Ben sizin bildiğiniz Asyalılardan değilim | Canwen Xu | TEDxBoise

Kötü sürücü. Matematik dâhisi. Örnek azınlık. Bu eğlenceli ve kavrayışı yüksek konuşmada, 18 yaşındaki Canwen Xu klişeleri kırdığı, tekrar doğruladığı ve pirinç satın almaya giderken arabayı ustaca kullandığı Asyalı Amerikalı hikâyesini paylaşıyor.

Canwen Xu'nun hayattaki mottosu ''Canwen kazanabilir." Çin'in Nanjing şehrinde doğduktan sonra iki yaşındayken ABD'ye taşındı ve o zamandan beri North Dakota, South Dakota ve Idaho gibi beyaz nüfusun en yoğun olduğu bazı eyaletlerde yaşadı. Timberline Lisesi'nde son sınıf öğrencisi olan Canwen'in siyasete büyük bir tutkusu var ve Genç Demokratlar Lise Grubu ulusal üyelik direktörlüğü ve aynı zamanda Idaho eyalet direktörlüğünü yürütüyor. Ayrıca bir programcı olarak, sadece kızlar için 'Eğlence için Kod' isimli bir bilgisayar bilimi çalıştayı başlattı ve Ulusal Kadın ve Bilişim Teknolojileri Merkezi'nin 2014 programlamada büyük hedefler yarışmasında ikinci oldu.

Bu konuşma TED’den bağımsız, yerel bir topluluğun düzenlediği bir TEDx etkinliğinde TED Konferansı formatı kullanılarak yapılmıştır. Daha fazla bilgi için: http://ted.com/tedx

Benim adım Canwen, piyano
ve keman çalıyorum.

Amacım gelecekte doktor olmak ve
en sevdiğim ders kalkülüs.

Annem ve babam aşırı disiplinli ve

arkadaşlarımda kalmama izin vermiyorlar

ama bunu her gün en sevdiğim
yemeği yaparak telafi ediyorlar.

Pilav.

Üstelik, çok da kötü araba kullanıyorum.

Şimdi size soracağım soru ise,

"Bütün bunların şaka olduğunu
anlamanız ne kadar sürdü?"

(Gülüşmeler)

Muhtemelen tahmin ettiğiniz üzere,
bugün ırk üzerine konuşacağım

ve konuşmama size bir
Asyalı Amerikan olarak büyüme hikâyemi

anlatarak başlayacağım.

ABD'ye yerleştiğimde iki yaşımdaydım,

dolayısıyla neredeyse tüm hayatım
iki kültürün bir karışımı oldu.

Makarnayı yemek çubuklarıyla yiyorum.

Portakallı tavuğun hastasıyım ve
çocukluk kahramanım Yao Ming idi.

Gel gör ki Kuzey ve Güney Dakota
ve Idaho gibi ırksal çeşitliliğin

inanılmaz derecede az olduğu
eyaletlerde büyüdüğüm için,

sözüm ona egzotik Çinli köklerim ile
genelgeçer Amerikan benliğim arasında

bir denge bulmak zor oldu.

Ortamdaki tek Asyalı olmaya alıştığımdan,

insanların her şeyden önce
beyaz olmadığımı fark ettiğinin

bilincine sahiptim.

Çocuk olarak önümde iki seçenek

olduğunun çabucak farkına vardım.

Benden beklenen kalıpların içine girmek

ya da çevremi saran
beyazlığa uyum sağlamak.

İkisinin arası yoktu.

Benim için, bu her zaman Matematik'te
iyi olmaktan mahcubiyet duymaktı,

çünkü insanlar bunun aslında
çok çalıştığım için değil,

Asyalı olduğum için olduğunu düşünürdü.

Ne zaman bir erkek bana çıkma teklif etse

aslında benden hoşlandığı için değil,

"sarı humması" olduğu için demekti.

Kişiliğimin çok uzun süredir,

farklı olmam gerçeği etrafında
var olduğu anlamına geliyordu.

Asyalı olmanın kendimle ilgili tek
özel şey olduğunu düşünmeye başladım.

Yaşadığım yerler bahsettiğim bu
etkileri daha da görünür kıldı.

Beni yanlış anlamayın.

İnsanların çok küçük bir
bölümü gerçekten ırkçıydı,

hatta uçta ırkçı bile denebilir,

ama büyük çoğunluk birazcık cahildi.

