Umowa Sykes-Picot i deklaracja Balfoura

Stworzone przez: Sal Khan

Polskie napisy: fundacja Edukacja dla Przyszłości

Obejrzyj następną lekcję: https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/euro-hist/middle-east-20th-century/v/arabia-after-world-war-i?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=worldhistory

Przegapiłeś poprzednią lekcję? Obejrzyj ją tutaj: https://www.khanacademy.org/humanities/world-history/euro-hist/middle-east-20th-century/v/sinai-palestine-and-mesopotamia-campaigns?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=worldhistory

Historia świata w Akademii Khana: Od najwcześniejszych cywilizacji do dzisiejszych czasów, geografia, religia, handel i polityka zarówno łączyły, jak i dzieliły ludzi oraz narody. Wyrusz w podróż w czasie i przestrzeni i odkryj fascynującą historię świata, w którym żyjemy.

O Akademii Khana: Akademia Khana oferuje praktyczne ćwiczenia, filmy instruktażowe i panel indywidualnych planów nauczania, który daje uczniom możliwość pracy we własnym tempie, w i poza klasą. Zajmujemy się matematyką, naukami ścisłymi, programowaniem, historią, historią sztuki i ekonomią. Nasza matematyczna misja to przeprowadzenie uczniów od przedszkola do rachunku różniczkowego za pomocą nowoczesnych technologii adaptacyjnych, które identyfikują mocne i słabe strony ucznia. Nawiązaliśmy także współpracę z instytucjami takimi jak NASA, The Museum of Modern Art, California Academy of Sciences i MIT w celu zaoferowania wyspecjalizowanych treści.

Za darmo. Dla wszystkich. Na zawsze. #MożeszNauczyćSięWszystkiego

Zasubskrybuj Akademię Khana: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Jak przekonamy się w tym
i w kolejnych filmach,

wiele z obecnie panującej
na Bliskim Wschodzie niezgody,

wiele z obecnie panującej
na Bliskim Wschodzie niezgody,

i wielu tamtejszych konfliktów,
ma swój początek w okolicach I wś.

i wielu tamtejszych konfliktów,
ma swój początek w okolicach I wś.

Rozumiem, że jest to niezwykle
delikatny temat,

i że u wielu ludzi wywołuje silne uczucia,
po każdej stronie tego tematu,

i moim celem jest postarać się jak najlepiej
zrozumieć, co naprawdę się wydarzyło.

i moim celem jest postarać się jak najlepiej
zrozumieć, co naprawdę się wydarzyło.

Szczerze zachęcam was do
kwestionowania tego co mówię,

sprawdzenia tego we własnym zakresie
i dojścia do własnych wniosków.

sprawdzenia tego we własnym zakresie
i dojścia do własnych wniosków.

Cofnijmy się do października 1915 roku,

albo ogólnie do 1915 roku.

Brytyjczycy byli już w stanie
wojny z Turkami.

Krótkie przypomnienie tego,
co się wydarzyło w 1915 -

bitwa o Gallipoli,

pod koniec 1915 było już wiadomym,
że będzie to porażka aliantów.

pod koniec 1915 było już wiadomym,
że będzie to porażka aliantów.

Turkom udało się odeprzeć aliantów,
wycofywali się.

Turkom udało się odeprzeć aliantów,
wycofywali się.

Brytyjczykom udało się odeprzeć Turków,

kiedy ci zaatakowali Kanał Sueski
w 1915 r.

Tak to wyglądało, możemy
więc sobie wyobrazić

że Brytyjczycy żarliwie szukali
wsparcia w walce przeciwko Turkom.

że Brytyjczycy żarliwie szukali
wsparcia w walce przeciwko Turkom.

Szczególnie zależało im na
uzyskaniu pomocy ze strony Arabów,

którzy byli pod władzą
Turków od setek lat.

którzy byli pod władzą
Turków od setek lat.

