Przegląd historii Chin w latach 1911 - 1949

Stworzone przez: Sal Khan

Polskie napisy: Fundacja Edukacja dla Przyszłości.

Obejrzyj następną lekcję: https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/euro-hist/wo/v/beginning-of-world-war-ii?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=worldhistory

Przegapiłeś poprzednią lekcję? Obejrzyj ją tutaj: https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/euro-hist/mussolini-fascism/v/mussolini-aligns-with-hitler?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=worldhistory

Historia świata w Akademii Khana: Od najwcześniejszych cywilizacji po dzisiejsze czasy, geografia, religia, handel i polityka zarówno łączyły, jak i dzieliły ludzi oraz narody. Wyrusz w podróż w czasie i przestrzeni i odkryj fascynującą historię świata, w którym żyjemy.

O Akademii Khana: Akademia Khana oferuje praktyczne ćwiczenia, filmy instruktażowe i panel indywidualnych planów nauczania, który daje uczniom możliwość pracy we własnym tempie, w i poza klasą. Zajmujemy się matematyką, naukami ścisłymi, programowaniem, historią, historią sztuki i ekonomią. Nasza matematyczna misja to przeprowadzenie uczniów od przedszkola do rachunku różniczkowego za pomocą nowoczesnych technologii adaptacyjnych, które identyfikują mocne i słabe strony ucznia. Nawiązaliśmy także współpracę z instytucjami takimi jak NASA, The Museum of Modern Art, California Academy of Sciences i MIT w celu zaoferowania wyspecjalizowanych treści.

Za darmo. Dla wszystkich. Na zawsze. #MożeszNauczyćSięWszystkiego

Zasubskrybuj Akademię Khana: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Dla tych, którzy dopiero zaczynają

uczyć się o historii Chin

z pierwszej połowy XX wieku

może być ona nieco zagmatwana.

Tak więc celem tego filmu jest omówienie,

przybliżenie ogólnego
zarysu pierwszej połowy

XX wieku w Chinach,

Na początku XX wieku

następuje koniec rządów
dynastii cesarskich w Chinach.

To wielkie wydarzenie.

Chiny były rządzone przez różne dynastie

przez wiele tysięcy lat.

Ale w miarę jak wkraczamy
w XX wiek, rządy dynastyczne,

a konkretnie rządy dynastii Qing
stawały się coraz słabsze.

Chiny znacząco ucierpiały
z rąk Japończyków

podczas pierwszej wojny chińsko-
-japońskiej pod koniec XIX wieku.

Wśród opozycji narastało
niezadowolenie z tego,

że dynastia, że cesarze

nie modernizują Chin
w wystarczającym stopniu.

Pamiętajmy, że jest to początek XX wieku.

Reszta świata stawała się
bardzo, bardzo nowoczesna.

Reszta świata stawała się
bardzo, bardzo nowoczesna.

W XIX wieku Chiny ucierpiały
z rąk zachodnich potęg,

które wywierały w Chinach swój
własny imperialny wpływ.

które wywierały w Chinach swój
własny imperialny wpływ.

Wielu ludzi uważało, że było to
spowodowane tym, że Chiny nie były

tak zmodernizowane
gospodarczo, politycznie

i technologicznie, jak powinny być.

Przenieśmy się teraz do roku 1911.

Miało wtedy miejsce tak zwane
powstanie w Wuchangu, które

doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

W 1912 roku została utworzona Republika
Chińska ze stolicą w Nankinie.

W Nankinie, o tutaj,
została ona ustanowiona.

Pekin natomiast był oczywiście
siedzibą chińskiej dynastii.

Pierwszym tymczasowym prezydentem

Republiki Chińskiej był
dr Sun Jat-sen, to on.

Właściwie nie brał on
bezpośredniego udziału

w tym powstaniu, które ostatecznie

doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

Był wtedy w Denver, Kolorado.

Ale był on wiodącą lub
jedną z wiodących postaci

w okresie poprzedzającym powstanie,
jedną z wiodących postaci

które stanowiły opozycję i próbowały

wiele razy obalić dynastię.

Ale Sun Yat-sen nie był sam,
był on w zmowie z

Yuan Shikaiem, który był
generałem w starej dynastii.

Ma on swoją własną
fascynującą historię.

Sun Yat-sen zawarł
układ z Yuan Shikaiem,

który miał wielkie polityczne ambicje.