Şu an, "Aradaki fark ne ki?"
diye düşündüğünüzü biliyorum.

O zaman size bir örnek vereyim.

Irkçı olmayan şöyle olabilir,
"Ben beyazım, sen değilsin."

Irkçı olan ise, "Ben beyazım,

sen değilsin ve bu beni senden daha
üstün kılar".

Cahil olan ise şöyle olabilir,

"Ben beyazım, sen değilsin ve bu konuda
ne yapacağım hakkında bir fikrim yok."

Bu cahil insanların yine de

iyi niyetli harika bireyler
oldukları konusunda

hiçbir şüphem yok.

Ancak öyle sorular soruyorlar ki
bir süre sonra sinir bozucu olabiliyorlar.

Birkaç örnek vereyim.

"Aman tanrım demek Çinlisin. Benim de
Çinli bir arkadaşım var, belki tanırsın."

(Gülüşmeler)

"Hayır.

Arkadaşını tanımıyorum.

Çünkü senin gerçek dışı
beklentilerinin aksine,

dünya üzerinde yaşayan 1 milyar
350 milyon Çinlinin her birini

tek tek tanımıyorum."

İnsanlar aynı zamanda

"İsmin nereden geliyor?"
diye de soruyorlar

ve ben gerçekten ne cevap
vereceğimi bilmiyorum.

Bu yüzden genellikle gerçeği söylüyorum.

"İsmimi annem ve babam koydular.

Ya seninki nereden geliyor?"

(Gülüşmeler)

İnsanların beni kaç defa

başka bir Asyalı ile
karıştırdığını sormayın bile.

Mesela bir keresinde, birisi yaklaşıp

"Angie, senin sanatına
bayılıyorum!" dediğinde

o kadar şaşırdım ki,

sadece teşekkür ettim ve uzaklaştım.

Ama bütün bu sorular arasında favorim

hâlâ en klasik olanı, "Nerelisin?".

Şu ana kadar birçok yerde yaşadığım için

konuşma genellikle şöyle gerçekleşiyor.

"Nerelisin?"

"Boise, Idaho'luyum."

"Anladım, ama gerçekte nerelisin?"

"Bir süre de Güney Dakota'da yaşadım."

"Peki, ya ondan önce?"

"Kuzey Dakota'da da yaşamıştım."

"Pekâlâ, lafı daha fazla
dolandırmadan sadede geleyim,

sanırım söylemek istediğim,

daha önce hiç buradan
uzaklarda, insanların biraz

farklı konuştuğu bir yerde yaşadın mı?"

"Ah, nereden bahsettiğini anladım.
Evet, eskiden Teksas'ta yaşıyordum."

(Gülüşmeler)

Sonrasında genellikle pes ediyor
ve kendi kendilerine benim neden

Jeremy Lin ya da Jackie Chan gibi
havalı Asyalılardan olmadığımı soruyorlar

ya da gereksiz şakalaşmayı
atlayıp direkt olarak

"Ailen nereli?" kısmına geçiyorlar.

Bu yüzden bilginiz olsun,
en sağlam taktik bu.

Yaşadığım bu etkileşimler
ne kadar eğlenceli olsa da

çoğu kez kendi kültürümü
yadsıma raddesine getirdiler,

çünkü bunun alışmama
yardımcı olduğunu düşündüm.

Kendi ırkımı küçük düşürerek
ve matematikten

nefret ediyormuş gibi yaparak
kendimi Asyalı olmaktan

mümkün olduğunca uzak tuttum.

Kötü olan tarafı ise, işe yaramasıydı.

Çinli kimliğimi reddettikçe
popülerliğim arttı.

Akranlarım beni daha çok sevdi,
çünkü artık onlara daha çok benziyordum.

Kendime güvenim arttı, çünkü
onlara daha çok benzediğimin farkındaydım.

Ne var ki daha çok Amerikalılaştıkça,

aynı zamanda kendimden,
asla geri alamayacağım

bir şeyler kaybetmeye başladım

ve her ne kadar Amerikalı
sınıf arkadaşlarım ile

aynıymışım gibi davransam da,

aynı değildim.

Çünkü benim yaşadığım yerlerde
yaşayan insanlar için,

beyaz standarttır ve benim için de
beyaz standart oldu.

On dördüncü doğum günümde
hediye olarak Sims 3 oyununu aldım.

