< Return to Video

Bağışıklığın İşe Yaramadığı Durum: Boğmaca Salgını

  • 0:10 - 0:12
    JOANNE FARYON: Merhaba, ben Joanna Faryon.
  • 0:12 - 0:16
    Bu akşamki özel programımıza hoş geldiniz.
  • 0:16 - 0:18
    *Bağışıklığın İşe Yaramadığı Durum: Boğmaca Salgını*
  • 0:18 - 0:22
    Bugün, Kaliforniya'da görülen, son 60 senenin en kötü
  • 0:22 - 0:24
    boğmaca salgınını inceleyeceğiz.
  • 0:24 - 0:27
    Otuz sene önce neredeyse kökü kazınan bu hastalığın, neden
  • 0:27 - 0:31
    bu eyalette ve ülkenin diğer yerlerinde patlak verdiğini
  • 0:31 - 0:32
    sorgulayacağız.
  • 0:32 - 0:35
    Edindiğimiz bilgiler sizi şaşırtabilir.
  • 0:35 - 0:38
    Bu hastalığa karşı uygulanan aşının ne kadar işe yaradığına
  • 0:38 - 0:40
    dair ciddi sorularla karşılaştık.
  • 0:40 - 0:42
    Bunlar öyle sorular, devlet sağlık görevlilerinin sormakta
  • 0:42 - 0:44
    geç kaldıkları sorular.
  • 0:44 - 0:47
    KPBS, San Diego Eyalet Üniversitesi'nin
  • 0:47 - 0:49
    araştırmacı gazetecilik bölümü olan
  • 0:49 - 0:51
    Watchdog Enstitüsü ile ve Radyo Netherlands Worldwide
  • 0:51 - 0:54
    ile işbirliği yaparak, bu hikayenin yayımlanmasını sağladı.
  • 0:54 - 0:57
    Bizi, Kaliforniya'dan, ülke dışına,
  • 0:57 - 1:00
    Amsterdam'a taşıyan bu hikayenin.
  • 1:00 - 1:02
    Şimdi San Diego hastanesininde bir
  • 1:02 - 1:07
    doğumhaneye geçerek, üçüncü oğluna doğum yapmış
  • 1:07 - 1:08
    olan bir anneyi ziyaret edeceğiz.
  • 1:08 - 1:15
    [ bebek ağlar ]
  • 1:15 - 1:19
    Matthew Jacob Bryce, 11 Ekim 2010 tarihinde,
  • 1:19 - 1:24
    Cindy ve Marlon Bryce'in üçüncü olarak, sağlıklı bir şekilde doğmuştu.
  • 1:24 - 1:26
    Matthew daha iki haftalıkken,
  • 1:26 - 1:27
    soğuk algınlığı belirtileri göstermeye başladı.
  • 1:27 - 1:30
    Bryce ailesi, bir şeylerin normal olmadığını hissetmişlerdi.
  • 1:30 - 1:31
    MARLIN BRYCE: Bu soğuk algınlığı,
  • 1:31 - 1:36
    onun nefes alışını engelliyor gibiydi.
  • 1:36 - 1:39
    FARYON: Aile, haberlerden, Kaliforniya'da bir boğmaca
  • 1:39 - 1:41
    salgını olduğunu duymuştu.
  • 1:41 - 1:43
    SPİKER: Eyalet sağlık memurları, bu sene 6.400'ten fazla
  • 1:43 - 1:45
    boğmaca vakasının meydana geldiğini söylemektedirler.
  • 1:45 - 1:47
    FARYON: Ailenin çocuk doktoru da, aileye salgından bahsetmişti.
  • 1:47 - 1:48
    BRYCE: Gürültülü bir öksürük yoktu,
  • 1:48 - 1:53
    daha doğrusu hep bir öksürükten ya da nöbet halindeki bir öksürükten bahsederler,
  • 1:53 - 1:54
    bizim oğlumuzda öksürük falan yoktu, sadece
  • 1:54 - 1:55
    nezle olmuştu.
  • 1:55 - 1:59
    FARYON: Matthew'ın doktoru, onun hastalığının boğmaca,
  • 1:59 - 2:01
    yani Pertusis olabileceğinden şüphelenmişti.
  • 2:01 - 2:04
    Doktor, onun burnundan bir örnek alarak, laboratuvara gönderdi.
  • 2:04 - 2:06
    Ayrıca Matthew'u antibiyotik tedaviye başlattı.
  • 2:06 - 2:10
    Bundan altı gün sonra, Matthew henüz 23 günlükken,
  • 2:10 - 2:11
    Kaliforniya Sağlık Departmanı
  • 2:11 - 2:13
    Cindy Bryce'ı arayarak, oğullarına konan
  • 2:13 - 2:16
    teşhisin, boğmaca olduğunu söyledi.
  • 2:16 - 2:21
    M. BRYCE: Ben bu haberi duyduğumda, aklıma
  • 2:21 - 2:26
    en kötü ihtimali getirmiştim, çünkü haberlerde
  • 2:26 - 2:29
    hep boğmaca sonunda hayatını kaybeden bebeklerden bahsediyorlardı.
  • 2:29 - 2:32
    FARYON: Bu sene, Ocak ayından Ekim ayına kadar,
  • 2:32 - 2:35
    Kaliforniya eyaletinde 10 tane yeni doğmuş bebek hayatını kaybetmişti,
  • 2:35 - 2:37
    bunlardan ikisi San Diego bölgesindeydi.
  • 2:37 - 2:40
    7.000'i aşkın çocuk ve yetişkin bu hastalıktan ötürü hastalanmıştı.
  • 2:40 - 2:43
    Bu rakam, eyalette son 60 yılı aşkın olarak görülen
  • 2:43 - 2:45
    en yüksek rakamdı.
  • 2:45 - 2:49
    Matthew ve diğer bir çok kişi, aşılanmayla engellendiği
  • 2:49 - 2:52
    düşünülen bu hastalığı nasıl kapmışlardı?
  • 2:52 - 2:54
    Bu akşam, bahsedilen bu aşının
  • 2:54 - 2:57
    ne kadar etkili olduğuna dair soruları yanıtlamaya çalışacağız.
  • 2:57 - 3:01
    KPBS ve Watchdog Enstitüsü'nün yürüttüğü dört aylık bir çalışma sonunda,
  • 3:01 - 3:04
    boğmaca teşhisi konan bir çok insanın,
  • 3:04 - 3:07
    bu hastalığa karşı önceden aşılanmış olduğu bulundu.
