Lời của người con bản xứ: thế giới qua góc nhìn của James Baldwin

Xem bài giảng hoàn chỉnh tại đây: https://ed.ted.com/lessons/notes-of-a-native-son-the-world-according-to-james-baldwin-christina-greer

Những năm 1960, FBI đã thu thập được gần 2.000 tài liệu để điều tra một trong những bộ óc trứ danh nhất nước Mỹ. Nhân vật chính của chủ đề này là một nhà văn tên James Baldwin, một trong những tác giả người da đen bán chạy nhất thế giới lúc bấy giờ. Điều gì khiến ông trở thành mối lo trong mắt công chúng và giới chuyên môn? Hãy cùng Christina Greer tìm hiểu về cuộc đời và công việc của James Baldwin.

Bài học bởi Christina Greer, đạo diễn bởi Gibbons Studio.

Trong những năm 60

FBI đã thu thập được
gần 2.000 tài liệu

cho vụ điều tra
một bộ óc trứ danh của nước Mỹ

Nhân vật chính
là nhà văn James Baldwin.

Vào thời điểm đó,

FBI cũng điều tra
nhiều nghệ sĩ và nhà tư tưởng khác

nhưng hầu như hồ sơ về họ
ít hơn của Baldwin rất nhiều.

Suốt những năm bị FBI săn lùng,

ông đã trở thành tác giả người da đen
bán chạy nhất thế giới.

Vậy điều gì đã khiến James Baldwin
trở thành mối lo

trong mắt công chúng và giới chuyên môn?

Sinh ra ở Harlerm năm 1924,

anh là con cả
trong gia đình có chín người con.

Lên 14, ông bắt đầu công việc giảng đạo.

Công việc thuyết giáo,
giúp ông phát triển khả năng viết lách,

đồng thời, nuôi dưỡng mâu thuẫn
về tư tưởng của Giáo hội

về bất bình đẳng chủng tộc
và đồng tính.

Sau trung học, ông bắt đầu
viết tiểu thuyết và tiểu luận

khi đang làm các công việc vặt.

Nhưng vẫn khó tránh khỏi các vấn đề

khiến ông đi ngược lại với Giáo hội.

Luôn phải đối mặt
với phân biệt chủng tộc, kì thị đồng tính

ông phẫn nộ, vỡ mộng,
và ao ước một cuộc sống ít bị bó buộc hơn.

Vì vậy năm 1948, khi 24 tuổi,

Baldwin chuyển đến Paris
với học bổng viết văn

Tại Pháp, ông xuất bản
cuốn tiểu thuyết đầu tiên,

với tựa đề "Go Tell it on the
Mountain", năm 1953.

Lấy bối cảnh tại Harlern,

cuốn sách khai thác hình tượng Giáo hội
như nguồn cội của đàn áp và hi vọng.

Nổi tiếng với cả độc giả
da đen và da trắng.

Khi cuốn tiểu thuyết
được khen ngợi,

Baldwin tập hợp suy nghĩ về
chủng tộc, giai cấp, văn hóa và sự đày ải

trong bài luận mở rộng năm 1955,

"Notes of a Native Son"
(Lời của người con bản xứ).

Cùng lúc đó,

phong trào đòi quyền công dân
tăng cao ở Mỹ.

Người Mỹ da đen đã gặt hái thêm nhiều
quyền lợi trong đăng ký bầu cử và bầu cử,

nhưng vẫn không được coi trọng
ở trường học, xe buýt, trong lao động,

và phục vụ vũ trang.

Dù sống chủ yếu ở Pháp
suốt quãng đời còn lại,

Baldwin nghiên cứu sâu
về các phong trào

và ý thức sâu sắc lời hứa
chưa hoàn thành với tổ quốc.

Ông nhìn thấy gia đình,
bạn bè và hàng xóm

sa vào nghiện ngập,
tù tội và tự sát.

Ông tin rằng số phận của họ
bắt nguồn từ sự đè nén

của một xã hội phân biệt đối xử.

Năm 1963,

Baldwin xuất bản
"The Fire Next Time",

một bức tranh sống động
về xung đột chủng tộc

cho rằng người Mỹ da trắng
cần chịu phải trách nhiệm

nhưng lập luận xa hơn

rằng phân biệt chủng tộc
cũng làm tổn thương người da trắng.

Với ông, mọi người đều liên kết chặt chẽ
trong cùng cơ cấu xã hội.

Từ lâu, Baldwin tin rằng:

con người bị lịch sử bó buộc
và lịch sử cũng bị bó buộc bởi con người.

Vai trò của Baldwin
trong phong trào nhân quyền

đã vượt khỏi
tầm quan sát và báo cáo.

Ông cũng đi du hành
đến Nam Mỹ

tham gia vào các cuộc mít - tinh,
đưa ra những bài giảng .

Ông tranh luận về
các chính trị gia da trắng và da đen

gồm cả Malcolm X

và đóng vai trò kết nối giữa
các nhà hoạt động da đen và trí thức

và các lãnh đạo lực lượng da trắng
như Robert Kennedy.

Vì khả năng độc nhất của Baldwin

là diễn giải các nguyên nhân
của biến động xã hội

theo cách mà khán giả da trắng
sẵn sàng lắng nghe,

Kennedy và những người khác có xu hướng
coi ông như đại sứ của người Mỹ da đen

danh hiệu mà Baldwin từ chối nhận.

Cùng thời điểm đó,

khả năng ngôn luận đã khiến FBI
xem ông như một mối đe dọa.

Ngay cả trong phong trào dân quyền,

Baldwin, đôi khi, cảm thấy
bị bỏ ngoài cuộc

vì lựa chọn sống ở nước ngoài
cũng như là giới tính

mà ông đã công khai
trong các bài viết

vào thời điểm
mà kì thị đồng tính lan rộng.

Suốt cuộc đời, Baldwin xem mình
là nhân chứng.

Không như nhiều người đồng lứa,

ông sống đủ lâu để nhìn thấy thắng lợi
của phong trào dân quyền,

nhưng bất bình đẳng chủng tộc vẫn
tiếp tục ở Mỹ làm ông thấy nặng nề.

Dù cảm thấy bị giam cầm
trong thời đại của mình,

ngôn từ của ông đã nói thay
cho nhiều thế hệ,

hướng họ đến sự thấu hiểu
đa chiều hơn

về những vấn đề
phức tạp nhất trong xã hội.