Ancient Rome

Antik Roma üzerinde çalışırken,

benim için anlaması en zor şeylerden biri

tüm bu antik yapıların nasıl iç içe geçtiğiydi.

neyseki, bu konu hakkında Dr. Frischer'

hazırladığı inanılmaz video simulasyonu ile

bu alanın üzerinden incelememize müsade eder.

Ve iş her iki açıdan da zordur.

Öncelikle, antik şehirler şu an harabe durumunda

ve sorunlarımızdan birisi ise

bu antik yapılar için

nasıl bir yol izlenilebileceği.

ikinci olarak, yapılar gelişigüzel yerleşmiş.

yani toplu bir alanda değil.

yani Pantheon'un görüntüleyebilseniz bile

yada Kollezyumu

birbirlerine mil uzaklıktalar

yani çoğunlukla eksikler.

ve video simülasyonumuz tüm şehri birleştirmeye çalışıyor.

bir göz atalım.

Gerçekten güzel.

Şimdi şehrin üzerinden -Tiber nehrinden- uçuyoruz.

burası başlangıç için iy bir yer çünkü,

Tiber Roma'yı ikiye böler.

bu mesafeden ciddi manada büyük bir tapınak görüyorum.

bu Jüpiter Optimus Maximus tapınağı

Jüpiter, en büyük ve en yüce olan.

Roma kültünün temeli olan yani.

Tapınak Capitoline tepesinin üstünde,

çünkü bu tapınak ve diğerleri,

dini bağlamların yani kültün

merkezi olarak varsayılmış.

peki, çalışmak için Roma tarihinde hangi aralığı seçtiniz?

Milattan sonra 320 yılları.

Romanın kentsel gelişiminin zirvesinde olduğu yıllar,

ve kesinlikle kamu mimarisi açısından .

ve sebebiyse,

dönemin imparatoru Konstantin,

kısa bir süre sonra

başkenti, Romadan

Konstantinopolıs'e taşıdı.

Nehrin üzerinden uçuyoruz,

Capitoline tepesinden sonra yedi kanonik tepeden biri olan

Palatine tepesini göreceğiz.

Palatine Roma'yı ziyaret eden herkese açıktır.

Eger forumun içindeyseniz,

oldukça yüksek tepe ve palasların olduğu yerdesiniz.

Aslında, palas kelimesinin kökeni, Palatine kelimesinden gelir.

Romalılar, dönemlerinde,

imparator nerede ise saray ordadır demişler ve

bu terim,

zamanla yöneticinin yaşadığı yer anlamına gelmiştir.

şuan aslında geçmişe doğru uçuyoruz.

Circus Maximus'a

imparatorun sarayını görüyorum, çok büyük.

tüm yamacı sarmış bir konumda.

Hatırlamalıyız ki, bu yalnızca imparatorun

yaşadığı yer değil ailesi de orada.

Ancak aynı zamanda yönetimin merkezi.

BU devasa sirkle sarayın arasında

önemli bir ilişki var mı?

Aslında ilişkililer.

ve İmparator sirk oyunlarının en büyük bahşedicisiydi

ve kolaylıkla sarayından çıkıp

kendi alanına gelebiliyordu.

Ya da isterse

sirk yarışlarını sarayından izleyebiliyordu.

peki, Barnium ve Bailey sirki hakkında değil

spor olayları hakkında konuşuyoruz.

İki tekerlekli araba yarışları hakkında konuşuyoruz.

Ben Hur mesela, ünlü araba yarışı sahneleri.

Ve hayvan avlama,

geçit törenleri ve dini ritüeller,

zafer kutlamaları da vardı.

Şehrin içine doğru gidelim. Roma'nın

ticaret kültürünü ve pazarlarını biliyoruz.

Peki yerlilerin günlük yaşamları hakkında

ne kadar biliyoruz?

oldukça fazla

onların ticaretlerini, yüzlerce iş alanlarını,

ve farklı sosyal sınıflarını biliyoruz.

beslenme şekillerini ve uzun ömürlülüklerini de biliyoruz.

Araştırmacılar, onların günlük yaşamlarını

tekrardan, ince detaylarıyla revize etti.

ve benim gördüğüm en etkili yapılardan birisi

su kanalları.

Evet, Romalılar su kanallarıyla tanınır.

2 milyonluk bu büyük şehre

bu su kanalları olmadan asla su getiremezlerdi.

Su an suyun su kanalları olmadan

20-30 mil uzaklıkta dağlardan

getirildiğini görüyoruz.

Yer çekim gücünü kullanarak

vadinin suya güç vermesiyle

dağlardan şehire

su getirilebiliyor.

Ve onlar eğimi de hesaplayabiliyordu.

kayda değer.

Doğru bir şekilde nasıl hesapladıklarını bilmiyoruz.

yani su dağın tepesinden inmeye usulca devam ediyor

bıkmadan.