  • 3:07 - 3:10
    Ayrıca boğmaca hastalığı teşhisi konmuş kişilere ait
  • 3:10 - 3:13
    tutulan devlet kayıtlarının düzenli olmadığını
  • 3:13 - 3:17
    ve tutarsız olduğunu göstereceğiz ve
  • 3:17 - 3:20
    " Bu salgını kim takip ediyor?" sorusuna yanıt arayacağız.
  • 3:20 - 3:22
    Sonra, aşılanma politikalarını yönlendiren uzmanların
  • 3:22 - 3:25
    aşı şirketlerine karşı mali olarak nasıl da bağlı
  • 3:25 - 3:27
    olduklarını göstereceğiz.
  • 3:27 - 3:29
    Son olarak, Bryce ailesini, oğullarının teşhisinden nasıl
  • 3:29 - 3:34
    etkilendiklerini ve iyileşme süresince karşılaştıkları zorlukları yansıtacağız.
  • 3:37 - 3:41
    Boğmaca, vahşi öksürük, yüz gün süren öksürük,
  • 3:41 - 3:42
    bunlar, Pertusis'in diğer isimleridir.
  • 3:42 - 3:45
    DR. JAMES CHERRY: Bu öksürüğe neyin sebep olduğunu
  • 3:45 - 3:46
    tam olarak bilemiyoruz.
  • 3:46 - 3:47
    Ancak bunun gibi başka öksürük yok.
  • 3:47 - 3:51
    FARYON: Pertusis, Bordatella Pertussis isimli
  • 3:51 - 3:53
    bir bakterinin sebep olduğu bir solunum yolu hastalığıdır.
  • 3:53 - 3:56
    Hastalık başta nezleye benzer belirtiler gösterir.
  • 3:56 - 3:59
    Sonrasındaysa, vahşi ve nöbet şeklinde bir öksürük yaratarak,
  • 3:59 - 4:02
    çocuklarda nefes almayı zorlaştırı
  • 4:02 - 4:05
    ve hırıltılı bir ses çıkarmalarına sebep olur.
  • 4:05 - 4:08
    Yetişkinlerde görülen boğmaca öksürüğü yalnızca çok rahatsız edici bir hastalık olarak seyreder.
  • 4:08 - 4:11
    Bilim insanları, boğmacaya yakalanan yetişkinlerin
  • 4:11 - 4:14
    yüzde 80'inin, teşhis konmadan hastalığı atlattıklarını,
  • 4:14 - 4:17
    bu kişilerin yalnızca kötü bir nezle geçirdiklerini düşündüklerini, söylemektedirler.
  • 4:17 - 4:20
    Ancak, özellikle erken teşhis edilmezse,
  • 4:20 - 4:23
    bebeklerdeki boğmaca öksürüğü, ölümcül olabilir.
  • 4:23 - 4:25
    DR. JAMES CHERRY: Bu enfeksiyonda,
  • 4:25 - 4:30
    sonunda bakteriyi temizleyebildiğinizde, kendinizi iyi hissetmeye başlarsınız.
  • 4:30 - 4:34
    Ancak bu uzun sürebilir ve hastalanan
  • 4:34 - 4:37
    çocukların büyük bir çoğunluğunda hastalığın seyri
  • 4:37 - 4:40
    bir ila iki ay olabilir.
  • 4:40 - 4:42
    DR. FRITS MOOI: Pertusis enfeksiyonun takiben
  • 4:42 - 4:45
    genellikle diğer enfeksiyonlar oluşabilir ve bunların arasında
  • 4:45 - 4:47
    en sık rastlananlarından komplikasyon da, zatürreedir.
  • 4:47 - 4:50
    FARYON: Küçük bebekler salgılamaları öksürüp dışarıya
  • 4:50 - 4:53
    atamadıklarından, akciğerlerinde biriktirirler, bu da zatürreeye
  • 4:53 - 4:55
    sebep olur ve nefes alımı zorlaştırır.
  • 4:55 - 4:59
    Bu yaş grubu için,erken antibiyotik tedavisi çok kritiktir.
  • 4:59 - 5:03
    Boğmaca, 1970'lerin sonunda toplu aşılanma ile
  • 5:03 - 5:05
    neredeyse yok edilmişti, ancak
  • 5:05 - 5:07
    bir şekilde tekrar Kaliforniya'ya ve dünyanın birçok
  • 5:07 - 5:11
    aşılanmış kısmına, geri dönüş yaptı.
  • 5:11 - 5:14
    Bu salgının, neden böylesine güçlü şekilde geri döndüğü hakkında,
  • 5:14 - 5:18
    dünyanın boğmaca konusunda lider olan iki uzmanı farklı fikirlere sahip.
  • 5:18 - 5:20
    Bunlardan biri UCLA'den Dr. James Cherry.
  • 5:20 - 5:23
    CHERRY: Bunun ilk sebebi, daha çok insanın hastalığın farkında olması.
  • 5:23 - 5:25
    FARYON: Bir diğeri de, Hollanda, Bulaşıcı Hastalıkları Kontrol
  • 5:25 - 5:27
    Merkezi'nden, Dr. Frtis Mooi.
  • 5:27 - 5:33
    MOOI: Biz, bu bakteride yeni bir mutasyona rastladık.
  • 5:33 - 5:37
    FARYON: Dr. Mooi ve Dr. Cherry'nin her ikisi de, boğmaca
  • 5:37 - 5:40
    öksürüğü üzerine yürüttükleri araştırmalarında, 30 sene önce başlamışlar.
  • 5:40 - 5:43
    Cherry, araştırmasını ABD'de yürütürken, Mooi de Hollanda da yürütmüş.
  • 5:43 - 5:46
    Bu iki bilim adamı, birbirlerinin çalışmalarından haberdarlar.
  • 5:46 - 5:50
    CHERRY: Mooi, moleküler mikrobiyolojik bilim alanında
  • 5:50 - 5:55
    en iyi araştırmacılardan biridir.
  • 5:55 - 5:57
    Bu konuda hiç bir kuşku yoktur.
  • 5:57 - 6:02
    Ancak yayınladıkları bazı klinik çalışmalardaki verilerin
  • 6:02 - 6:04
    çok iyi olmadığını düşünüyorum.
  • 6:04 - 6:07
    MOOI: Ben kendisiyle çok fazla iletişim kurmuyorum ama kendisi,
  • 6:07 - 6:12
    benim hakkımda, basında, salgın hastalıklar konusunda çok kötü olduğumu, yazmıştı.
