Dünya'da yaşamaya bir övgü

Bir yenidoğana 21. yüzyılda Dünya'da yaşayan bir insan olmanın ne anlama geldiğini açıklamak zorunda olsaydınız, ne söylerdiniz? Görsel sanatçı Oliver Jeffers cevabını, varlığına ve yaşam çeşitliliğine dair bilgelik incilerini paylaşarak oğluna bir mektupta verdi. Özgün illüstrasyonları ve animasyonlarıyla eşleştirilen bu şiirsel konuşmada “insan uygarlığının güzel, kırılgan draması” gözlemlerini sunuyor.

[Oliver Jeffers]

[Dünya'da yaşamaya bir övgü]

Merhaba.

Eminim bu cümleyi bitirdiğimde,

nasıl konuştuğum göz önüne alındığında

hepiniz Dünya gezegeni denen bir yerden
geldiğimi anlayacaksınız.

Dünya gayet güzel.

Bizim evimiz.

Mikropların da.

Bu [bip] şu an için
arka koltukta takılıyor,

çünkü ister inanın ister inanmayın,
olan tek şey onlar değil.

Bu gezegen aynı zamanda arabalara, brüksel
lahanasına da ev sahipliği yapıyor;

kendi kafa ışığı olan garip balıklara;

sanata, yangına,

yangın söndürücülere,

yasalara, güvercinlere, bira şişelerine,

limonlara ve ampullere;

Pinot noir ve parasetamole;

hayaletlere, sivrisineklere,
flamingolara, çiçeklere,

ukulelere, asansörler ve kedilere,

kedi videolarına, internete;

demir kirişlere, binalara ve pillere,

tüm yaratıcılık ve parlak fikirlere,
bilinen tüm yaşamlara...

ve diğer birçok şeye.

Bildiğimiz ve duyduğumuz
hemen hemen her şey.

Aslına benim favori yerim.

Evrenin soğuk ve yalnız bir bölümünde
yüzen bu küçük küre.

Oh, aksanım Belfast'tan bu arada...

burada.

Aşağı yukarı.

Burada olduğunuz için

bu Dünya gezegenini
bildiğinizi düşünebilirsiniz.

Ama büyük olasılıkla

bir süredir temellerini düşünmediniz.

Ben bildiğimi sanıyordum.

Hatta uzman olduğumu düşünüyordum.

Daha önce burada bulunmamış
birine her yeri

ve nasıl olması gerektiğini

açıklamak zorunda kalana kadar.

Düşündüğünüz şey değil,

fakat babam her zaman
zeki yaşamın kesin işaretinin

bizimle iletişime geçmeye çalışmayı
denemediklerini bile söylerdi.

Aslında bir şeyler anlatmaya
çalıştığım kişi yeni doğan oğlumdu.

Daha önce hiç ebeveyn olmamıştık,

eşim ve ben

ilk kez eve geldiğinde ev turu yaparak

ona misafir gibi davrandık.

Burası yaşadığın yer oğlum.

Bu oda yemeği sıcak yaptığımız yer.

Bu oda sandalye koleksiyonumuz
koyduğumuz oda vb.

Sıfır yaşında birine

gezegenimizin nasıl çalıştığını
açıklamak ferahlatıcı bir şey.

Fakat kahkahalardan sonra,

yeni insanların kesinlikle
hiçbir şey bilmediğinin

ve ne kadar az şey bildiğinizin
büyüklüğü sizi temin edince

tüm gezegeni açıklamak
oldukça korkutucu hale gelir.

Ama yine de denedim.

İlk birkaç hafta boyunca dolaşırken,

dünyayı gördüğüm gibi anlatırken

söylediğim gülünç şeyleri
not almaya başladım.

Notlar yavaşça,

oğlumun okumayı öğrendikten sonrası için
tasarlanan bir mektuba dönüştü.

Bu mektup 21. yüzyılda

Dünya'da yaşayan bir insan olmanın
temel ilkelerini anlatan

bir kitap oldu.

Bazı şeyler gerçekten çok açık.

Örneğin, gezegen iki parçadan yapılır:

kara ve deniz.

Bunları düşünene kadar
bazıları daha az açık.

Mesela zaman.

Dünya'da bazen bazı şeyler
yavaş hareket edebilir.

Ancak çoğu zaman hızlı hareket ederler.

Bu yüzden zamanınızı iyi kullanın,
fark etmeden geçip gider.

Ya da insanlar.

İnsanlar farklı şekil,
boyut ve renklerde olur.

Hepimiz farklı görünüyor,

değişik hareket edip
kulağa farklı geliyor olabiliriz

fakat buna kanmayın.

Hepimiz insanız.

Evrendeki tüm yerlerden, insanların
sadece Dünya'da yaşadıkları,

sadece Dünya'da yaşayabileceği

beni rahatsız etmiyor.

O zaman bile sadece birkaçı.

Gezegenimizin yüzeyinin

aslında insan yaşamı için yaşanabilir olan

ve burada sıkıştığımız
çok küçük bir kısmı var.

Topraklara, kayalara, yeşilliklere,

topraklarımızın dibine yakın olduğunuzda

manevra boşluğunun ne kadar
sınırlı olduğunu unutmak kolaydır.

Yere yakın bir dizi göze ufuk

sonsuza dek gidiyormuş gibi hissettirir.

Sonuçta, gezegenimizin
neresinde olduğumuzu

ve gezegenimizin uzayda
nerede olduğunu düşünmek

günlük bir ritüel değil.

Oğluma, bana Kuzey İrlanda'da
büyüdüğümün söylendiği gibi

ülkelerin hikâyesini anlatmak istemedim.

Sadece acil sorunlarının dışında

yaşamı görmezden gelen
küçük bir mahalleden olduğumuzu.

Gezegenimizi bir sistem olarak,
tek bir nesne olarak

uzayda asılı görmenin
nasıl bir şey olduğunu

hissetmek istedim.

Bunu yapmak için

kitaplar için düz çizimlerden

sokakların 3B yapısına
geçmem gerekecekti

ve Ay, Dünya ve bizim büyük ölçekli

bir modelimizi oluşturmak için

bir New York şehri bloğu olan

yaklaşık 60 m'ye ihtiyacım vardı.

Bu proje geçen kış New York'un

High Line parkında,

Apollo 11'in Ay çevresindeki görevinin
50. yıl dönümünde gerçekleşti.

Kurulumundan sonra,

oğlumla birlikte uzay başlıklarımızı takıp

neredeyse yarım yüzyıl önce
Apollo 11'in yaptığı gibi

Ay'a doğru fırlatıldık.

Etrafında bir tur attık

ve dönüp bize baktık.

Hissettiğim şey

karanlıkta ne kadar yalnız olduğuydu.

Sadece öyle davranıyordum.

Bize en yakın sayılabilecek

tek nesne Ay.

Gezegenimizin 3 metre çapında olduğu

bu projenin ölçeğinde,

bir sonraki gezegen olan Mars,
bir yoga topu boyutunda

ve birkaç metre uzakta olacak.

Sınırlar uzaydan görünmese de

heykelimde her bir sınır çiziliydi.

Fakat ülke isimlerini oyulmuş
topraklara yazmak yerine

tekrar tekrar şunu yazdım,

"burada insanlar yaşıyor,
burada insanlar yaşıyor."

''Burada insanlar yaşıyor.''

Ay'da yazan şuydu:

"Burada kimse yaşamıyor."

Çoğu zaman, bariz şeyler

siz düşünene kadar
o kadar da açık değildir.

Birçok astronotun yaşadığı gibi,

yeterince geniş bir mesafeden

bir şey görmek her şeyi değiştirir.

İnsan gözü dünyamızı gerçekten

sadece Ay'dan olan mesafe kadar gördü.

Kendi Güneş sistemimizin

kenarlarına ulaşmadan önce
bir hayli yol var.

Hatta diğer yıldızlara,
takımyıldızlara ulaşmadan.

Aslında tüm evrende
tüm takımyıldızlarında bulunan

tek bir nokta vardır

ve bu varlık budur,

Dünya gezegeni.

Yıldız kümeleri için
oluşturduğumuz resimler

sadece buradan bu açıdan anlamlıdır.

Hikâyeleri sadece burada,
Dünya'da anlamlıdır.

Sadece bizim için.

İnsanlar için.

Biz hikâyelerin yaratıklarıyız.

Bizler anlattığımız hikâyeleriz,

bizler bize anlatılan hikâyeleriz.

Dünya'daki insan uygarlığının
hikâyesini kısaca düşünün.

Kendine odaklanan, savunmasız

ve meydan okuyan koruyucu bir türün

yaratıcılığını, zarafetini, cömert

ve korumacı doğasını anlatır.

Biz, insanlar olarak varlığımızın ateşini

kontrolümüz dışındaki ham,
engin unsurlardan,

çok ötesinden koruyoruz.

Yine de her zaman aleve bakarız.

"Bildiğimiz her şey,"

beyan olarak ifade edildiğinde

tüm bilginin toplamı anlamına gelir.

Ama başka bir şekilde söylendiğinde

"bildiğimiz her şey,"

hiç bilmediğimiz anlamına gelir.

Bu güzel, kırılgan uygarlık draması.