Bir tür hırs gibi.

insanın doğayı kontrol etme düşüncesi gibi.

böyle olunca, şehri suyun olduğu yere inşa etmeye gerek kalmıyor.

ama birileri insanın isteğine göre doğayı yönlendirir.

Romalılar önemli mühendislerdi.

suyu içme amaçlı kullandılar

doğal olarak yemek ve pişirme için.

Ama aynı zamanda bu su kanallarının çoğu

devasa fıskiyelere ve

devasa hamamlara kaynak oldu.

Bu alan şehrin yoğun kısmından ayrılmış gibi gözüküyor.

bunlar da Trajan Hamamları

evet, bunlar ilk örnekler değil

hamamların olduğu blok,

bir tür duvarlarla çevrilmiş

bahçe alanı gibi.

imparatorların şehrin refahı için

yaptıklarından konuşuyorduk.

ve bu önemli bir örnek

şimdi Roma'nın en bilindik

anıtını doğru hareket ediyoruz.

Kollezyum

Ancak şuan Roma'nın bayağı bir ileri döneminden bahsediyoruz.

Kollezyum'dan önce orada başka bir yapı yok muydu?

vardı

Kollezyum (M.S 69) imparator olan

Vespasian tarafından inşa edildi.

Nero'nun intiharından sonra. sevilmeyen imparatorun

Bunun sebeplerinden birisi ise

M.S 64'deki birçok yıkıma neden olan büyük yangından sora

400.000 metre karelik alanı şehrin merkezinden alıp

özel mülkiyetine çevirmesiydi.

Nero'nun Altın Sarayı

Ve Kollezyum aslında bu sarayın içinde bir göldü.

Vespasian, insanlara yakınlığını göstermek için

gölü doldurup Kollezyumu inşa etmiş.

Ve yapının orjinal ismi bu değil.

Bu terim Orta çağdan kalmış bir terim

Romalılar burayı Flavian Amfityatrosu olarak bilirlerdi.

Çünkü Vespasian'ın ailesinin adıydı.

ve bu amfitiyatro oval şekilli çift katlı bir tiyatroydu.

Romalılar yapıya değil,

önündeki heykeli Colossus olarak adlandırdılar.

Bu heykel Güneş Tanrısıydı.

Şimdi bahsettiğin gibi,

Konstantin Roma'yı yönetirken

başkenti Doğuya kaydırmamıştı.

ve ilginçtir ki, ona ait kemere bak,

Konstantin kemeri

ve yeni görünüyor.

Yalnızca bşr kaç.senelik.

Konstantin Mxentius'u yendikten sonra Roma'yı terk etti.

Milvian Köprüsü savaşında

bildiğimiz kadarıyla,

bir daha asla romaya dönmedi.

Şimdi Kollezyum üzerinden yükseliyoruz ve

aşağı bakıyoruz.

bu Roma toplumu için bir ayna.

En iyi yerler en altta arenaya en yakın yerler,

ve imparator için rezerve edilmiş

en üst seviye kişiler ve rahipler için.

Arkasında ise senato üyeleri

sonra, varlıklı iş adamları,

Arkasında, sıradan vatandaşlar.

En üstte, köleler, kadınlar ve yabancılar.

Peki ne izlemek için geliyorlar?

Kollezyumun temel özelliklerinden olan

gladyatör mücadeleleri için.

Diğeriyse, Romalılar hayvan avcılığını oldukça seviyorlardı.

Üçüncü durum ise, suçluların infazı için.

Çoğunlukla canice bulduğumuz yollarla.

Şimdi sola dönüp forumu inceleyelim.

Bu devasa tapınak ne?

Dini bölgenin en büyük tapınağı

Venüs ve Roma tapınağı.

imparator Hadriyan tarafından inşa edidi.

İki tapınağın peşpeşe olması

ilginç bir durum.

Bir kısım ibadet için adanmış , tanrıça Venüs için

Kollezyuma dönük olan kısım bu.

Diğeri ise, foruma bakan tapınak.

Böyle olmasının bir sebebi olmalı.

Venüs eğlencenin ve oyunların olduğu

Kollezyuma bakarken,

Roma, daha ciddi bir tanrıça.

O, işin ticaretin ve çalışmanın

olduğu yöne bakıyor.

Şimdi forumun kendisine doğru yöneliyoruz.

ilk olarak Maxentius Bazilikası'nda duracağız.

Konstantin' şehri taşımadan önce

yapılan son yapı.

Oldukça büyük bir yapı

ve Bazilika kelimesi bize oldukça tanıdık geliyor.

Genelde günümüzde kiliseleri öyle adlandırıyoruz.

bu yapı genelde Romanlarca

mahkeme olarak kullanılmış.

hristiyanlar forumun iç kısmında

ibadet ettiler bu yüzden forumun

bu önceki yapısını kullandılar.