  • 6:12 - 6:13
    Bunun bana pek iyilik yaptığını söyleyemem.
  • 6:13 - 6:16
    FARYON: Bu iki uzmanın neden fikir ayrılığına düştüklerini anlamak için,
  • 6:16 - 6:19
    önce pertusis aşısının tarihi hakkında biraz bilgi sahibi
  • 6:19 - 6:20
    olmak lazım.
  • 6:20 - 6:24
    SPİKER: Hastalığın en kötü vakaları, okul yaşına gelmemiş
  • 6:24 - 6:26
    çocuklarda görüldüğünden, okulda yapılan aşılanma çok geç olabilir.
  • 6:26 - 6:29
    FARYON: Boğmaca hastalığına sebep olan bakteri, 1906
  • 6:29 - 6:32
    senesinde, Belçika'da izole edilmişti.
  • 6:32 - 6:34
    O zaman, bu hastalık, bebek ölümlerine
  • 6:34 - 6:36
    en çok sebep olan hastalıklardan biriydi.
  • 6:36 - 6:41
    SPİKER: 1921 senesinde, boğmaca Michigan'da
  • 6:41 - 6:43
    316 çocuk ölümüne sebep oldu.
  • 6:43 - 6:47
    Geçen sene, bu sayı 63'e indirildi.
  • 6:47 - 6:51
    FARYON: Belçika'daki buluştan sonra, ilk aşılama denemeleri yapıldı.
  • 6:51 - 6:55
    Ancak, boğmaca öksürüğünü engellemeyi başaran ilk etkin
  • 6:55 - 6:58
    aşı, 1940'ların sonunda geliştirildi.
  • 6:58 - 7:00
    SPİKER: Hastalığın kendisinin aksine, aşı
  • 7:00 - 7:02
    insan hayatını tehlikeye sokmamaktadır.
  • 7:02 - 7:05
    FARYON: 1946 senesinde, ABD'de toplu aşı kampanyaları başlatıldı
  • 7:05 - 7:09
    ve karşılaşılan vaka sayısında büyük azalma oldu.
  • 7:09 - 7:11
    Aşı öncesinde, hastalığın görülme oranı
  • 7:11 - 7:15
    100.000 çocukta, 157 iken,
  • 7:15 - 7:20
    1970'lerdeki aşı kampanyaları sayesinde, 100.000 çocukta
  • 7:20 - 7:23
    1'den bile az oranda, vaka meydana geldi.
  • 7:23 - 7:26
    Ancak bu aşı, sorunsuz değildi.
  • 7:26 - 7:29
    Aşının ilk versiyonları, bebeklerde uzun süreli ağlama krizleri
  • 7:29 - 7:33
    ve nöbetler gibi yan etkiler ortaya çıkarabiliyordu.
  • 7:33 - 7:38
    1996 senesinde, FDA yeni bir boğmaca aşısı onayladı.
  • 7:38 - 7:40
    Bu aşıya, *hücresiz versiyon*, dendi.
  • 7:40 - 7:43
    Bu versiyonda, aşının hastalığa sebep olan organizmanın,
  • 7:43 - 7:46
    yalnıza saflaştırılmış bileşenlerini kullanılıyordu.
  • 7:46 - 7:49
    Bu aşı daha güvenliydi ve daha az
  • 7:49 - 7:51
    yan etkiye sebep oluyordu.
  • 7:51 - 7:57
    Bugün, ABD'de yalnızca hücresiz pertusis aşısı kullanılmaktadır.
  • 7:59 - 8:03
    Ancak, ABD aşısını değiştirirken, bir yandan da
  • 8:03 - 8:04
    başka bir gelişme meydana geliyordu:
  • 8:06 - 8:10
    Ülkenin dört bir yanındaki sağlık görevlileri,
  • 8:10 - 8:12
    boğmaca vakalarının arttığını bildiriyorlardı.
  • 8:12 - 8:16
    Ve Amsterdam'ın merkezine 30 dakika mesafede olan bir
  • 8:16 - 8:19
    devlet laboratuvarında, bir grup bilim insanı,
  • 8:19 - 8:22
    boğmaca öksürüğüne sebep olan bakterinin,
  • 8:22 - 8:24
    şekil değiştirdiğini keşfetmektelerdi.
  • 8:24 - 8:29
    MOOI: Bakteride görülen bu mutasyon, bakterinin
  • 8:29 - 8:31
    daha fazla pertusis zehri üretmesine sebep oluyordu.
  • 8:31 - 8:33
    FARYON: Kaliforniya'da ve dünyanın bir çok
  • 8:33 - 8:35
    diğer bölgesinde görülen salgına bu mutasyon
  • 8:35 - 8:38
    sebep olup olmadığı, bugün dünyadaki boğmaca konusundaki
  • 8:38 - 8:40
    tartışmanın merkezinde yer alıyor.
  • 8:40 - 8:44
    Dr. Mooi, mutasyonu suçluyor, ancak Dr. Cherry aynı fikirde değil.
  • 8:44 - 8:47
    CHERRY: Bakteride bahsedilen değişiklikler meydana gelse bile,
  • 8:47 - 8:51
    bunun, aşının başarısızlığındaki artışa sebep olduğuna dair herhangi bir kanıt yok.
  • 8:56 - 9:00
    FARYON: Burada, San Diego Bölgesi'nde, çocukların
  • 9:00 - 9:01
    % 85'i aşılı durumda.
  • 9:01 - 9:03
    Anaokuluna giren çocukların yalnızca
  • 9:03 - 9:07
    % 3'ü, ailelerinin kişisel inançları sebebiyle
  • 9:07 - 9:09
    aşılanmamayı tercih etmiş durumda.
  • 9:09 - 9:12
    Ancak bu yüksek aşı oranına rağmen,
  • 9:12 - 9:15
    San Diego, Kaliforniya'da karşılaşılan boğmaca
  • 9:15 - 9:18
    vakalarının en sık görüldüğü ikinci bölge.
  • 9:18 - 9:21
    Dr. Dearn Sidelinger, San Diego'nun yardımcı
  • 9:21 - 9:22
    kamu sağlığı görevlisi.
  • 9:22 - 9:23
    DR. DEAN SIDELINGER: Bu hastalık,
  • 9:23 - 9:25
    kişiler arasında kolaylıkla bulaşabilen
  • 9:25 - 9:27
    türden bir hastalık.
