ئایا شه‌پۆلی زەریاكان چۆن کار دەکەن؟ جێنیفەر ڤێردوین
-
0:07 - 0:08لە ساڵی 1992
-
0:08 - 0:12کەشتیەکی بار یاری گەرماو هەڵدەگرێت
لە زریانێک گیری خوارد -
0:12 - 0:15دەفرەکانی بارکردن له ئاودا نقووم بوون،
-
0:15 - 0:21و شەپۆلەکان 28,000 مراوی لاستیکیان ڕاماڵی
یارییەکانی تر بۆ ناو باکووری زه‌ریای ئارام -
0:21 - 0:23بەڵام پێکەوە نەلکان.
-
0:23 - 0:24تەواو پێچەوانە-
-
0:24 - 0:27له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مراویەکان
به هەموو جیهاندا گه‌ڕاون -
0:27 - 0:30و توێژەرەوەکان رێوشوێنی خۆیان بەکارهێناوه
-
0:30 - 0:34بۆ هێڵکاریکردنی تێگەیشتنێکی باشتر
لە شه‌پۆلی زەریاكان. -
0:34 - 0:36کۆمەڵە سەرچاوەیەک ده‌بنه هۆكاری
شه‌پۆله‌كانی زه‌ریا: -
0:36 - 0:40با، هەڵکشان، گۆڕانکاری لە چڕی ئاودا،
-
0:40 - 0:43و سوڕانەوەی زەوی.
-
0:43 - 0:48تۆبۆۆگرافیای زەوی زەریا
و کەنار دەریاکە ئەو جوڵەیانەی پێ دەپێون -
0:48 - 0:50دەبێتە هۆی ئه‌وه‌ی ئه‌م شه‌پۆلانه
خێرا ببن، -
0:50 - 0:52خاوببنەوە، یان ئاڕاستە بگۆڕن.
-
0:52 - 0:55شه‌پۆله‌كانی زه‌ریا بۆ دوو به‌ش
دابه‌ش ده‌بن: -
0:55 - 0:58شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو
و شه‌پۆله‌كانی قووڵایی زه‌ریا. -
0:58 - 1:00شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو کۆنترۆڵی
-
1:00 - 1:03لە 10% ی
جووڵه‌ی ئاوی زەریاکە ده‌كه‌ن، -
1:03 - 1:06لە کاتێکدا کە شه‌پۆله‌كانی قووڵایی زه‌ریا
90% ی ئه‌وانیتر ده‌جوڵێنن. -
1:06 - 1:08هەرچەندە هۆکاری جیاوازیان هەیە،
-
1:08 - 1:11شه‌پۆله‌كانی ڕوکەش و قووڵایی زەریا
کاریگەرییان لەسەر یەکتر ده‌بێت -
1:11 - 1:15لە سەمایەکی ئاڵۆزی بەردەوام
كه هه‌موو زەریاکە دەجوڵێنێت. -
1:15 - 1:16لە نزیک کەنارەکە،
-
1:16 - 1:20شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو به هۆی با و
هه‌ڵكشان هانده‌درێن، -
1:20 - 1:25کە ئاو دەکێشێت بۆ دواوە و بەرەو پێش كاتێك
ئاستی ئاوەکە نزم دەبێتەوە و بەرز دەبێتەوە. -
1:25 - 1:30هاوکات لە زەریای کراوەدا با
هێزی سەرەکی لە پشت ئەم هەموو شه‌پۆلانه‌یه -
1:30 - 1:32کاتێک با بەسەر زەریادا هەڵدەکات،
-
1:32 - 1:35چینەکانی سەرەوە له‌گه‌ڵ ئاو ڕائەکێشێت.
-
1:35 - 1:37ئەو ئاوە جوڵاوه چینه‌كان هەڵئەکێشێ
بۆ ژێرەوە، -
1:37 - 1:40و ئەوانیش چینه‌كانی ژێرووتریان ده‌جووڵێنن.