Tła tych wydarzeń dostarcza
nam korespondencja pomiędzy

brytyjskim wysokim komisarzem Egiptu,
sir Henrym McMahon'em,

brytyjskim wysokim komisarzem Egiptu,
sir Henrym McMahon'em,

i szarifem Mekki, Husajnem bin Alim,
którego aspiracją było

i szarifem Mekki, Husajnem bin Alim,
którego aspiracją

było zostać władcą niezależnego
imperium arabskiego.

było zostać władcą niezależnego
imperium arabskiego.

Żarliwie dyskutowali oni od połowy 1915
do początku 1916 roku

o tym, jak by wyglądało to imperium.

Brytyjczycy pragnęli jego wsparcia,
by pokierował rewolucją przeciwko Turkom.

Brytyjczycy pragnęli jego wsparcia,
by pokierował rewolucją przeciwko Turkom.

On natomiast poinformował ich, jakie granice
jego przyszłego imperium chciałby zobaczyć.

On natomiast poinformował ich, jakie granice
jego przyszłego imperium chciałby zobaczyć.

Taki jest kontekst tej korespondencji
z października 1915 roku.

Taki jest kontekst tej korespondencji
z października 1915 roku.

Tak pisze sir Henry McMahon do Husajna:

"... z wielką przyjemnością pragnę

w jego imieniu przekazać" - w imieniu brytyjskiego rządu,

"następujące postanowienie, które jestem pewien,

że przyjmiesz z satysfakcją.

Dwa okręgi Mersinu i Aleksandretty

oraz obszary Syrii leżące na zachód
od okręgów Damaszku,

Homsu, Hamy i Aleppo

nie mogą być uznane za czysto arabskie

i należy je wykluczyć z żądanych granic."

Jest to odniesienie do granic zażądanych

przez Husajna Ibn Aliego

w poprzedniej korespondencji.

"Wliczając powyższe modyfikacje," - czyli

tylko ten region, tutaj jest

Mersin, Aleksandretta, to jest Hama,

Homs, Damaszek, czyli odnosi się tak naprawdę

do tego obszaru, na zachód od tych miast,

o tutaj.

Mówi: hej, nie możesz na serio uznać
tego obszaru za czysto arabskiego,

Mówi: hej, nie możesz na serio uznać
tego obszaru za czysto arabskiego,

więc odłączę go z granic tego potencjalnego

niezależnego arabskiego państwa.

"Wliczając powyższe modyfikacje,

i bez uszczerbku dla
naszych istniejących traktatów

z arabskimi przywódcami,
akceptujemy dane granice".

"Jeśli chodzi o regiony leżące w tych granicach,

w których Wielka Brytania może działać

bez szkody dla interesów jej sojusznika, Francji,"

- czyli dopóki nie rozzłościmy Francji,

"zostałem upoważniony, w imieniu
rządu Wielkiej Brytanii,

do udzielenia następujących zapewnień
i udzielenia następującej odpowiedzi na Twój list;

do udzielenia następujących zapewnień
i udzielenia następującej odpowiedzi na Twój list;

Z zastrzeżeniem powyższych zmian,"

czyli usuwając tę część, "Wielka Brytania jest
gotowa uznać i poprzeć niepodległość Arabów

czyli usuwając tę część, "Wielka Brytania jest
gotowa uznać i poprzeć niepodległość Arabów

we wszystkich regionach leżących
w granicach żądanych przez Szarifa Mekki. "

we wszystkich regionach leżących
w granicach żądanych przez Szarifa Mekki. "

Czyli obejmowało to cały ten region,

a właściwie znacznie więcej niż
to, co tu pokazuję,

byłaby to dzisiejsza Syria,
Jordania, Irak,

część dzisiejszej Arabii Saudyjskiej.

I zasadniczo Brytyjczycy mówią:

ta, pozwolimy ci mieć to wszystko,

mieć tam niezależne państwo.

"Gwarantujemy ochronę Świętych Miejsc
przed wszelką zewnętrzną agresją

"Gwarantujemy ochronę Świętych Miejsc
przed wszelką zewnętrzną agresją

i uznamy ich nienaruszalność.

Jestem przekonany, że
niniejsza deklaracja zapewni Cię

ponad wszelką wątpliwość",

ponad wszelką wątpliwość,

"o sympatii Wielkiej Brytanii dla
aspiracji jej przyjaciół - Arabów

i zaowocuje mocnym i trwałym sojuszem,

którego bezpośrednim rezultatem
będzie wypędzenie Turków

którego bezpośrednim rezultatem
będzie wypędzenie Turków

z krajów arabskich i uwolnienie
narodów arabskich od tureckiego jarzma,

z krajów arabskich i uwolnienie
narodów arabskich od tureckiego jarzma,

które od tak wielu lat
na nich ciążyło".

które od tak wielu lat
na nich ciążyło".

I faktycznie pomogło to przekonać Arabów

do powstania przeciwko Turkom,
przeciwko Imperium Osmańskiemu,

co odegrało znaczącą rolę
w kampanii palestyńskiej,

co odegrało znaczącą rolę
w kampanii palestyńskiej,

powstanie wybuchło czerwca 1916 roku.

Pod filmikiem, który nagrałem na temat kampanii palestyńskiej

niektórzy cynicznie wypowiadali się
o intencjach Brytyjczyków,

niektórzy cynicznie wypowiadali się
o intencjach Brytyjczyków,

i faktycznie wychodzi na to, że
Brytyjczycy byli cyniczni.

T.E. Lawrence, znany jako
Lawrence z Arabii,

często przedstawiany jako ktoś enigmatyczny,
ktoś mający wyjątkową więź z Arabami.

często przedstawiany jako ktoś enigmatyczny,
ktoś mający wyjątkową więź z Arabami.

Natomiast jego korespondencja
z brytyjskim rządem

pokazuje jednak, że kierował się...

...pewnego rodzaju...

jakby to powiedział
George W. Bush, delikatną strategią,

miał raczej cyniczny stosunek
do jego relacji z Arabami.

miał raczej cyniczny stosunek
do jego relacji z Arabami.

To jego korespondencja
z początku 1916 roku,

czyli podczas gdy miały miejsce
te wszystkie wydarzenia.

czyli podczas gdy miały miejsce
te wszystkie wydarzenia.

Odnosi się tu do potencjalnej
rewolty Arabów lub działań Husajna.

Odnosi się tu do potencjalnej
rewolty Arabów lub działań Husajna.

"Działalność Husajna wydaje się
być dla nas korzystna,

ponieważ odpowiada naszym
bezpośrednim celom,

rozpadowi islamskiego 'bloku'

oraz pokonaniu i zaburzeniu
Imperium Osmańskiego".

oraz pokonaniu i zaburzeniu
Imperium Osmańskiego".

Zauważmy, że w sumie nie wspominał
o tym podczas...

a raczej Wielka Brytania nie omawiała tego

w korespondencji z Husajnem.

"Jeśli uda nam się zaaranżować,
że do tej zmiany politycznej

dojdzie za pomocą siły,
zniesiemy zagrożenie islamu,

dzieląc go przeciwko sobie
w samym sercu.

dzieląc go przeciwko sobie
w samym sercu.

Będzie wtedy kalif" - tytuł
przywódcy w Islamie,

Będzie wtedy kalif" - tytuł
przywódcy w Islamie, "w Turcji,

i kalif w Arabii,
oboje w teologicznej walce".

To słowa T.E. Lawrence'a,
wziąłem je z

"The Golden Warrior: The Life and
Legend of Lawrence of Arabia".

"The Golden Warrior: The Life and
Legend of Lawrence of Arabia".

Nawet on, uważany często za bohatera,

kierował się w swoich czynach
strategicznymi powodami.

kierował się w swoich czynach
strategicznymi powodami.

Na domiar złego dla Arabów,

podczas gdy Brytyjczycy próbowali
przekonać ich do buntu,

jednocześnie prowadzili
tajne negocjacje z Francuzami

jednocześnie prowadzili
tajne negocjacje z Francuzami

na temat podziału między siebie
Bliskiego Wschodu,

jeśli uda im się pokonać Turków.

Na tym etapie wojny Brytyjczycy osiągnęli już
pewien postęp w Mezopotamii,

Na tym etapie wojny Brytyjczycy osiągnęli już
pewien postęp w Mezopotamii,

ale tak naprawdę nie rozpoczęli jeszcze
działań w kierunku kampanii palestyńskiej.

ale tak naprawdę nie rozpoczęli jeszcze
działań w kierunku kampanii palestyńskiej.

Więc wszystko to było tylko przypuszczeniami.

Wielką Brytanię reprezentował Sykes,

a Francję Picot,

odbywało się to za zgodą Rosjan.

W Rosji nie doszło jeszcze do rewolucji,

jak na razie,

i w 1916 roku w maju zostało
zawarte to tajne porozumienie.

Umowa Sykes-Picot,

tajna.

Pozwólcie, że to zapiszę - tajna umowa

pomiędzy Wielką Brytanią i Francją
zasadniczo o to,

jak podzielą między siebie
cały Bliski Wschód.

Ten niebieski obszar zostałby
zajęty przez Francuzów,

część wschodniej Turcji,
dzisiejszej Turcji,

część wschodniej Turcji,
dzisiejszej Turcji,

zostałaby przekazana Rosjanom.

Brytyjczycy mogliby okupować,

okupowaliby południową Mezopotamię,

zapewniając tym samym ochronę

ropy pochodzącej z Persji.

Ropa była wtedy coraz to
istotniejsza

w kształtowaniu
globalnej władzy.

Tutaj natomiast mamy dwa protektoraty,

które w teorii mogłyby być

jednym niezależnym państwem arabskim,

albo dwoma takimi państwami
objętymi ochroną.

Dam to może w cudzysłów,

bo "protektorat" nigdy nie jest taki
fajny, na jaki brzmi,

być pod "ochroną" Francuzów

lub Brytyjczyków oznacza:

"Tak, jesteście niepodległym państwem,
ale będziemy was chronić

na wypadek, gdyby ktoś chciał was najechać".

W rzeczywistości protektorat
zazwyczaj wygląda tak,

że ludzie chroniący posiadają całą

rzeczywistą władzę i wszystkie
rzeczywiste wpływy.

Umowa Sykes-Picot przyznała też
ten mały fragment

Wielkiej Brytani, dzięki czemu

miałaby dostęp
do Morza Śródziemnego.

Palestyna, czyli Rzymskie Królestwo Judei,

została wyodrębniona jako oddzielna
własność międzynarodowa,

która byłaby zarządzana przez wiele

państw i zgaduję, że argumentem było to,

że to tam znajduje się Ziemia Święta,

wiele religii ma tam jedne ze swoich
najświętszych miejsc,

dlatego wyodrębniono ją w ten sposób.

Przypomnę, że to wszystko jest w tajemnicy,

oczywiście nie chcą, żeby
Arabowie się dowiedzieli,

ponieważ zamierzają przekonać Arabów,

żeby przyłączyli się do rewolty
przeciwko Turkom.

Przypomnę, działo się to
w tajemnicy

aż do 1916 roku, kiedy wszystko zostało już uzgodnione.

Następnie przechodzimy do 1917,
kiedy to mamy

słynną deklarację Balfoura.

Tutaj widzimy wspomnianą deklarację,

był to zasadniczo list

od brytyjskiego ministra spraw
zagranicznych, Balfoura,

do barona Rothschilda,
który był przywódcą

społeczności żydowskiej w Wielkiej Brytanii.

W liście napisano: "Drogi Lordzie
Rothschild,

z przyjemnością przekazuję Panu

w imieniu Rządu Jego Królewskiej Mości,

następującą deklarację sympatii

z dążeniami żydowskich syjonistów,
jaka została

przedstawiona i przyjęta przez Gabinet.

Rząd Jego Królewskiej Mości
przychylnie zapatruje się

na ustanowienie w Palestynie
narodowego domu

dla narodu żydowskiego

i dołoży wszelkich starań, aby umożliwić

osiągnięcie tego celu,

przy czym jest rzeczą zupełnie
zrozumiałą, że nie uczyni on nic,

co mogłoby zaszkodzić obywatelskim
czy religijnym prawom

istniejących w Palestynie
nieżydowskich społeczności

oraz prawom i statusowi politycznemu,
z jakich Żydzi korzystają

w każdym innym kraju.