  • 9:27 - 9:29
    Yani mesela siz veya ben bu hastaysam,
  • 9:29 - 9:32
    bu röportaj sırasında birbirimize pertusis
  • 9:32 - 9:33
    bakterisini bulaştırabiliriz.
  • 9:33 - 9:35
    Sidelinger, geçmiş yıllarda
  • 9:35 - 9:38
    boğmaca vakalarının yazın zirveye ulaştığını ve
  • 9:38 - 9:42
    sonbaharda tekrar azaldığını, ancak bu sene bu trendin meydana gelmediğini söylemektedir.
  • 9:42 - 9:45
    SIDELINGER: Zaman geçtikçe, vakalarda artış görüyoruz.
  • 9:45 - 9:49
    Biz, kamunun bu konuda bilinçlenmesinin bu artışta bir rolü olduğunu biliyoruz.
  • 9:49 - 9:51
    Biz Pertusis hakkında konuştukça, insanlar doktorlarına hastalık
  • 9:51 - 9:53
    hakkında daha çok soru soruyorlar, aynı şekilde doktorlar da
  • 9:53 - 9:55
    özellikle bu vaka var mı diye, bakıyorlar. O zaman artış yaşanıyor.
  • 9:55 - 10:00
    FARYON: Kasım 2010'un sonunda, San Diego Bölgesi'nde
  • 10:00 - 10:03
    yaklaşık 1000 çocuk ve yetişkinin, boğmaca rahatsızlığından
  • 10:03 - 10:04
    muzdarip olduğu bulundu.
  • 10:04 - 10:07
    Bu kişilerin yarıdan fazlası aşılanmıştı.
  • 10:07 - 10:08
    Bizim araştırmalarımız,
  • 10:08 - 10:11
    benzer bir trende Kaliforniya'nın her yerinde rastlandığını göstermekte.
  • 10:11 - 10:14
    KPBS ve Watchdog Enstitüsü, en yüksek
  • 10:14 - 10:17
    enfesksiyon oranlarının rastlandığı 9 Kaliforniya
  • 10:17 - 10:19
    bölgesinden veri toplamıştır.
  • 10:19 - 10:23
    Araştırmamıza göre, aşı geçmişi bilinen kişiler arasında,
  • 10:23 - 10:26
    boğmaca teşhisi konulan nüfusun % 44 ila 83'ü,
  • 10:26 - 10:29
    önceden boğmaca aşısı olmuştur.
  • 10:29 - 10:30
    Biz ayrıca Kaliforniya Kamu Sağlığı
  • 10:30 - 10:32
    Departmanı'nın kayıtlarını da inceledik.
  • 10:32 - 10:35
    Aşı geçmişinin kayıt altına alındığı kişiler arasında,
  • 10:35 - 10:39
    enfeksiyona sahip olan insanların % 80'i, önceden aşılanmış.
  • 10:39 - 10:41
    DR. MARK HORTON: Salgın hastalıklar uzmannlarına göre
  • 10:41 - 10:46
    ve bu aşı konusunda uzman olan kişilere göre, bu durum tamamen olağan.
  • 10:46 - 10:48
    FARYON: Dr. Mark Horton, Kaliforniya Kamu Sağlığı
  • 10:48 - 10:51
    Departmanı Müdürü.
  • 10:51 - 10:53
    HORTON: Eğer nüfusun bir kısmı
  • 10:53 - 10:56
    aşılanmışsa ve bu aşılanan kısım, aşının
  • 10:56 - 10:57
    yüzde yüz etkili olmaması yüzünden ya da herkesin
  • 10:57 - 11:01
    üzerinde aynı etkiyi göstermemesi sebebiyle,
  • 11:01 - 11:03
    hala hasta olmaya müsaitse, bunu hesabını yaparsanız,
  • 11:03 - 11:05
    çok etkili olan bir aşıda bile,
  • 11:05 - 11:07
    nüfusun çoğunluğunu
  • 11:07 - 11:08
    aşılamış olsanız bile,
  • 11:08 - 11:10
    hastalığa yakanmaya müsait olan insanlar
  • 11:10 - 11:14
    hem hiç aşılanmamış kişileri,
  • 11:14 - 11:15
    hem de, belki de aşılanmış olan
  • 11:15 - 11:19
    kişilerin yüzde ellisinden fazlasını
  • 11:19 - 11:20
    bile içeriyor
  • 11:20 - 11:22
    olabilir.
  • 11:22 - 11:25
    FARYON: Yani, eğer hesaplarsanız,
  • 11:25 - 11:27
    eğer bir aşı % 100
  • 11:27 - 11:29
    etkili değilse, aşılanmış insanlar
  • 11:29 - 11:32
    arasından bir kısmının, hastalandığını görürsünüz.
  • 11:32 - 11:35
    HORTON: O halde, hastalık vakalarının bizi şaşırtmıyor olması gerekiyor ve bu vakalardan dolayı,
  • 11:35 - 11:37
    aşının etkinliğinden şüphe etmememiz gerekiyor.
  • 11:37 - 11:38
    SPİKER KEVIN CROWE: Yani bu durumda, aşının etkin olup
  • 11:38 - 11:39
    olmadığının bir göstergesi değil, öyle mi?
  • 11:39 - 11:40
    HORTON: Evet, evet.
  • 11:40 - 11:43
    FARYON: Ancak bundan 20 sene önce, bu durumun tersi geçerliydi.
  • 11:43 - 11:45
    Hastalık Kontrolü Merkezleri'nin hazırladığı bir rapora göre,
  • 11:45 - 11:48
    1990 ila 1996 tarihler arasında, boğmaca hastalığı
  • 11:48 - 11:51
    geçiren, 3 ay ile 4 yaş arasındaki çocukların yarıdan fazlası,
  • 11:51 - 11:54
    aşı olmamıştı.
  • 11:54 - 11:56
    Boğmaca vakaları da son 20 yılda
  • 11:56 - 11:58
    artış göstermekteydi.
  • 11:58 - 12:01
    100.000'de 1 olan oran, Kaliforniya eyaletinde,
  • 12:01 - 12:04
    100.000'de 18'e çıkmıştı.
  • 12:04 - 12:09
    Ve San Luis Obispo gibi bazı Kaliforniya bölgelerinde,
  • 12:09 - 12:13
    vakaların görülme oranı, neredeyse aşının keşfedilmesinden önceki oranlarla aynıydı.
  • 12:13 - 12:15
    Bryce ailesiyle yaptığımız röportajdan iki gün sonra,
  • 12:15 - 12:19
    Matthew'ün ateşi yükseldi.