-
1:40 - 1:43لەڕاستیدا ئاو بە قوڵایی 400 مەتر
-
1:43 - 1:47هێشتا با کاریگەری لەسەر دروست دەکات
لە ڕووی زەریاکە. -
1:47 - 1:51ئەگەر تۆ زووم بۆ سەیرکردنی شێوه‌كانی
شه‌پۆڵی سه‌رڕوو بكه‌یت لە هەموو زەویدا، -
1:51 - 1:55دەبینیت کە ئەوان ئەڵقەی گەورە
پێكدێنن پێی دەوترێت بازنه، -
1:55 - 1:58کە بە ئاڕاستەی کاتژمێر گەشت دەکەن
لە باکوری گۆی زەوی -
1:58 - 2:00و پێچەوانەی میلی کاتژمێر
لە بەشی باشوری گۆی زەوی. -
2:00 - 2:03لەبەر ئەو ڕێگایەی
خولانەوەی زەوی -
2:03 - 2:07کاریگەری لەسەر شێوازی با هەیە کە
بەرزبوونەوە بۆ ئەم شه‌پۆلانه ده‌دات. -
2:07 - 2:08ئەگەر زەوی نەسوڕابایەوە،
-
2:08 - 2:11هەوا و ئاو بە سادەیی
ده‌جوڵان بۆ دواوە و بەرەو پێش -
2:11 - 2:13لە نێوان نزمی پەستان لە هێڵی یەکسانی
-
2:13 - 2:15و فشاری زۆر لەسەر جەمسەرەکان.
-
2:15 - 2:16بەڵام کاتێک زەوی دەخولێته‌وه،
-
2:16 - 2:21هەوای جوڵاو لە هێڵی یەکسانەوە بۆ
جەمسەری باکوور بەرەو ڕۆژهەڵات لاده‌دات، -
2:21 - 2:25وئه‌و هەوایه‌ی بەرەو خوارەوە دەگەڕێ
بەرەو ڕۆژئاوا لاده‌دات. -
2:25 - 2:27وێنەی ئاوێنە روودەدات
لە بەشی باشوری گۆی زەوی، -
2:27 - 2:29بۆ ئەوەی شه‌پۆله سەرەکیەکانی با
-
2:29 - 2:33شێوەی هاوشێوەی بازنەیی
لە دەوروبەری ژێر زەوی زەریاکان دروست بكه‌ن -
2:33 - 2:36ئەمە پێی دەوترێت کاریگەری کاریۆلیس
-
2:36 - 2:40باکان پاڵ به زەریاکە ده‌نێن بۆ ژێرەوە
لە هەمان خولانەوەی ئەو دوو کەلەندەرانه -
2:40 - 2:44و لەبەر ئەوەی ئاو بە شێوەیەکی کاریگەرتر
لە هەوا گه‌رم ده‌بێت، -
2:44 - 2:48ئەم شه‌پۆلانه یارمەتی دووبارە دابەشکردنی
گەرمی لە سەرتاسەری جیهاندا ده‌ده‌ن. -
2:48 - 2:50جیاواز لە شه‌پۆلە ڕووکەشەکان،
-
2:50 - 2:55شه‌پۆله قووڵه‌كان بە شێوەیەکی سەرەکی
بە گۆڕانکاری لە چڕی ئاوی دەریا دروست ده‌بن -
2:55 - 2:57کاتێک ئاو بەرەو جەمسەری باکوور دەڕوات،
-
2:57 - 2:58ساردتر دەبێت.