Byłbym wdzięczny, gdyby zechciał Pan
zapoznać z tą deklaracją

Byłbym wdzięczny, gdyby zechciał Pan
zapoznać z tą deklaracją

Federację Syjonistów."

Podpisano: Artur Balfour.

Nie pisze on tu wprost, że...

byli w tym bardzo ostrożni,

nie pisze, że popieramy ideę państwa

dla narodu żydowskiego, tylko że

popierają powrót narodowego domu

dla narodu żydowskiego, ale jednocześnie

stwierdza, że oczywistym jest, że

nie należy robić niczego, co
mogłoby naruszyć

prawa obywatelskie i religijne istniejących

nieżydowskich społeczności w Palestynie.

Można sobie wyobrazić, że to stawia

Arabów w dość niezręcznym położeniu.

Z jednej strony wydaje się,
opierając się na

korespondencji pomiędzy
McMahon'em i Husajnem,

szczególnie w 1915 roku, że obiecano im

niepodległe państwo arabskie obejmujące

znaczną część tego terytorium, a jednocześnie

w Deklaracji Balfoura Brytyjczycy obiecują

diasporze żydowskiej,

że mogą mieć tam ojczyznę

i że pewnego dnia, kto wie, może kiedyś

przekształci się ona
w jakiś rodzaj państwa.

Żeby uczynić to dla Arabów
jeszcze bardziej niezręcznym,

miało to miejsce 2 listopada 1917 roku.

Pod koniec listopada, trzeba pamiętać,

że w 1917 roku po raz pierwszy
doszło do rewolucji

w Rosji, car został obalony w lutym

i marcu 1917 roku, a w październiku

władzę przejęli bolszewicy.

Chcą wyplątać się z wojny,

nie podobają im się te
wszystkie tajne umowy,

nie są pewni, czy w ogóle dostaną to, co

im się należy z tytułu tych tajnych umów,

więc ujawniają całą treść

umowy Sykes-Picot.

Tego samego miesiąca,

Arabowie i Turcy,

Turcy byli bardzo zadowoleni z tego faktu,

bo podważyło to pewność Arabów

co do wsparcia aliantów,

natomiast Arabowie w ciągu
miesiąca dowiadują się

o deklaracji Balfoura, która była ogłoszona

publicznie, a pod koniec miesiąca

Rosjanie ujawniają

oficjalnie tajną umowę Sykes-Picot,

co czyni ich bardzo,
a przynajmniej bardziej

podejrzliwymi.

Można sobie łatwo wyobrazić,
że ta postawa Wielkiej Brytanii,

czyli z jednej strony chęć otrzymania

poparcia żydowskiej diaspory

i jednocześnie wsparcia ze strony Arabów

w rewolcie przeciwko Turkom,

doprowadziłaby do bardzo
poważnych konfliktów

w nadchodzących dekadach.

Niezależnie od tego,
po której stronie stoisz,

wiele konsekwencji tej postawy
wyszło na jaw właśnie w tym czasie,

w okolicach I wś.

Zostało to potwierdzone przez rząd brytyjski.

To słowa ówczesnego

ministra spraw zagranicznych,

Jack'a Straw, brytyjskiego ministra,
z 2002 roku.

To oświadczenie, które złożył w

tygodniku News Statesman w 2002 roku :

"Wiele problemów, z którymi
musimy sobie teraz radzić,

ja muszę sobie teraz radzić,"

- jest ministrem spraw zagranicznych,
"są konsekwencją

naszej kolonialnej przeszłości"

konsekwencją naszej kolonialnej przeszłości...

"Deklaracja Balfoura i sprzeczne

zapewnienia," ...sprzeczne zapewnienia...

"które były udzielane Palestyńczykom

prywatnie w tym samym czasie, w jakim

były one przekazywane Izraelczykom -

to nasza kolejna ciekawa historia,

ale niezbyt honorowa".

To tak naprawdę
dopiero początek,

jak zobaczymy w przyszłych
filmach, podczas

okresu międzywojennego
Brytyjczycy tak jakby przerabiają

to samo w kółko i w kółko,

i nie trzeba dodawać, że doprowadziło
to do dużego bałaganu

na współczesnym Bliskim Wschodzie.