  • 12:19 - 12:21
    Onu, San Diego'daki Rady Çocuk Hastanesi'ne
  • 12:21 - 12:24
    kaldırdılar.
  • 12:24 - 12:27
    Matthew yaşı çok küçük olduğu için, boğmaca
  • 12:27 - 12:28
    aşısı olmamıştı.
  • 12:28 - 12:32
    Bebeklerin aşı olmadan önce, en az iki aylık olmaları gerekmekte.
  • 12:32 - 12:35
    Ancak Bryce ailesindeki herkes boğmaca aşısı olmuştu,
  • 12:35 - 12:37
    hatta ebeveynleri bile ek aşı olmuşlardı.
  • 12:37 - 12:39
    Yeni doğan bir bebeğin çevresindeki
  • 12:39 - 12:42
    herkesin bağışıklık sahibi edilmesine, *aileyi koruyucu aşılama stratejisi* deniyor.
  • 12:42 - 12:47
    CINDY BRYCE: Ben doktoru aradığımda, bana ailede şu anda kimin boğmaca geçirdiğini sordular,
  • 12:47 - 12:50
    ben de yanıt veremedim, çünkü herkes aşılıydı, bu yüzden
  • 12:50 - 12:53
    başka kimin boğmaca geçirdiğini bilmiyordum.
  • 12:53 - 12:57
    FARYON: Myron ve oğullarından birinde de boğmaca bakterisi
  • 12:57 - 12:58
    olup olmadığına baktılar, ikisinde de sonuç negatifti.
  • 12:58 - 13:01
    M. BRYCE: Benim bilmek istediğim şey,
  • 13:01 - 13:06
    aşının işe yarayıp yaramadığı.
  • 13:06 - 13:11
    Çünkü bana bu aşının işe yaradığı söylenmişti
  • 13:11 - 13:19
    ve ben, bana söylenen her şeyi uygularsam, çocuklarımı
  • 13:19 - 13:27
    koruyor olacağımı, düşünmüştüm.
  • 13:27 - 13:30
    FARYON: Peki bu aşı ne kadar etkili?
  • 13:30 - 13:33
    Bu sorunun cevabı, soruyu kime sorduğunuza göre değişebilir.
  • 13:33 - 13:34
    Amerika'daki en yaygın boğmaca aşılarının içinde bulunan
  • 13:34 - 13:37
    ilaç bilgilerine göre,
  • 13:37 - 13:40
    aşı % 85 etkili.
  • 13:40 - 13:44
    MOOI: Bu yeni nesil bakteri,
  • 13:44 - 13:46
    Hollanda'yı ve diğer ülkeleri tamamen etkisi altına almış durumda
  • 13:46 - 13:48
    ve diğer tüm nesilleri alt etmiş durumda.
  • 13:48 - 13:49
    Benzeri olmayan bir tür.
  • 13:49 - 13:52
    FARYON: Dr. Mooi, aşıların ne kadar etkili
  • 13:52 - 13:54
    olduklarını belirlemenin hiç bir yolu olmadığını, çünkü
  • 13:54 - 13:56
    bu aşıların yeni nesil boğmaca bakterisi
  • 13:56 - 13:58
    üzerinde test edilmediklerini, söylüyor.
  • 13:58 - 14:00
    MOOI: Biz buna p3 soyu diyoruz.
  • 14:00 - 14:03
    FARYON: Kendisi bu yeni nesil bakterinin daha öldürücü olduğuna
  • 14:03 - 14:04
    ve insanları daha ağır hasta ettiğine inanıyor.
  • 14:04 - 14:08
    Bu yeni nesil bakteri, yeni hücresiz aşılar geliştirilirken
  • 14:08 - 14:08
    ortaya çıkmış durumda.
  • 14:08 - 14:10
    MOOI: Ben size aşı üreten şirketlerin
  • 14:10 - 14:14
    benim demeçlerimden ötürü neden mutlu olmadıklarını söyleyebilirim.
  • 14:14 - 14:21
    Çünkü eğer benim söylediğim şey doğruysa, bu onların 1980'lerde
  • 14:21 - 14:23
    yanlış tür bakteriyi seçtikleri anlamına geliyor.
  • 14:23 - 14:25
    FARYON: Hollanda 1996 senesinde, beklenmedik
  • 14:25 - 14:29
    bir boğmaca salgınıyla karşı karşıya geldiğinde, Mooi'nin laboratuvarı
  • 14:29 - 14:30
    bu yeni nesil bakteriyi inceliyordu.
  • 14:31 - 14:33
    MOOI: Bizim p3 cinsi dediğimiz bu yeni nesil bakteriler ile
  • 14:33 - 14:38
    pertusis vakalarının artışı arasında,
  • 14:38 - 14:41
    direk bir ilişki vardı.
  • 14:41 - 14:45
    CHERRY: Bugün Amerika'da en sık kullanılan
  • 14:45 - 14:49
    iki aşı türünün,
  • 14:49 - 14:54
    başarısız olduğuna dair herhangi
  • 14:54 - 14:56
    bir kanıt yok.
  • 14:56 - 15:01
    FARYON: O halde, son 60 yıldır
  • 15:01 - 15:03
    ortaya çıkan en büyük salgınla karşı karşıya
  • 15:03 - 15:05
    olmamız konusunda ne diyeceksiniz?
  • 15:05 - 15:08
    CHERRY: Bunun sebeplerinden biri, insanların bu konuda farkındalıklarının artmasıdır.
  • 15:08 - 15:12
    Özellikle de kamu sağlığı kuruluşlarında çalışan insanlar
  • 15:12 - 15:15
    bu hastalığın farkında olduklarından, vaka sayısı artmış bulunuyor.
  • 15:15 - 15:18
    FARYON: Cherry ayrıca, bu artışın bir diğer sebebi de,
  • 15:18 - 15:20
    *azalan bağışıklık* denen bir durumdan kaynaklandığını söylüyor.
  • 15:20 - 15:24
    Boğmacaya karşı gösterdiğiniz bağışıklık,
  • 15:24 - 15:26
    aşılanma sayesinde de bağışıklık kazansanız, doğal yoldan, hastalığı geçirerek başıklık kazansanız da,
  • 15:26 - 15:28
    hayat boyunca sizi korumuyor.
  • 15:28 - 15:32
    Neredeyse tüm uzmanlar, azalan bağışıklığın, dünya çapında
  • 15:32 - 15:34
    gözlemlenen boğmaca salgınlarına katkıda bulunduğu konusunda, hemfikir.