Ve yeni bir içerik kazandırdılar.

Şimdi Roma'nın en karmaşık yerine

doğru hareket ediyoruz.

özellikle bu yıkıntılara bakmaya çalıştığınızda,

bu yapıların birbirleriyle ilişkili olduğunu görürsünüz.

Bu forumun her zaman Wshington'daki duvar gibi olduğunu söylerim

Geçit törenleri ve söylevler için kullanılan

büyük ve açık bir alan.

Açık alanın etrafındaki yapılar da kamu aynı şekilde kamu alanları.

mahkeme salonları, ve ibadethaneler gibi yerler.

Forum plazada, Washington duvarının işlevine benzer olarak

anıt törenleri, ve önemli olaylar gerçekleşiyor.

forumun bitişiğinde

özel mülkiyet oldukça fazla ve her imparator,

kendi forumunu inşa edebilmiş.

şimdi Capitoline' e tekrar bakalım

Roman forumunun üstünden ilerliyoruz.

tekrar geri döndük.

Capitoline tepesinden geçiyoruz

Jupiter Optimus Maximus tapınağını da görüyoruz.

Büyük bir düzlüğün olduğu nehir alanına

dönüyoruz.

Alanın adı , Campus Martıus.

Mars'ın alanı

Bu alanda bir ordu olduğundan bu adı almış.

Alanda eğitimlerini sürdürmüşler

Şimdi bu sevimli kare göletin üzerinden harekete geçtik.

Diğer kanatta inanılmaz öenmli bir yapı olan

Pantheon'u görüyoruz.

Rotonda kısmında

yapının antik olmadığı hissine kapılırız.

bu kısımda sekiz kolonu görebiliriz.

Karşıdan bakıldığında geleneksel bir tapınağa benziyor.

Ancak içerisinde bir süprizle karşılaşabilirsiniz.

Çünkü sıradan bir Yunan veya Roma tapınağı gibi görünüyor.

ancak içeri girdiğinizde,

Rotundanın varlığıyla karşılaşırsınız.

Şu devasa kolonlara bakın,

bu kolonları yukarı doğrultuda yerleştirebilmek

evkalade bir girişim.

Özellikle bunların hepsinin granit olduğunu ve Mısırdan geldiğini düşündüğünüzde

akıl almaz.

Bu yapı imparatorların kutlama yaptığı

ve Sezarla Agustus'un heykellerini taşıdığı yapı.

Yani bu yapının her zaman imparatorluğa ve ibadete adandığını

anlayabiliriz.

büyüleyici.

birçok ziyaretçiyle yaptığım konuşmada

onlarında benle aynı deneyimi paylaştığını gördüm.

Eşiğin önünde durup başınızı kaldırırsanız

en tepede tüm kubbeyi görebilirsiniz.

bu gerçekten muazzam bir yer.

insan algısı sınırları içinde

bana göre bu yapı, insan formundan yola çıkılarak meydana gelmiştir.

özellikle oranlar ve sınırlar konusunda.

yapı bizi büyük ve ulu hissettiriyor.

Yapı çoğunlukla dairesel formlarla gelişiyor

aynı zamanda karelerle.

özellikle zemine baktığımızda,

karelerin ve dairelerin oynunu görürüz.

Ritme eşlik etmemizi sağlayan

tabiki aydınlatmalar da mevcut

kesinlikle, ayrıca burada da kare şekilli

tavan süsleri kendi içindeki örüntüsüyle bize kubbeyi oluşturur.

ama bana ilginç gelen ise,

öncelikle boyanmış oluşu.

Bugün giderseniz boyanın tamamen yok olduğunu görürsünüz.

Cennet bezemeleriyle kaplı bir kubbe

bu yüzden maviye boyanmış.

Tavan süsleri ise sanki güneş ışığıymışçasına

vurgulanmış şekilde sarı.

ve ortadakiler muhtemelen güneşi

veya yıldızları temsil eden gülceler.

insanların merak ettiğiyse bu kubbenin nasıl yapıldığı.

nasıl yapılmış?

Işık ise oldukça ilginç

Tavan süslerien baktığınızda,

ışığın yansıma şekline göre pozisyonlarını görebilirsiniz.

gün içinde farklı vakitleri, yıl içinde farklı günlerdeki halini görebilirsiniz.

yakın araştırmalara göre

bu güneş saatine göre değil.

Burada zamana göre ve ışığın düşme biçimine göre

bir oyun düzenli.

ve tüm bunlar gayet bilinçli olarak yapılmış.

gördüğümüz güneş ışığı tam olarakta

21 nisanda ana kapıyı aydınlatıyor.

tam olarak pantheonun kapısını

Hadrianın Pantheondan sorumlu olduğunu hatırlayalım.

21 Nisan Roma'daki fesativallerin başlangıç tarihidir.