Yuan Shikai stwierdził - 'hej, jeśli
uda mi się nakłonić cesarza Puyi' -

- ostatniego cesarza Chin - 'jeśli
uda mi się nakłonić go

do oficjalnej abdykacji,
chcę zostać prezydentem'.

Sun Jat-sen się na to zgodził,

i w ten sposób Yuan Shikai
został prezydentem

Republiki Chińskiej.

Ale to było dla niego za mało.

W 1915 roku ogłosił się cesarzem,

co, jak łatwo się domyślić,
nie ucieszyło zbyt wielu ludzi,

bo mieli oni już dość cesarzy.

W 1916 roku abdykuje, a następnie umiera.

I rozpoczyna się wtedy okres

niezwykle rozdrobnionych rządów w Chinach.

Nawet pod rządami cesarskimi
chińskie wojsko nie było

jednym, skonsolidowanym organem.

Było ono kontrolowane przez
różnych watażków

z różnych regionów, z których
każdy był wierny cesarzowi.

Po abdykacji i śmierci Yuan Shikaia

w 1916 roku, a nawet wcześniej,

gdy ogłosił się cesarzem,

ludzie nie chcieli
przysięgać mu wierności.

W ten sposób rozpoczyna
się okres znany jako

era militarystów w Chinach.

To okres największego rozbicia Chin,

bez żadnego scentralizowanego przywództwa.
Każdy z tych regionów --

Ta mapa pokazuje z grubsza,
jak wyglądały Chiny

podczas ery militarystów.

Każdy z tych regionów
był kontrolowany przez

innego watażkę, który był odpowiedzialny

za inne wojsko.

Podczas trwania ery militarystów,

zwłaszcza gdy cofniemy się
do wczesnych lat 20-tych,

a do roku 1921 w szczególności,
Sun Jat-sen nie spoczął na laurach.

Udał się na południe, do Kantonu

i ustanowił tam rewolucyjny rząd,

który dążył do

ponownego umocnienia władzy
w Chinach i przywrócenia

Republiki Chińskiej.

Udaje się więc tam,

ale niestety w 1925 roku umiera na raka.

Partię przez niego zapoczątkowaną,

znaną jako Kuomintang...
Pozwólcie, że to zapiszę.

...Kuomintang...

Zasadniczo, przechodzi ona w ręce

Generalissimusa Czang Kaj-szeka.

Mówimy, że władza zasadniczo
przeszła w jego ręce

Mówimy, że władza zasadniczo
przeszła w jego ręce

dlatego, że kontrolował on większość

sił wojskowych Kuomintangu.

I jest to w zasadzie bardzo
wczesne stadium tego,

co później przerodzi się
w wojnę domową w Chinach,

bo w okresie od 1921 roku
aż do śmierci Sun Jat-sena

można było zaobserwować dużą współpracę

pomiędzy chińskimi nacjonalistami,
Kuomintangiem,

Związkiem Radzieckim
i Komunistyczną Partią Chin.

Próbowali wspólnie dojść do tego,

w jaki sposób Chiny
mogłyby się zjednoczyć.

Ale kiedy Sun Jat-sen umiera
i władza Kuomintangu

przechodzi w ręce
generalissimusa Czang Kaj-szeka,

ten zaczyna umacniać swoją władzę.

Na samym początku

nie antagonizuje komunistów,

ale w 1927 roku, zaczyna rosnąć w siłę,

zaczyna łączyć różne frakcje

na terenie Chin.

Czyli udaje mu się umocnić władzę.

Ale zaczyna też zwalczać komunistów.

Czang Kaj-szek,
w 1927 zaczyna

walczyć z komunistami.

A komuniści mówią - 'hej, to my

naprawdę reprezentujemy ducha
tego, co reprezentował Sun Jat-sen' -

a Kuomintang prowadzony przez
Czang Kaj-szeka odpowiada -

a Kuomintang prowadzony przez
Czang Kaj-szeka odpowiada -

- 'nie, nie, nie, to my reprezentujemy
to, co Sun Jat-sen reprezentował,

kiedy ustanowił Republikę Chińską'.

I tak w 1927 r. rozpoczęła się
chińska wojna domowa.

I tak w 1927 r. rozpoczęła się
chińska wojna domowa.

Doszło do niej, kiedy to Kuomintang,

dążąc do konsolidacji władzy,

nie tylko usiłował
skonsolidować władzę watażków,

ale także zaatakował Partię Komunistyczną.

W czasie tych wszystkich wydarzeń,
na początku lat 30-tych,

Japonia po raz kolejny

próbuje narzucić swoją
imperialną, militarną

potęgę na kontynent chiński.

