Nét đẹp của một kẻ lạc loài

Gửi tới những người luôn cảm thấy lạc lõng: luôn có một vẻ đẹp tuyệt diệu khi là một kẻ lạc loài. Nhà văn Lidia Yuknavitch chia sẻ cuộc hành trình vô định của chính bà với những mẩu chuyện riêng tư chắp vá về mất mát, tủi hổ và quá trình chấp nhận bản thân chậm chạp. "Ngay cả trong giây phút thất bại, bạn vẫn rất tuyệt vời. Bạn vẫn chưa biết điều này, nhưng bạn có khả năng tự tái tạo bản thân một cách vô hạn. Đó chính là nét đẹp của bạn."

Tôi biết rằng TED có các chủ đề lớn lao,

nhưng tôi muốn nói chuyện với các bạn
về một điều nhỏ thôi.

Rất nhỏ, đó chỉ là một từ.

Chính là "lạc lõng".

Nó là 1 trong những từ yêu thích của tôi,
vì chính nghĩa đen của nó.

Ý tôi là, 1 người không hòa nhập được
với tập thể.

Hoặc 1 người khó hòa nhập.

Hay như thế này: 1 người thích nghi kém

với môi trường và tình huống mới.

Tôi chính là một kẻ lạc loài.

Và tôi đại diện cho những người
lạc lõng khác ở đây

vì tôi không phải là người duy nhất.

Tôi sẽ kể 1 câu chuyện
của 1 kẻ lạc lõng

Những năm tuổi 30 của tôi,

giấc mơ trở thành 1 nhà văn
gõ cửa nhà tôi.

Thực ra thì nó đến qua hòm thư

là 1 bức thư thông báo tôi đã giành
1 giải thưởng văn học lớn

cho 1 truyện ngắn của mình.

Câu chuyện về cuộc đời tôi
với tư cách vận động viên bơi lội

và cuộc sống tệ hại ở nhà

và 1 chút về việc mất mát đau buồn
có thể khiến bạn phát điên ra sao.

Phần thưởng là 1 chuyến đi New York
để gặp các biên tập viên và đại diện lớn

và các tác giả khác.

Nó là giấc mơ cho 1 người mong ước
trở thành nhà văn, phải không?

Bạn biết tôi làm gì khi bức thư
gửi đến nhà tôi không?

Với tính cách của mình,

tôi đặt lá thư lên bàn bếp

rót 1 ly vodka to đùng

thêm đá và chanh

và tôi ngồi đó trong bộ đồ lót cả ngày

chỉ nhìn chằm chằm lá thư đó.

Tôi nghĩ về những cách mà mình đã
làm hỏng mọi thứ trong đời.

Tôi là ai mà có thể tới New York

và giả vờ là 1 nhà văn?

Tôi là ai chứ?

Tôi sẽ nói cho các bạn.

Tôi là một kẻ lạc loài.

Như rất nhiều đứa trẻ khác,

tôi xuất thân từ 1 gia đình ngược đãi

và tôi đã may mắn thoát được khỏi đó.

Tôi đã trải qua 2 cuộc hôn nhân cực kỳ
thất bại

Tôi bị đuổi khỏi đại học không chỉ 1
mà 2 lần

thậm chí có thể cả lần thứ 3 nữa,
nhưng tôi không kể đâu.

(Khán phòng cười)

Tôi cũng đã từng phải cai nghiện
vì lạm dụng thuốc.

Và tôi đã từng ngồi tù 2 lần.

Vậy là tôi lên đúng sân khấu rồi đấy.

(Khán giả cười)

Nhưng lý do thực sự mà tôi nghĩ rằng
mình là kẻ lạc loài

vì con gái tôi mất ngay vào hôm
nó được sinh ra

và tôi vẫn chưa tìm ra cách
để sống với điều đó.

Sau khi con bé mất, tôi sống
không nhà cửa trong 1 thời gian dài

dưới 1 cây cầu chui

chìm sâu trong trạng thái vật vờ
vì đau đớn và mất mát

mà 1 vài trong số chúng ta
đã từng trải qua.

