گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا: یاری زه‌به‌لاحی تێتریسی زه‌وی - جۆس فۆنگ
-
0:06 - 0:08بۆ تێگه‌یشتن له گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا،
-
0:08 - 0:10بیر له یاری "تێتریس" بكه‌وه.
-
0:10 - 0:14له‌م یارییه، یاری به
زه‌وی دەکرێ به خشتی كاربۆنی. -
0:14 - 0:18بەرگەھەوای ده‌وری زه‌وی ته‌نیوه به‌گازی
دوانۆكسیدی ده‌ردراو له بوركانه‌كان، -
0:18 - 0:19له‌ناوچوونی ڕووه‌كه‌كان،
-
0:19 - 0:21هه‌ناسه‌ی بوونه‌وه‌ره‌كان
-
0:21 - 0:22و ڕوخساری سه‌ر ده‌ریاكان.
-
0:22 - 0:26ئه‌م گازانه به‌هۆی ڕۆشنه‌پێكهاتنه‌وه
به‌رگه هه‌وای زه‌وی جێدێڵن، -
0:26 - 0:28ده‌چنه‌وه ناو زه‌ریاكان،
-
0:28 - 0:30یان له‌نێو خاك و نیشتووه‌كان ده‌نیشنه‌وه.
-
0:30 - 0:32یاری تێتریس به خولانه‌وه‌ی
كاربۆن ناوده‌برێت، -
0:32 - 0:35ئه‌مه دیله‌مۆی ژیانه.
-
0:35 - 0:37په‌یوه‌ندی به كه‌ش و هه‌واوه چییه؟
-
0:37 - 0:39به‌ڵام كاتێك دوانۆكسیدی كاربۆن لە هه‌وا،
-
0:39 - 0:41چاوه‌ڕێده‌كات تاكو بمژرێت،
-
0:41 - 0:42به‌شێك له گه‌رمی خۆڵ گڵده‌داته‌وه،
-
0:42 - 0:45گه‌ر ئه‌م گازه نه‌با، ئه‌م
گه‌رمایه ده‌چووه ئاسمان. -
0:45 - 0:48بۆیه گازی دوانه ئۆكسیدی كاربۆن
به‌گازی بەرگەھەوا ناوده‌برێت. -
0:48 - 0:49پێخه‌فێكی گه‌رم به‌خۆیداده‌دات،
-
0:49 - 0:51به‌كاریگه‌رییه‌كانی
بەرگەھەوا ناوده‌برێت، -
0:51 - 0:55كه ده‌بێته هۆی ئه‌وه‌ی زه‌وی له
به‌ستان وه‌ك مه‌ریخ بپارێزێت. -
0:55 - 0:58تا ڕێژه‌ی دوانه ئۆكسیدی كاربۆن له به‌ر-
گه‌هه‌وای زه‌وی چاوه‌رێ بكات تا بمژرێت، -
0:58 - 1:00ئه‌وه‌نده زه‌وی گه‌رمتر ده‌بێت.
-
1:00 - 1:03سه‌ڕه‌ڕای ئه‌وه‌ی ڕێژه‌ی كاربۆن
له به‌رگە هه‌وا -
1:03 - 1:06به‌درێژایی مێژوو به‌پێی چه‌رخه‌كان،
كاریگه‌ری ته‌نه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی زه‌وی، -
1:06 - 1:09له ٨ هه‌زار ساڵی ڕابردوو جێگیر بووه،
-
1:09 - 1:12كه ڕێگه‌ی بۆ گه‌شه‌ی شارستانییه‌كان
خۆش كردووه. -
1:12 - 1:14به‌ڵام له ٢٠٠ ساڵی ڕابردوودا،
-
1:14 - 1:18ده‌ستمانكرد به هه‌ڵكۆڵینی ئه‌و
كاربۆنه‌ی كه له‌ناو خاكدا پارێزرا بوو، -
1:18 - 1:21سوته‌مه‌نی به‌ردی، خه‌ڵوز، نه‌وت و
گازی سروشتی -
1:21 - 1:24له پاشماوه‌ی ئاژه‌ڵ و ڕووه‌كه
مردووه‌كان دروست بوون -
1:24 - 1:27پێش ئه‌وه‌ی مرۆڤ دروست بوبێت مردوون.
-
1:27 - 1:29ئه‌و وزه‌ی كه له‌ناویاندا هه‌یه
ده‌توانێت هێز -
1:29 - 1:32ببه‌خشێته كارگه‌كانمان،
ئۆتۆمبێل و ژیانمان. -
1:32 - 1:37به‌ڵام سوتاندنی ئه‌م سوته‌مه‌نییە ده‌بێته
هۆی ده‌ردانی كاربۆن بۆ ناو یاری تێتریسی -
1:37 - 1:41زه‌وی. له‌هه‌مانكاتدا، دارستانه‌كانمان
بۆ كشتوكاڵ پاك كردۆته‌وه، -
1:41 - 1:44توانای زه‌ویمان بۆ له‌ناوبردنی
به‌ربه‌سته‌كان. -
1:44 - 1:47له ساڵی ١٧٥٠ وه، ڕێژه‌ی كاربۆنی
ده‌ردراو بۆ ناو به‌رگی هه‌وا -
1:47 - 1:48به‌ڕێژه‌ی سه‌دا ٤٠ زیاد بووه،
-
1:48 - 1:51و هیچ ئاماژه‌یه‌كی خاوبوونه‌وه نییه.
-
1:51 - 1:54هه‌روه‌ك تێتریس،
تا كاربۆنی زیاتر كه‌ڵه‌كه بێت، -
1:54 - 1:56جێگیربوونی كاربۆن له خاك
ئه‌سته‌متر ده‌بێت. -
1:56 - 1:58دوانه ئۆكسیدی كاربۆنی زیاده ده‌بێته هۆی
-
1:58 - 2:00خێراكردنی كاریگه‌رییه‌كانی گوڵخانه
-
2:00 - 2:03به گڵدانه‌وه‌ی گه‌رمی زیاتر له‌سه‌ر
ڕووی زه‌وی -
2:03 - 2:06كه ده‌بێته هۆی توانه‌وه‌ی
سه‌هۆڵی جه‌مسه‌ره‌كان. -
2:06 - 2:10تا زیاتر سه‌هۆڵ بتوێته‌وه،
كه‌متر ده‌توانن تیشكی خۆر بده‌نه‌وه، -
2:10 - 2:12دواتر ده‌بێته هۆی گه‌رمبوونی
زیاتری زه‌ریاكان. -
2:12 - 2:16ئاستی ئاوی زه‌ریاكان به‌رزده‌بێته‌وه،
تۆپه‌ڵە مه‌رجانییە‌كان مه‌ترسی لافاویان -
2:16 - 2:19له‌سه‌ر ده‌بێت،
سیسته‌می زینده‌گی تیكده‌شكێت، -
2:19 - 2:22و كه‌ش و هه‌وا به تێپه‌ڕبوونی كات
سه‌ختتر ده‌بێت. -
2:22 - 2:26گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا به‌ڕێگه‌ی جیاواز
كاریگه‌ری له‌سه‌ر دانیشتوانی جیهان هه‌یه. -
2:26 - 2:29به‌ڵام له‌كۆتاییدا، ئه‌مه یارییه‌كه
هه‌موومان ناچارین بیكه‌ین. -
2:29 - 2:31به پێچه‌وانه‌ی یاری تێتریس،
-
2:31 - 2:35هه‌رگیز ناتوانین یاریه‌كه
له‌سه‌ره‌تاوه ده‌ست پێبكه‌ینه‌وه.
- Title:
- گۆڕانی كه‌ش و هه‌وا: یاری زه‌به‌لاحی تێتریسی زه‌وی - جۆس فۆنگ
- Description:
-
more » « less
ته‌واوی وانه‌كه له‌م به‌سته‌ره ببینه:http://ed.ted.com/lessons/climate-change-earth-s-giant-game-of-tetris-joss-fong
یاریه‌ك هه‌یه به‌ناوی تێتریس له ئاسی جیهان ئه‌نجام ده‌درێت: شوێنی یاریه‌كه هه‌ساره‌ی زه‌وییه، هه‌موو ئه‌و خشته بێزاركه‌ر و له‌سه‌ر یه‌كه دوانه ئۆكسیدی كاربۆن پێكدێنن -گازی گوڵخانه زیاد دەکات بە زیاتر بەکار هێنانی سوتەمەنی خەڵوزی کە دەبێتە هۆی بەڕێ کەوتنی ئۆتۆمبیل، کارگە و شوێنکارەکانمان. جۆس فۆنگ باسی ئەوە دەکات کە چۆن کەڵەکە بوونی دوانەئۆکسیدی کاربۆن دەبێتە هۆی گۆڕانی کەش وهەوا، و ئاگادارمان دەکاتەوە
بە پێچەوانەی یاری تێتریس، لەم یارییەدا توانی ئەوەمان نییە لە سەرەتاوە دەست پێ بکەینەوە.وانەکە لە لایەن جیس فۆنگ و کاری ئەنیمەیشن لە لایەن ستۆدیۆکانی پرۆڤین
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 02:49
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
Razaw Bor accepted Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
|
Razaw Bor edited Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for Climate change: Earth's giant game of Tetris - Joss Fong |