-
2:58 - 3:01هەروەها ڕێژه‌یه‌كی به‌رزتری
چڕكردنه‌وه‌ی خوێی هه‌یه، -
3:01 - 3:06چونکە کریستاڵی سەهۆڵەکە کە
ئاو ده‌گرێت لوكاتێكدا خوێیه‌كه جێدێڵێت. -
3:06 - 3:09ئەم ئاوە ساردو سوێرە چڕترە،
-
3:09 - 3:10بۆیە نقوم دەبێت،
-
3:10 - 3:13ئاوی ڕوکەش گەرمتر شوێنی ده‌گرێته‌وه،
-
3:13 - 3:17ده‌بێته هۆی ئامادەکردنی شه‌پۆلێكی ستوونی
به‌ناوی سووڕانەوەی تەرمۆهالین. -
3:17 - 3:22سووڕانەوەی ته‌رمرهاڵینی ئاوی قوڵ
و شه‌پۆلی ڕووكه‌شی بالێدەر -
3:22 - 3:26یه‌كده‌گرن بۆ پێکهێنانی ئەڵقەیەکی پێچ
کە پێی دەڵێن (پشتێنه‌ی گوێزه‌ری جیهانیی). -
3:26 - 3:29هه‌ركه ئاو لە قووڵایی
زەریاکە بۆ سەر ڕووەکە ده‌جوڵێت، -
3:29 - 3:33چه‌ند خۆراكێك له‌گه‌ڵ خۆی هه‌ڵده‌گرێت كه
خواردن ده‌داته ورده گیانله‌به‌ره‌كان -
3:33 - 3:36کە بناغەی زۆرێک لە
زنجیرەی خواردنی زەریا پێكدێنیت. -
3:36 - 3:39پشتێنی گوێزەری جیهانی
درێژترین شه‌پۆله لە جیهاندا، -
3:39 - 3:41لە هەموو جیهاندا
-
3:41 - 3:45بەڵام تەنیا چه‌ند سانتیمه‌ترێك
له چركه‌یه‌كدا ده‌جوڵێت. -
3:45 - 3:49لەوانەیە هه‌زار ساڵ بخایه‌نێت تا
دڵۆپێك ئاو ئه‌و گه‌شته ته‌واو بكات. -
3:49 - 3:53لەگەڵ ئەوەشدا بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای
ده‌ریا دەبێتە هۆی ئه‌وه‌ی پشتێنی گوێزێنەر -
3:53 - 3:54به‌ڕواڵه‌ت خاو ببێته‌وه.
-
3:54 - 3:58نموونه‌كان پێشانی ده‌ده‌ن ئه‌مه ده‌بێته
هۆی وێرانی له سیسته‌می كه‌شو هه‌وا -
3:58 - 4:00له هه‌ردوو لای زه‌ریای ئه‌تڵه‌سی.
-
4:00 - 4:03و کەس نازانێت چی ڕوودەدات ئەگەر
بەردەوام بێت لە خاوبوونه‌وه -
4:03 - 4:05یان ئەگەر بە ته‌واوی ڕابوه‌ستێت.
-
4:05 - 4:09تاکە ڕێگە کە بتوانین پێشبینی بکەین به
دروستی و خۆمان بۆی ئامادە بکەین -
4:09 - 4:14به‌رده‌وامیدانه به لێكۆڵینه‌وه‌ی شه‌پۆ-
له‌كان و هێزە بەهێزەکان کە پێكیان دێنن.
- Title:
- ئایا شه‌پۆلی زەریاكان چۆن کار دەکەن؟ جێنیفەر ڤێردوین
- Speaker:
- جێنیفەر ڤێردوین
- Description:
-
more » « less
ساڵی 1992 کەشتییەکی بارهەڵگر کە یاری گەرماوی هەڵگرتبوو، لە زریانێک دا گیرا دەفرەکانی کەشتیبارکردن كه‌وتنه ئاوه‌وه، شەپۆلەکان 28 هەزار مراوی لاستیکی و یاری یەکانی تریان بەرەو باکووری ئارام ڕاماڵی. بەڵام بەیەکەوە نەلکان-- مراویەکان لەو کاتەوە لە هەموو جیهان دێن و ده‌چن. چۆن ئەمە ڕوویدا؟ جێنیفەر ڤێردوین خۆی دەچێته ناو زانستی شه‌پۆلی زەریاکان
لە دەرهێنانی ستۆدیۆکانی کابۆن
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:16
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
zhila mawlood accepted Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
|
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
Shahen Aswad edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
|
Shahen Aswad edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
|
Shahen Aswad edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
|
Shahen Aswad edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? | |
|
|
Shahen Aswad edited Kurdish (Central) subtitles for How do ocean currents work? |