  • 15:34 - 15:39
    Onların hemfikir olamadıkları nokta, bağışıklığın ne zaman sonlandığı.
  • 15:41 - 15:45
    Dr. Mooi, bu yeni nesil Pertusis bakterisinin, bağışıklığımızı
  • 15:45 - 15:47
    geçmiştekilere kıyasla, daha çabuk alt ettiğini söylüyor.
  • 15:47 - 15:49
    Ve kendisi bu bulgularını,
  • 15:49 - 15:53
    aralarında CDC'nin Infectious Diseases isimli dergisinin de bulunduğu, meslektaş incelemesinden geçmiş
  • 15:53 - 15:54
    çalışma dergilerinde yayınlamış bulunmakta.
  • 15:54 - 15:59
    MOOI: Bağışıklık istenen seviyenin altındaysa,
  • 15:59 - 16:04
    bakteri bağışıklık sistemimiz eşleşmeyi göremeyecek ve bakteriyi tanımayacaktır,
  • 16:04 - 16:08
    ikincisi de, bağışıklık sistemimiz
  • 16:08 - 16:11
    bakteriye karşı savaşmaya başlasa da,
  • 16:11 - 16:15
    yeni toksin, bu savaşı geciktirmeyi başarabilecektir.
  • 16:15 - 16:20
    İşte bu iki faktörün birlikte çalışarak,
  • 16:20 - 16:22
    aşının koruma sağladığı zaman dilimini
  • 16:22 - 16:26
    kısalttığını söyleyebiliriz.
  • 16:26 - 16:28
    FARYON: Hollanda, 1996 senesinde yaşadığı
  • 16:28 - 16:30
    salgından bir başka şey daha öğrenmişti.
  • 16:30 - 16:33
    O zamanlar, ülke, insanları hasta eden
  • 16:33 - 16:36
    bakteriye ait çok az örneğe sahipti.
  • 16:36 - 16:39
    O zaman, Mooi'nin laboratuvarı doktorlardan, kendilerine
  • 16:39 - 16:41
    Pertusis görülen vakalara ait bakteri örneği göndermelerini istedi.
  • 16:41 - 16:45
    Laboratuvarda şimdi 3.000 örnek var.
  • 16:45 - 16:48
    Kaliforniya, eyalette görülen 7.000'i aşkın boğmaca
  • 16:48 - 16:52
    vakasında, 29 örnek toplamış durumda.
  • 16:52 - 16:55
    KPBS/Watchdog tarafından dört ay boyunca yürütülen
  • 16:55 - 16:57
    inceleme esnasında, biz ayrıca eyaletin ve
  • 16:57 - 17:01
    Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezleri'nin (CDC) bölgedeki
  • 17:01 - 17:03
    verileri yeterince çabuk kayıt altına alamadığını ve kayıt altına aldıklarının da, tutarsız olduğunu öğrendik.
  • 17:03 - 17:06
    San Diego gibi bazı bölgeler, boğmaca hastalığı geçiren
  • 17:06 - 17:09
    popülasyonlarının aşı durumlarını bilseler de,
  • 17:09 - 17:12
    eyalet verileri, bu bilgileri, bilinmeyen bilgi olarak kaydetmiş durumda.
  • 17:12 - 17:15
    Eyalette, Pertusis vakalarını bildirmeye ait protokol var olsa bile,
  • 17:15 - 17:19
    KPBS/Watchdog tarafından yapılan anket, bazı bölgelerin bu protokole uymadığını
  • 17:19 - 17:22
    ya da bu bilgiyi eyalet yönetimine çok geç bildirdiğini bulmuştur.
  • 17:22 - 17:25
    HORTON: Bizim ne kadar çok vakadan haberimiz olursa, o kadar iyi olduğuna dair bir görüş var,
  • 17:25 - 17:30
    ancak açık konuşmam gerekirse, bizim önemli kararlar
  • 17:30 - 17:33
    vermemiz için, her bir
  • 17:33 - 17:37
    pertusis vakasından haberdar
  • 17:37 - 17:38
    olmaya ihtiyacımız yok.
  • 17:38 - 17:41
    FARYON Atlanta'daki Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi,
  • 17:41 - 17:43
    röportaj talebimizi geri çevirdi.
  • 17:43 - 17:45
    Yazdıkları e-posta cevabında, pertusis vakalarında
  • 17:45 - 17:49
    görülen artışın "arkasındaki faktörlerin birbirinden ayırmanın güç" olduğunu
  • 17:49 - 17:53
    ancak bu faktörler arasında " kişiler arasındaki bulaşmada görülen artış",
  • 17:53 - 17:54
    " hastalığın daha iyi teşhis edilmesi" ve
  • 17:54 - 17:57
    " laboratuvar doğrulamalarının artışı" olduğunu söylediler.
  • 17:57 - 18:00
    Biz ayrıca onlara, daha öldürücü yeni nesil bir bakterinin
  • 18:00 - 18:02
    salgına katkıda bulunuyor olup, olamayacağını sorduk.
  • 18:02 - 18:06
    Onlar da yanıtlarında, ptxP3 hakkındaki mevcut
  • 18:06 - 18:08
    verilerin, bakterinin daha öldürücü olduğunu göstermediğini ve
  • 18:08 - 18:11
    vakalardaki artışın, yalnızca ptxP3'ün ortaya çıkmasına
  • 18:11 - 18:14
    dayandırılamayacağını, söylediler.
  • 18:14 - 18:18
    Ayrıca, 1980'den beri
  • 18:18 - 18:20
    pertusis vakalarında görülen artış için bu ve diğer muhtemel
  • 18:20 - 18:24
    açıklamaları incelediklerini, belirttiler.
  • 18:24 - 18:27
    Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi, bize kendi araştırmacıları tarafından yürütülen şu çalışmayı gönderdiler.
  • 18:27 - 18:28
    Çalışma, 6 ay ile 5 yaş aralığındaki
  • 18:28 - 18:31
    çocukları kapsıyordu.
  • 18:31 - 18:33
    Ve pertusis aşıları, % 90'ın üzerinde
  • 18:33 - 18:35
    etkin bulunmuştu.
  • 18:35 - 18:40
    Çalışmadan kullanılan veriler, 1998 ila 2001 yılları arasında toplanmıştı.
  • 18:40 - 18:43
    Veriler arasında, pertusisin cinsine ait bir bilgi yoktu.
  • 18:43 - 18:47
    [şarkı söyleyerek]: Siz DTP nedir, bilir misiniz?