Kendi karakterlerimi yaratıp hayatlarını
kontrol edebilecektim.

On dört yaşındaki ben, devasa malikânesi
ve yüzme havuzuyla birlikte

o bildiğimiz kusursuz
küçük aileyi yarattı.

Üç ay boyunca gece gündüz
oynadıktan sonra

oyunu bir kenara attım ve
tekrar aklımdan bile geçmedi

ta ki üç hafta önce

aniden bir şeyin farkına varıncaya kadar.

Özel olarak tasarladığım
aile beyazdı.

Kendi yerime tasarladığım
karakter de beyazdı.

Tasarladığım herkes beyazdı.

İşin kötü tarafı ise,

bu hiçbir yönüyle
bilinçli bir tercih değildi.

Kendime benzeyen karakterler

yaratabileceğim fikri aklımın
ucundan bile geçmedi.

Farkına bile varmadan,
beyaz benim de standardım olmuştu.

Gerçek şu ki,

Asyalı Amerikalılar bu ülkedeki kültürel
etkileşimde tuhaf bir role sahip.

Bizler örnek gösterilen azınlığız.

Toplum, ırkçılığın var olmadığının ispatı
olarak, beyaz ırka mensup olmayan

diğer insanlara karşı
bizim başarımızı kullanıyor.

Peki bu biz Asyalı Amerikalılar
için ne ifade ediyor?

Şöyle ki, toplum tarafından
kabul görecek kadar benzer değiliz

ama nefret edilecek
kadar farklı da değiliz.

Daimi bir gri alandayız ve toplum

bizimle ilgili ne yapacağı
konusunda pek de emin değil.

Bu yüzden bizi ten
rengimize göre gruplandırıyorlar.

Bize, köklerimizi reddetmemizi
söylüyorlar ki

kalabalığın bir parçası olabilelim.

Bize, yabancılığımızın

kimliğimizi belirleyen yegâne
özelliğimiz olduğunu söylüyorlar.

Bizim kimliklerimizi
bir bir koparıyorlar,

ta ki yabancı ama
pek yabancı değil,

Amerikalı ama tam Amerikalı da değil,

yalnızca etrafta

anavatanımızdan başka kimse
yok iken bir birey olana kadar.

Keşke bu meseleler üzerine konuşacak
cesarete her zaman sahip olsaydım.

Ne var ki biri insanların birbirleriyle
yüzleşmekten kaçındığı,

diğeriyse ırklar üzerinden ayrışmış
iki farklı kültürden gelen biri olarak,

bir yandan benliğime sadık
kalırken, diğer yandan

huzuru koruma baskısıyla
nasıl başa çıkabilirim?

Kabul etmekten her ne kadar nefret
etsem de, çoğu kez dile getirmiyorum,

çünkü dile getirirsem,

çok hassas olduğum,
çok kolay rencide olduğum

veya bunu yapmaya değmeyeceği

gibi şeyler duymayı göze almam gerekiyor.

Ama söyleyeceğim şu ki
insanlar bunu kabullenmeye istekli mi?

Evet, ırk insanlar arasında
ihtilaf yaratan bir konu.

Ama işte tam da bu yüzden
üzerine konuşmak zorundayız.

On sekiz yaşıma yeni girdim

ve hâlâ dünya hakkında
bilmediğim birçok şey var.

Ancak bildiğim bir şey var ki,
sizin ve aslında

hepimizin sorunun bir parçası

olduğumuzu kabullenebilmek
hiç kolay değil.

Bu yüzden, size Asyalılara
karşı nasıl ırkçı olunmaz

gibi bir el kitabı vermektense,

bu konuşmadan ne
çıkaracağınızı size bırakacağım.

Tüm yapabileceğim

hikâyemi paylaşmak.

İsmim Canwen,
en sevdiğim renk mor.

Piyano çalabiliyorum
ama kemanı pek değil.

Her zaman beni destekleyen ve
çok çalışan ebeveynlere

ve on yaşında harika bir
erkek kardeşe sahibim.

Kalkülüsü her şeyden çok seviyorum,

pilavdan nefret ediyorum
ve korkunç derecede kötü bir sürücüyüm.

Hepsinden önemlisi ise,
olduğum kişiden gurur duyuyorum.

Biraz Amerikalı,

biraz Çinli,

en çok da her ikisi birden.

Teşekkürler.

(Alkışlar)