Zdobyli już Formozę,

obecnie znaną jako Tajwan, i Koreę

podczas pierwszej wojny chińsko-
-japońskiej pod koniec XIX wieku.

Następnie, w 1931 roku, Japończycy
zaczęli wkraczać do Mandżurii.

Był to początek wieloletniej okupacji

i infiltracji Chin przez Japończyków.

Trwało to aż do 1937 roku,

kiedy to rozpoczęła się oficjalna wojna

między Japończykami a Chińczykami.

Mam tu mapę, która pokazuje ogromny

zakres japońskiej kontroli w tym czasie.

Tak więc we wschodniej Azji,
pomiędzy Chińczykami a Japończykami,

II wojna światowa była tak naprawdę
tylko częścią wojny chińsko-japońskiej.

Japończycy wkroczyli do

Chin kontynentalnych na długo przed

oficjalnym rozpoczęciem
II wojny światowej.

W tym czasie Japonia

wkracza do Mandżurii w 1934 roku,
a trzeba pamiętać,

że Kuomintang, Partia Nacjonalistyczna
pod przywództwem Czang Kaj-szeka

ściga komunistów.

I w 1934 prawie ich już dopadł.

Komuniści są niemal całkowicie pokonani.

Są otoczeni przez Partię Nacjonalistyczną.

Prowadzi to do ważnego
wydarzenia w historii Chin,

słynnego Długiego Marszu,

kiedy to Komunistyczna
Partia Chin, ich wojsko,

maszeruje przez niezwykle trudny teren

aż do północno-zachodniej części Chin.

To jest mapa przedstawiająca
trasę Długiego Marszu.

W tamtym momencie--

Komunistyczna Partia Chin wydawała się być
wtedy na straconej pozycji, w 1934 roku.

To właśnie wtedy, podczas Długiego Marszu,

Mao Zedong naprawdę zaczął się wyróżniać
i wykazywać zdolnościami przywódczymi.

To właśnie dowodzenie
podczas Długiego Marszu,

podczas odwrotu na północny zachód Chin

pozwoliło Mao Zedongowi ostatecznie

przejąć kontrolę nad
Komunistyczną Partią Chin.

W późniejszych latach, wiemy,
że wojna chińsko-japońska

praktycznie przerodziła się
w teatr działań II wojny światowej,

a ostatecznie USA sprzymierzyły się
z aliantami przeciwko Japonii

po ataku na Pearl Harbor.

Potem, w 1945 roku, doszło do ataków

na Hiroszimę i Nagasaki
z użyciem broni atomowej,

co zasadniczo kończy teatr
działań na Pacyfiku.

To klęska Japonii - Japonia
przegrała II wojnę światową.

W tym momencie ponownie
wybucha wojna domowa

pomiędzy dwoma partiami.

Wojna domowa rozpoczęła się
w 1927 roku, i trwała dalej,

ale kiedy pojawił się wspólny
wróg - Japonia, która wyraźnie

agresywnie próbowała kontrolować
coraz więcej Chińczyków,

zasobów, wywierać swój imperialny wpływ,

obie strony na jakiś czas wstrzymały walki

i stwierdziły - 'hej, musimy
pokonać tych Japończyków'.

Jednak kiedy zakończyła się
II wojna światowa, w 1945 roku,

kiedy Japończycy zostali pokonani,

ponownie na pełną skalę
rozgorzała wojna domowa

pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem.

pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem.

Prawdopodobnie był to
największy powrót w historii,

wcześniej Komunistyczna Partia Chin
w 1934 i 1935 roku

zdawała się być na krawędzi przegranej.

Zostali wtedy zmuszeni do odwrotu.

Udało im się powrócić do siły

i w 1949-- jest wiele teorii,

jak im się to udało.

Może zdołali zyskać duże wsparcie

od ludności wiejskiej.

Albo umiejętniej zdobywali poparcie
niż Kuomintang.

Albo umiejętniej zdobywali poparcie
niż Kuomintang.

Ale o tym może pomówimy w innym filmie.

Niemniej, w 1949 roku
udało im się pokonać

Czang Kaj-szeka i Kuomintang,

zmusić Kuomintang do
wycofania się na Tajwan,

ustanowienia rządu na Tajwanie.

I od tamtego czasu

panuje ustanowiona przez
Komunistyczną Partię Chin w 1949 roku

Chińska Republika Ludowa.