  • 18:47 - 18:52
    Özel bir aşıdır, ama yalnızca çocuklar için değildir.
  • 18:53 - 18:56
    FARYON: ABD'de boğmaca aşısını üreten en büyük
  • 18:56 - 18:59
    iki şirketten biri olan Sanofi Pasteur,
  • 18:59 - 19:02
    bu yılın ilk aylarında, bu şarkı yarışmasını düzenledi.
  • 19:02 - 19:07
    [Şarkı söylererek]: Bugün doktorunuzu aramanızı gerektiren sebep,
  • 19:07 - 19:09
    pertusisdir.
  • 19:09 - 19:11
    FARYON: Bu yarışma, boğmaca ve aşılama
  • 19:11 - 19:15
    konusunda düzenlenmiş bir halkla ilişkiler provasıydı.
  • 19:15 - 19:18
    Ancak, şirketin halkla ilişkilerini iyi tutmasıyla, kamu
  • 19:18 - 19:21
    sağlığı politikalarını etkilemesi arasındaki çizgi nerededir?
  • 19:21 - 19:24
    [Şarkı söyleyerek]: Aşılanın ve pertusisin poposuna tekmeyi basın.
  • 19:24 - 19:29
    FARYON: Özellikle de, kamu sağlığı politikası, aşı
  • 19:29 - 19:30
    satışlarını arttırıyorsa...
  • 19:30 - 19:33
    2007 senesinden bu yana, Kaliforniya Sağlık
  • 19:33 - 19:36
    Departmanı, sağlık sigortası olmayan çocuklar için,
  • 19:36 - 19:39
    200 milyon Doların üzerinde
  • 19:39 - 19:41
    para harcadı.
  • 19:41 - 19:44
    Ve bu miktar artacağa da benziyor.
  • 19:44 - 19:48
    Eylül ayında, Kaliforniya eyaleti yasama meclisi
  • 19:48 - 19:51
    tüm öğrencilerin, orta okula başlamadan önce
  • 19:51 - 19:54
    altıncı kez pertuisis aşısı olmalarını öngören bir
  • 19:54 - 19:55
    yasayı uygulamaya koydu.
  • 19:55 - 19:57
    Bu durum, hem şirketler için,
  • 19:57 - 20:00
    hem de kamu sağlığı için yarar sağlayan bir durum olabilir.
  • 20:00 - 20:02
    Ancak ilaç sektörü, kamu sağlığı
  • 20:02 - 20:04
    politikasının belirlenmesinde ne kadar söz sahibi?
  • 20:04 - 20:06
    Sanofi Pasteur ayrıca, Küresel Boğmaca Girişimi'ni
  • 20:06 - 20:09
    başlattı ve bunun için gerekli fonu sağladı.
  • 20:09 - 20:13
    GPI olarak bilinen bu girişim 10 sene önce başlatılarak
  • 20:13 - 20:16
    dünyanın dört bir yanından tıbbi uzmanları bir araya getirdi
  • 20:16 - 20:20
    ve girişimle, boğmacanın neden nüksettiği ve hastalığın nasıl kontrol
  • 20:20 - 20:22
    edilebileceğini araştırıldı.
  • 20:22 - 20:23
    Bu girişimin üyelerinin yarısından fazlası
  • 20:23 - 20:25
    ya ilaç şirketinin personeli, ya da
  • 20:25 - 20:28
    şirket tarafından araştırma veya danışma ücretleri alan kişiler.
  • 20:28 - 20:31
    Kaliforniya da da dahil olmak üzere, ülkenin her yerindeki kamu sağlığı görevlileri,
  • 20:31 - 20:35
    ve Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi görevlileri, aşı politikaları üretirken,
  • 20:35 - 20:37
    Küresel Boğmaca Girişimi'mini temel alıyor.
  • 20:37 - 20:40
    Dr. James Cherry de bu girişimin üyelerinden.
  • 20:40 - 20:43
    Kendisi ayrıca, aşı üreticilerinden, yaptığı konuşmalar ve araştırmalar için
  • 20:43 - 20:45
    ücret alıyor.
  • 20:45 - 20:48
    Bir yandan da, aşı politikaları ve aşıların etkinlikleri
  • 20:48 - 20:51
    belirlenirken, hükümet komitelerinde yer alıyor.
  • 20:51 - 20:56
    FARYON: Kötümser birisi, Küresel Boğmaca Girişimi'ne
  • 20:56 - 21:01
    bakıp, orada çalışan boğmaca
  • 21:01 - 21:04
    uzmanlarının, ilaç şirketi tarafından finanse
  • 21:04 - 21:06
    edildiğini gördüğünde,
  • 21:06 - 21:10
    bu uzmanların yeni bir aşı üretmektense,
  • 21:10 - 21:14
    eskisini kullanmaya daha çok yatkın
  • 21:14 - 21:16
    olabileceklerini söyleyebilir.
  • 21:16 - 21:18
    Siz bu konuda ne dersiniz?
  • 21:18 - 21:20
    CHERRY: Bence bu doğru değil.
  • 21:20 - 21:26
    Biz yeni aşılardan bahsediyoruz.
  • 21:26 - 21:32
    Bence, yeni bir aşı üretmenin zorluğu
  • 21:32 - 21:39
    bu tür bir aşıyı yaratırken ortaya çıkacak masraflardan ve
  • 21:39 - 21:46
    FDA'in şartlarını yerine getirirken ortaya çıkacak test masraflarından kaynaklanmakta ve
  • 21:46 - 21:49
    bence, eğer bu iki faktör ortadan kalksaydı,
  • 21:49 - 21:52
    ana aşı üreticileri, yeni bir aşı üretirlerdi.
  • 21:52 - 21:55
    MOOI: İşte bunlar üç farklı pertusis cinsi.
  • 21:55 - 21:59
    FARYON: Dr. Mooi, Boğmaca Girişimi'ne karşı eleştirel yaklaşanlardan.
  • 21:59 - 22:05
    MOOI: Benim bu konuda yaşadığım en büyük hayal kırıklığı,
  • 22:05 - 22:09
    onların tamamen ve bilerek, patojen adaptasyonunu görmezden gelmeleridir.
  • 22:09 - 22:16
    Sanırım bir kaç yıl önce, Darwin'in ölümünün
  • 22:16 - 22:21
    100.ü senesiydi, daha üzerinden çok zaman geçmedi.
