-
Biz digər videolarda
-
elementin növünün nüvədəki protonların
-
sayı ilə müəyyən edildiyi haqqda
-
danışdıq.
-
Məsələn, atom nüvəsində
-
bir proton olan hər hansı bir atom
-
Hidrogen olaraq adlandırılır.
-
Atom nüvəsində 6 proton olduqda Karbon,
-
atom nüvəsində 17 proton olan atom
-
isə Xlordur,
-
atom nömrəsi olaraq
-
adlandırılan, dövri
-
cədvəldə dairəyə aldığım bu ədədlər
-
elementin nüvəsindəki proton sayıdır.
-
Bu da elementin növünü müəyyən edir.
-
Amma biz bu videoda daha dərinə gedəcəyik
-
və eyni elementin bir neçə fərqli forması
-
kimyada bu versiyaların izatoplar kimi .
-
tanındığını görəcəyik.
-
protonların sayı elementin nə olduğunu
-
müəyyən edirsə, eyni elementin müxtəlif
-
versiyalarını necə müəyyən edə bilərik?
-
İzotopların müxtəlif versiyaları neytron
-
sayına görədir.
-
Məsələn, Xlorun 2 stabil izotopu var, Xlor
-
35 olaraq bilinən Xlor bu versiyalardandır
-
Buraya Xlor 35 yaziram.
-
Bəzən belə yazılır, daha çox isə
-
Xlor 35 kimi yazılır.
-
Və yuxarıda solda olan 35 izotop
-
göstərimi xlorun proton və
-
neytronlarının cəmidir.
-
35 Xlor izotopunun atom kütləsidir.
-
Beləliklə 35 proton və neytron var,
-
Xlorun bu versiyasinda
-
neçə neytron var?
-
17 proton olacaq.
-
17 proton var, çünki xlorla işləyirik,
-
Beləliklə neçə neytron var?
-
35 dən 17 çıxsaq 18 edir,18 neytron .
-
Xlorun digər versiyası stabildir,
-
və bu Xlor 37 dir.
-
İndi onun neçə protonu olacaq?
-
Bu çətin sual xlorun
-
Xlorun tərifinə görə 17 proton olacaq.
-
17 proton olduğuna görə
-
neçə neytron olacaq?
-
Protonlarla neytronların cəmi 37dir
-
ona görə 17 üstəgəl 20 37 edəcək.
-
Beləliklə 20 neytron olacaq
-
və kənarda xlor 37 kimi yazaq.
-
Xlorun 2 fərqli versiyasını görə bilərsiz,
-
eyni sayda protonlar amma fərqli
-
sayda neytronlar xloru müəyyənləşdirir.
-
Bu fərqli versiyalarda atom kütləsinin də
-
fərqli olacağını təsəvvür edə bilərsiz.
-
amma dövri cədvəldə ancaq 1
-
orta atom kütləsi var.
-
burada açar söz orta atom kütləsidir.
-
Bu müəyyən edəcəyiniz kütlə stabil
-
xlorların orta kütləsidir.
-
Məsələn, təbiətdə tapılan xlorun 75.77%- i
-
Xlor 35,
-
qalan 24.23% - i
-
Xlor 37-dir.
-
Ona görə də, onlar orta atom kütləsini
-
hesabladıqda, yaxud siz hesablayarkən
-
75.77%
-
Xlor 35 - in atom kütləsi
-
üstəgəl
-
24.23%
-
Xlor 37 - in atom kütləsi
-
Əgər, bu hesablamayı etsək, təqribi 35.45
-
ədədini atom kütlə vahidini əldə edərik.
-
Xlor 35-in atom kütləsini necə
-
hesablayarsız?
-
Bunun yalnız 35 birləşmiş atom vahidi
-
olduğunu deyə bilərsiz, və yaxınlaşdız,
-
çünki, protonun kütləsi birləşmiş atom
-
kütlə vahidinə yaxındır,
-
həmçinin neytronun da kütləsi birləşmiş
-
atom vahidinə yaxındır, onda elektronlar
-
çox çox kiçik
-
kütləyə malikdir.
-
Həmçinin, onları atom kütləsinə görə
-
əhəmiyyətsiz hesab edə bilərsiniz,
-
və 35-ə yaxın atom kütləsi əldə edirik.
-
Amma bir az fərqlidir,çünki hər bir proton
-
və neytronun kütlələri atom kütlə
-
vahidindən çox deyil,
-
lakin, bütün proton və
-
neytronları bir nüvəyə qoysaq, onların
-
ümumi kütləsi onların öz kütələrindən
-
daha azdır
-
əgər onları toplasaydıq,
-
kütlə xətası kimi məlum olardı.
-
Əgər, xlor 35 - in atom kütləsini
-
öyrənmək istəsəz, bir neçə cədvələ baxa
-
bilərsiz, 35 atom kütlə vahidindən az
-
olduğunu görəcəksiz.
Khan Academy
