< Return to Video

Przegląd historii Chin w latach 1911 - 1949

  • 0:01 - 0:02
    Dla tych z was, którzy dopiero zaczynają
  • 0:02 - 0:05
    uczyć się o historii Chin
  • 0:05 - 0:07
    z pierwszej połowy XX wieku,
  • 0:07 - 0:10
    może być ona nieco zagmatwana.
  • 0:10 - 0:13
    Tak więc celem tego filmu jest omówienie,
  • 0:13 - 0:17
    przybliżenie wam ogólnego
    zarysu pierwszej połowy
  • 0:17 - 0:20
    XX wieku w Chinach,
  • 0:20 - 0:23
    Na początku XX wieku
  • 0:23 - 0:27
    następuje koniec rządów dynastii cesarskich w Chinach.
  • 0:27 - 0:28
    To wielkie wydarzenie.
  • 0:28 - 0:32
    Chiny były rządzone przez różne dynastie
  • 0:32 - 0:35
    przez wiele tysięcy lat.
  • 0:35 - 0:38
    Ale w miarę jak wkraczamy w XX wiek, rządy dynastyczne,
  • 0:38 - 0:43
    a konkretnie rządy dynastii Qing, stawały się coraz słabsze.
  • 0:43 - 0:46
    Chiny znacząco ucierpiały z rąk Japończyków
  • 0:46 - 0:50
    podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.
  • 0:50 - 0:53
    Wśród opozycji narastało niezadowolenie z tego,
  • 0:53 - 0:55
    że dynastia, że cesarze
  • 0:55 - 0:57
    nie modernizują Chin w wystarczającym stopniu.
  • 0:57 - 0:59
    Pamiętajmy, że jest to początek XX wieku.
  • 0:59 - 1:01
    Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.
  • 1:01 - 1:02
    Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.
  • 1:02 - 1:06
    XIX wieku Chiny ucierpiały z rąk zachodnich potęg,
  • 1:06 - 1:10
    które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.
  • 1:10 - 1:11
    które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.
  • 1:11 - 1:14
    Wielu ludzi uważało, że było to spowodowane tym, że Chiny nie były
  • 1:14 - 1:18
    tak zmodernizowane gospodarczo, politycznie
  • 1:18 - 1:20
    i technologicznie, jak powinny być.
  • 1:20 - 1:23
    Przenieśmy się teraz do roku 1911.
  • 1:23 - 1:26
    Miało wtedy miejsce tak zwane powstanie w Wuchangu, które
  • 1:26 - 1:30
    doprowadziło do obalenia dynastii Qing.
  • 1:30 - 1:36
    W 1912 roku została utworzona Republika Chińska ze stolicą w Nankinie.
  • 1:36 - 1:38
    W Nankinie, o tutaj, została ona ustanowiona.
  • 1:38 - 1:44
    Pekin był oczywiście siedzibą chińskiej dynastii.
  • 1:44 - 1:46
    Pierwszym tymczasowym prezydentem
  • 1:46 - 1:52
    Republiki Chińskiej był dr Sun Jat-sen, to on.
  • 1:52 - 1:54
    I właściwie nie brał on bezpośredniego udziału
  • 1:54 - 1:56
    w tym powstaniu, które ostatecznie
  • 1:56 - 1:59
    doprowadziło do obalenia dynastii Qing.
  • 1:59 - 2:03
    Był wtedy w Denver, Kolorado.
  • 2:03 - 2:06
  • 2:06 - 2:08
  • 2:08 - 2:10
  • 2:10 - 2:14
  • 2:14 - 2:17
  • 2:17 - 2:22
  • 2:22 - 2:24
  • 2:24 - 2:28
  • 2:28 - 2:30
  • 2:30 - 2:34
    Yuan Shikai stwierdził - hej, jeśli uda mi się nakłonić cesarza Puyi - który
  • 2:34 - 2:37
    był ostatnim cesarzem Chin - jeśli uda mi się nakłonić go
  • 2:37 - 2:41
    do oficjalnej abdykacji, chcę zostać prezydentem.