  • 22:21 - 22:25
    Ve bu tür bir grubun,
  • 22:25 - 22:29
    evrimi ve patojen adaptasyonunu tamamen
  • 22:29 - 22:30
    görmezden gelmeleri çok garip.
  • 22:30 - 22:35
    Ben bunun, bilim ve kamu sağlığı adına kötü bir şey olduğunu düşünüyorum.
  • 22:35 - 22:38
    FARYON: Sanofi Pasteur, bu demeci KPBS'ye ve
  • 22:38 - 22:40
    Watchdog Enstitüsü'ne göndermiştir.
  • 22:40 - 22:44
    Bu demeçte, Küresel Boğmaca Girişimi'ne sağladıkları fonun, dünyanın
  • 22:44 - 22:48
    boğmaca konusundaki yetkili kişileri bir araya getirdiği ve bu sayede toplumun bütününe yarar sağladıkları, yazmaktadır.
  • 22:48 - 22:51
    Şirket ayrıca şöyle demektedir: " Şu anda,
  • 22:51 - 22:55
    mevcut pertusis aşılarının, etkin olmadıklarına ait bir kanıt
  • 22:55 - 22:57
    bulunmamaktadır."
  • 22:57 - 23:01
    Dr. Dean Sidelinger, kendi bölgesinde, aşı olmasına
  • 23:01 - 23:04
    rağmen hastalığa yine de yakalanan kişiler olduğunu ilk öğrenen sağlık görevlilerinden biri.
  • 23:04 - 23:07
    Kendisi, bunun onu şaşırttığını ama yine de,
  • 23:07 - 23:11
    mevcut aşının, yarar sağladığı topluluğu korumak için
  • 23:11 - 23:12
    elindeki en iyi silah olduğunu, söylüyor.
  • 23:12 - 23:14
    SIDELINGER: Pertussis vakalarının sayısını belirgin şekilde
  • 23:14 - 23:17
    azaltıyor. Aşıyı kullanmadığımız zamana kıyaslarsak, şu anda
  • 23:17 - 23:20
    gördüğümüz vaka sayısı, o zaman kıyasla çok daha
  • 23:20 - 23:21
    düşük.
  • 23:21 - 23:25
    Yani insanların, bu aşıyı atlamalarını ya da "Ben bu aşıyı
  • 23:25 - 23:27
    vurdurmak istemiyorum çünkü aşı olmasına rağmen yine de
  • 23:27 - 23:30
    hastalanan bir çok kişi gördüm" demelerini istemeyiz.
  • 23:30 - 23:32
    FARYON: Sidelinger, eğer hiç aşı olmasaydı, karşılaşılan
  • 23:32 - 23:35
    vakaların çok daha fazla olacağını söylüyor.
  • 23:35 - 23:36
    Dr. Mooi de onunla aynı fikirde.
  • 23:36 - 23:39
    Kendisi, kamu sağlığı memurlarının, yeni doğan bebeklerin
  • 23:39 - 23:44
    çevresindeki herkesin aşılanmasına teşvik etmeleri gerektiğini düşünüyor.
  • 23:44 - 23:49
    Ancak, uzun vadede bizim daha iyi aşılara ihtiyaç duyduğumuzu düşünüyor.
  • 23:49 - 23:52
    Matthew bebek dört gün hastahanede kaldıktan sonra,
  • 23:52 - 23:54
    sonunda taburcu edildi.
  • 23:54 - 23:57
    Bugün, ikinci ay kontrolünden geçecek.
  • 23:57 - 24:00
    DOKTOR: Ben, onun iki ayrı hastalığı ard arda yaşamış olmasının
  • 24:00 - 24:04
    büyük şanssızlık olduğunu düşünüyorum, ancak bu sayede bağışıklığı güçlenecek.
  • 24:04 - 24:08
    FARYON: Burnu tıkalı olsa da, Matthew bugün sağlıklı durumda.
  • 24:08 - 24:11
    DOKTOR: Bildiğiniz gibi, aşı
  • 24:11 - 24:13
    istediğimiz kadar etkili değil.
  • 24:13 - 24:17
    Ve işte bu yüzden etrafta boğmaca vakaları çoğaldı.
  • 24:17 - 24:22
    Ama Matthew'un durumuna bakarsanız, o hastalığı zaten
  • 24:22 - 24:25
    geçirdiği için, kendi bağışıklığı bu bakteriyi tanıyor
  • 24:25 - 24:28
    ve bu onun daha ağır bir boğmaca geçirmesini engelleyecek.
  • 24:28 - 24:31
    Ama bu bağışıklığın ne kadar süreceği henüz bilinmiyor.
  • 24:32 - 24:35
    MARLON: Benim ebeveynlere söyleyeceğim, şey
  • 24:37 - 24:39
    çocuklarınızı dikkatle izleyin.
  • 24:39 - 24:41
    Onlardan gözünüzü
  • 24:45 - 24:47
    ayırmayın.
  • 24:47 - 24:51
    Çünkü biz başta aşırı korumacı olduğumuzu sanmıştık.
  • 24:52 - 24:57
    Ama bu konuda çok ciddiye aldığımız için mutluyum.
  • 24:57 - 25:01
    FARYON: KPBS ve Watchdog Enstitüsü araştırmalarını
  • 25:01 - 25:05
    başlattığından beri, eyaletteki sağlık görevlileri, aralarında Dr. James Cherry'nin de bulunduğu,
  • 25:05 - 25:08
    Hastalık Kontrol ve Önlem Merkezi'ndeki bilim insanları,
  • 25:08 - 25:12
    yeni nesil bir pertusis bakterisinin
  • 25:12 - 25:13
    mevcut boğmaca salgınına neden olup olmadığı
  • 25:13 - 25:16
    konusunu araştırmaya başladılar.
  • 25:16 - 25:19
    Bu hikaye hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak ve araştırma sırasında
  • 25:19 - 25:24
    toplanan diğer verileri görmek için, kpbs.org/whoopingcough ve
  • 25:24 - 25:28
    watchdoginstitute.org adreslerini ziyaret edebilirsiniz.
  • 25:28 - 25:30
    Ben KPBS, Watchdog Enstitüsü
  • 25:30 - 25:33
    ve Radyo Netherlands Worldwide adına, Joanne Faryon.
  • 25:33 - 25:36
    Bizi izlediğiniz için teşekkürler.
Title:
Bağışıklığın İşe Yaramadığı Durum: Boğmaca Salgını
Description:

KPBS belgeseli

more » « less
Video Language:
English
Team:
Volunteer
Duration:
26:47

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions