USA AP | Khan Academy
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
08:28

Polish subtitles

Revisions Compare revisions