  • 2:41 - 2:43
    Sun Jat-sen się na to zgodził,
  • 2:43 - 2:48
    i tak Yuan Shikai został prezydentem
  • 2:48 - 2:51
    Republiki Chińskiej.
  • 2:51 - 2:52
    Ale to było dla niego za mało.
  • 2:52 - 2:56
    W 1915 roku ogłosił się cesarzem,
  • 2:56 - 2:58
    co, jak łatwo się domyślić, nie ucieszyło zbyt wielu ludzi,
  • 2:58 - 3:01
    którzy mieli już dość cesarzy.
  • 3:01 - 3:07
    W 1916 roku abdykuje, a następnie umiera.
  • 3:07 - 3:09
    I tak naprawdę rozpoczyna się wtedy dla Chin
  • 3:09 - 3:14
    okres niezwykle rozdrobnionych rządów.
  • 3:14 - 3:16
    Nawet pod rządami cesarskimi chińskie wojsko
  • 3:16 - 3:18
    nie było jednym, skonsolidowanym organem.
  • 3:18 - 3:22
    Było ono kontrolowane przez różnych watażków
  • 3:22 - 3:26
    z różnych regionów, z których każdy był wierny cesarzowi.
  • 3:26 - 3:30
    Po abdykacji i śmierci Yuan Shikaia
  • 3:30 - 3:32
    w 1916 roku, a nawet wcześniej, gdy
  • 3:32 - 3:34
    ogłosił się cesarzem, ludzie
  • 3:34 - 3:37
    nie chcieli przysięgać mu wierności.
  • 3:37 - 3:40
    W ten sposób więc rozpoczyna się okres znany jako
  • 3:40 - 3:42
    era militarystów w Chinach.
  • 3:42 - 3:45
    To okres największego rozbicia Chin, bez
  • 3:45 - 3:48
    żadnego scentralizowanego przywództwa.
  • 3:48 - 3:51
    Ta mapa pokazuje z grubsza, jak wyglądały Chiny
  • 3:51 - 3:53
    podczas ery militarystów.
  • 3:53 - 3:55
    Każdy z tych regionów był kontrolowany
  • 3:55 - 3:57
    przez innego watażkę, który był odpowiedzialny
  • 3:57 - 4:00
    za inne wojsko.
  • 4:00 - 4:02
    Podczas trwania ery militarystów,
  • 4:02 - 4:06
    zwłaszcza gdy cofniemy się do wczesnych lat 20-tych, szczególnie do roku 1921,
  • 4:06 - 4:09
    Sun Jat-sen się nie poddał.
  • 4:09 - 4:12
    Udał się na południe, do Kantonu
  • 4:12 - 4:17
    i ustanowił tam rewolucyjny rząd,
  • 4:17 - 4:20
    który dążył do
  • 4:20 - 4:24
    ponownego umocnienia władzy w Chinach i przywrócenia
  • 4:24 - 4:26
    Republiki Chińskiej.
  • 4:26 - 4:28
  • 4:28 - 4:32
    Ale niestety w 1925 roku umiera na raka.
  • 4:32 - 4:39
    Partię przez niego zapoczątkowaną,
  • 4:39 - 4:43
    znaną jako Kuomintang... Pozwólcie,
  • 4:43 - 4:44
    że to zapiszę.
  • 4:54 - 4:56
    Zasadniczo, przechodzi ona w ręce
  • 4:56 - 5:00
    Generalissimusa Czang Kaj-szeka.
  • 5:00 - 5:02
    A powodem, dlaczego
  • 5:02 - 5:03
    mówimy, że władza zasadniczo przeszła na niego,
  • 5:03 - 5:06
    jest to, że kontrolował on większość
  • 5:06 - 5:10
    sił wojskowych Kuomintangu.
  • 5:10 - 5:13
    I jest to w zasadzie bardzo wczesne stadium
  • 5:13 - 5:15
  • 5:15 - 5:23
  • 5:23 - 5:25
  • 5:25 - 5:28
    istniała duża współpraca między chińskimi nacjonalistami, Kuomintangiem,
  • 5:28 - 5:32
    Związkiem Radzieckim i Komunistyczną Partią Chin.