Bizler burada bizim için
dünya anlamına gelen

ama başka hiçbir şey ifade etmeyen

kozmik bir oyunun
aktörleri ve seyircileriyiz.

Muhtemelen burada da o kadar değil.

Teknemizle, Dünya'mızla olan ilişkimizi
gerçekten düşünürsek

daha çok cehalet ve açgözlülük
hikâyesi olabilir.

Fausto'da olduğu gibi,

her şeye sahip olduğuna inanan
ve onun ne olduğunu araştırmak için

yola çıkan bir adam.

Kolayca bir çiçeğin,
bir koyunun, bir ağacın

ve bir tarlanın mülkiyetinde
hak iddia eder.

Göl ve dağı fethetmek daha zordur

ama onlar da teslim olurlar.

Açgözlülüğünün tersini kanıtladığı

açık denize sahip olmaya çalışırken

kibirli bir şekilde,

patronun kim olduğunu
göstermek için denize açılır.

Ama anlamaz,

dalgaların altına kayar ve dibe batar.

Deniz onun için üzgündü

ama deniz olmaya devam etti.

Sahipliğindeki diğer tüm nesneler gibi,

Fausto'nun kaderi de
onlar için önemli değildir.

Evrende sahip olduğumuza inandığımız
tüm öneme rağmen,

bu Dünya olmasaydı

hiçbir şeyimiz olmazdı.

Mutluca dönmeye devam ederdi,

tabii ki biz olmadan.

Bu gezegende insanlar var.

Günlerimizi geçiririz,

bazen yukarı ve dışarı bakarız,

çoğunlukla aşağı ve içeri bakarız.

Yukarıya bakıp gökyüzündeki
ışıklar arasında çizgiler çizerek

kaostan anlam çıkarmaya çalıştık.

Aşağıya baktığımızda nereye ait
olduğumuzu ve olmadığımızı bilmek için

karadan çizgiler çizdik.

Yıldızları birbirine bağlayan çizgilerin
ve toprağı bölen çizgilerin

sadece kafamızda olduğunu

çoğunlukla unutuyoruz.

Onlar da hikâyelerdir.

Günlük rutinlerimizi ve ritüellerimizi

en çok inandığımız
hikayelere göre yapıyoruz

ve bugünlerde hikaye yazdıkça değişiyor.

Bu mevcut hikayede çok fazla korku var

ve yakın zamana kadar,

en fazla güce sahip
gibi görünen hikayeler,

her şeyin bireysel

ve toplu olarak nasıl yanlış
gittiğine dair acılardır.

En iyinin en kötüsünden nasıl geldiğini
izlemek ilham verici olmuştur.

Birbirleriyle olan bağlantılarımızın
sahip olduğumuz

en önemli şeylerden biri olduğunun
farkına varıldığında,

insanlar evrensel hesap
zamanında nasıl uyanıyorlar.

Bir adım geri atalım.

Hepimiz ağlamamıza rağmen,

şimdiye kadar bizim için doğru olan
en büyük şeyin tadını çıkarmak için

çok az zaman harcıyoruz.

Önce biz buradaydık,

biz yaşıyoruz.

Hâlâ canlıyız.

Bir kutu kibrit bulduktan
bir buçuk milyon yıl sonra

evi tamamen yakmadık.

Henüz.

Burada olma şansı sonsuz küçüktür.

Fakat işte buradayız.

Tehlikeler ve hepsi.

Dünya'da daha fazla insan yaşamamıştır.

Daha çok şey kullanan.

Kendimiz için icat ettiğimiz

eski sistemlerin çoğunun

demode olduğu çok açık.

Yenilerini yapmak zorundayız.

Mikroplar olmasaydı

kolektif ateşimiz bizi
çok önceden boğmuş olurdu.

Endüstrinin çarklarının durma
noktasına gelmesini izlerken

ilerleme makineleri sessizleşiyor,

sıfırlama düğmesine basmak için

en çılgın fırsatlara sahibiz.

Farklı bir yol izleyin.

Burada Dünya'dayız.

Dünya'daki hayat müthiş bir şey.

Bu Dünya büyük görünüyor

ama bizden burada çok fazla var.

Her gün daha fazlasıyla,

son sayımda yedi buçuk milyar.

Öyle olsa bile

eğer birazcık paylaşırsak

herkese yetecek kadar var.

Lütfen,

kibar olun.

Başka bir şekilde düşündüğünüzde,

eğer Dünya insanların yaşadığı tek yerse

aslında evrendeki en az yalnız yerdir.

Bizi sevecek bir sürü insan

ve bizim seveceğimiz bir sürü insan var.

Birbirimize ihtiyacımız var.

Bunu daha önce olduğundan
daha iyi biliyoruz.

İyi geceler.