  • 5:32 - 5:34
    Próbowali wspólnie dojść do tego,
  • 5:34 - 5:37
    w jaki sposób Chiny mogłyby się zjednoczyć.
  • 5:37 - 5:42
    Ale kiedy Sun Jat-sen umiera i władza Kuomintangu
  • 5:42 - 5:45
    przechodzi w ręce generalissimusa Czang Kaj-szeka,
  • 5:45 - 5:48
    ten zaczyna umacniać swoją władzę.
  • 5:48 - 5:50
    Na samym początku nie
  • 5:50 - 5:52
    antagonizuje komunistów.
  • 5:52 - 5:56
    Ale w 1927 roku, zaczyna rosnąć w siłę,
  • 5:56 - 6:02
    zaczyna łączyć różne frakcje
  • 6:02 - 6:03
    na terenie Chin.
  • 6:03 - 6:05
    Czyli udaje mu się umocnić władzę.
  • 6:05 - 6:08
    Ale zaczyna też zwalczać komunistów.
  • 6:08 - 6:12
  • 6:12 - 6:13
  • 6:13 - 6:15
    A komuniści mówią - hej, to my
  • 6:15 - 6:18
    naprawdę reprezentujemy ducha tego, co
  • 6:18 - 6:21
    reprezentował Sun Jat-sen -, a Kuomintang
  • 6:21 - 6:24
    pod przywództwem Czang Kaj-szeka odpowiada - nie, nie, nie.
  • 6:24 - 6:28
    To my reprezentujemy to, co Sun Jat-sen reprezentował, kiedy po raz pierwszy
  • 6:28 - 6:31
    ustanowił Republikę Chińską.
  • 6:31 - 6:37
    I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.
  • 6:37 - 6:37
    I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.
  • 6:37 - 6:40
    Doszło do niej, kiedy to Kuomintang, dążąc do
  • 6:40 - 6:42
    konsolidacji władzy, nie tylko usiłował
  • 6:42 - 6:43
    skonsolidować władzę watażków,
  • 6:43 - 6:47
    ale także zaatakował Partię Komunistyczną.
  • 6:47 - 6:49
    W czasie tych wszystkich wydarzeń,
  • 6:49 - 6:53
    na początku lat 30-tych, Japonia po raz kolejny
  • 6:53 - 6:56
    próbuje narzucić swoją imperialną, militarną
  • 6:56 - 6:59
    potęgę na kontynent chiński.
  • 6:59 - 7:01
    Zdobyli już Formozę,
  • 7:01 - 7:03
    obecnie znaną jako Tajwan, i Koreę
  • 7:03 - 7:07
    podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.
  • 7:07 - 7:16
    Następnie, w 1931 roku, Japończycy zaczęli wkraczać do Mandżurii.
  • 7:16 - 7:20
    Był to początek wieloletniej okupacji
  • 7:20 - 7:24
    i infiltracji Chin przez Japończyków.
  • 7:24 - 7:27
    Trwało to aż do 1937 roku,
  • 7:27 - 7:29
    kiedy to rozpoczęła się oficjalna wojna
  • 7:29 - 7:33
    między Japończykami a Chińczykami.
  • 7:33 - 7:35
    Mam tu mapę, która pokazuje ogromny
  • 7:35 - 7:40
    zakres japońskiej kontroli podczas tego okresu.
  • 7:40 - 7:43
    Tak więc we wschodniej Azji, pomiędzy Chińczykami a Japończykami,
  • 7:43 - 7:49
    II wojna światowa była tak naprawdę tylko częścią wojny chińsko-japońskiej.
  • 7:49 - 7:52
    Japończycy wkroczyli do
  • 7:52 - 7:56
    Chin kontynentalnych na długo przed
  • 7:56 - 7:59
    oficjalnym rozpoczęciem II wojny światowej.
  • 7:59 - 8:01
  • 8:01 - 8:05
    wkracza do Mandżurii w 1934 roku, a trzeba pamiętać,
  • 8:05 - 8:08
    że Kuomintang, Partia Nacjonalistyczna pod przywództwem Czang Kaj-szeka
  • 8:08 - 8:11
    ściga komunistów.
  • 8:11 - 8:17
    I w 1934 roku prawie ich ma.
  • 8:17 - 8:21
    Komuniści są prawie pokonani.
  • 8:21 - 8:23
    Są otoczeni przez Partię Nacjonalistyczną.
  • 8:23 - 8:26
    Prowadzi to do ważnego wydarzenia
  • 8:26 - 8:29
    w historii Chin, słynnego Długiego Marszu, kiedy to
  • 8:29 - 8:31
    Komunistyczna Partia Chin, ich wojsko,
  • 8:31 - 8:35
    maszeruje przez niezwykle trudny teren
  • 8:35 - 8:38
    aż do północno-zachodniej części Chin.
  • 8:38 - 8:42
    To jest mapa przedstawiająca trasę Długiego Marszu.
  • 8:42 - 8:46
    W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.
  • 8:46 - 8:48
    W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.
  • 8:48 - 8:51
    To właśnie wtedy, podczas Długiego Marszu,
  • 8:51 - 8:56
    Mao Zedong naprawdę zaczął się wyróżniać i wykazywać zdolnościami przywódczymi.
  • 8:56 - 8:58
    To właśnie dowodzenie podczas Długiego Marszu,
  • 8:58 - 9:00
    podczas odwrotu na północny zachód Chin
  • 9:00 - 9:03
    pozwoliło Mao Zedongowi ostatecznie
  • 9:03 - 9:06
    przejąć kontrolę nad Komunistyczną Partią Chin.
  • 9:06 - 9:10
  • 9:10 - 9:13
  • 9:13 - 9:16
    ostatecznie USA stanęły po stronie
  • 9:16 - 9:19
    aliantów przeciwko Japonii po ataku na Pearl Harbor.
  • 9:19 - 9:25
    Potem, w 1945 roku, mają miejsce ataki
  • 9:25 - 9:28
    na Hiroszimę i Nagasaki z użyciem broni atomowej,
  • 9:28 - 9:31
    co zasadniczo kończy teatr działań na Pacyfiku.
  • 9:31 - 9:36
    To klęska Japonii - Japonia przegrała II wojnę światową.
  • 9:36 - 9:39
    W tym momencie ponownie wybucha wojna domowa
  • 9:39 - 9:41
    na pełną skalę pomiędzy dwoma partiami.
  • 9:41 - 9:46
    Wojna domowa rozpoczęła się w 1927 roku, a potem trwała dalej.
  • 9:46 - 9:49
    Ale kiedy pojawił się wspólny wróg w postaci Japonii, która wyraźnie
  • 9:49 - 9:53
    agresywnie próbowała przejąć coraz więcej Chińczyków,
  • 9:53 - 9:57
    zasobów, wywierać swój imperialny wpływ,
  • 9:57 - 9:59
    obie strony przestały tak angażować się w wojnę między sobą
  • 9:59 - 10:01
    i stwierdziły- hej, musimy pokonać tych Japończyków.
  • 10:01 - 10:05
  • 10:05 - 10:07
  • 10:07 - 10:09
  • 10:09 - 10:10
  • 10:10 - 10:12
  • 10:12 - 10:15
  • 10:15 - 10:19
  • 10:19 - 10:20
  • 10:20 - 10:24
  • 10:24 - 10:25
  • 10:25 - 10:28
  • 10:28 - 10:31
  • 10:31 - 10:34
  • 10:34 - 10:35
  • 10:35 - 10:37
  • 10:37 - 10:38
  • 10:38 - 10:41
  • 10:41 - 10:44
  • 10:44 - 10:47
  • 10:47 - 10:54
  • 10:54 - 10:57
  • 10:57 - 10:59
  • 10:59 - 11:02
  • 11:02 - 11:06
Title:
Przegląd historii Chin w latach 1911 - 1949
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
11:07

Polish subtitles

Revisions Compare revisions