Nếu tất cả chúng ta sống đủ lâu,
chúng ta đều sẽ trải qua.

Bạn biết không, những người vô gia cư là
những kẻ lạc loài anh hùng nhất

vì họ khởi đầu cũng như chúng ta.

Bạn thấy đấy, tôi không thể hòa nhập
trong gần như tất các phạm trù:

là con gái, là vợ, là mẹ và
là sinh viên.

Và giấc mơ trở thành nhà văn đó

giống như một hạt cát nhỏ buồn bã
trong cổ họng tôi.

Tôi lên máy bay tới New York

nơi có các nhà văn,

dù không định như vậy.

Những người bạn lạc loài, tôi gần như
có thể thấy đầu bạn tỏa sáng

tôi có thể chỉ ra các bạn.

Đầu tiên, bạn sẽ thấy thích đấy.

Bạn được chọn 3 nhà văn nổi tiếng
mà bạn muốn gặp

những người này sẽ tìm họ cho bạn.

Bạn có cuộc hẹn ở khách sạn Gramercy Park

và được uống rượu scotch tới khuya

với những con người thông minh,
tuyệt vời ấy.

Và bạn được phép giả vờ mình cũng
thông minh và tuyệt vời.

Bạn còn được gặp nhiều biên tập viên,
tác giả và đại diện

trong những bữa trưa và bữa tối xa hoa.

Hãy hỏi tôi chúng xa hoa thế nào đi?

Khán giả: Xa hoa tới mức nào?

Tôi thú nhận nhé, tôi đã cuỗm
3 cái khăn ăn

(Khán giả cười)

từ 3 nhà hàng khác nhau.

Tôi nhét thực đơn vào trong quần.

(Khán giả cười)

Tôi chỉ muốn có gì đó để kỷ niệm
để khi về nhà,

tôi còn có thể tin được nó đã xảy đến
với mình.

Bạn biết đấy,

3 nhà văn mà tôi muốn gặp

là Carole Maso, Lynne Tillman
và Peggy Phelan.

Họ không phải những tác giả nổi tiếng
bán chạy nhất,

nhưng với tôi, họ là những tượng đài
của các nhà văn nữ.

Carole Maso đã viết 1 cuốn sách về sau
trở thành kinh thánh nghệ thuật của tôi

Lynne Tillman giúp tôi tin tưởng rằng

những câu chuyện của mình có thể
trở thành 1 phần của thế giới

Và Peggy Phelan nhắc nhở tôi rằng

trí tuệ quan trọng hơn nhan sắc.

Họ không phải những nhà văn nữ
theo xu hướng

nhưng họ đã mở lối đi riêng

với những câu chuyện cá nhân của mình.

Tôi thích nghĩ nó như dòng nước
chảy qua Hẻm Núi Lớn.

Tôi gần như chết vì sung sướng

khi được ngồi cùng những nữ tác giả
hơn 50 tuổi này.

Lý do việc này khiến tôi gần như chết vì
sung sướng

là vì tôi chưa từng trải qua niềm vui nào
như vậy.

Tôi chưa từng ngồi trong căn phòng như thế

Mẹ tôi chưa từng học đại học.

Và sự nghiệp viết lách của tôi lúc đó

gần như chết yểu.

Những đêm đầu tiên ở New York, tôi như
muốn lăn ra ngay tại đó.

Tôi đã nghĩ "Tôi có thể chết ngay lúc này.
Thế này là quá tuyệt."

Một vài người ngồi đây có thể hiểu
những gì xảy ra sau đó.

Đầu tiên, họ đưa tôi đến văn phòng
Farrar, Straus & Giroux.

Farrar, Straus & Giroux giống như
nhà xuất bản trong mơ của tôi

Ý tôi là, T.S. Eliot và Flannery O'Connor
đã từng xuất bản sách tại đó.

Biên tập viên chính ngồi nói chuyện
với tôi rất lâu

cố thuyết phục rằng tôi có thể viết
1 cuốn sách

về giai đoạn làm vận động viên bơi
của mình.

Như 1 quyển hồi ký ấy.

Suốt thời gian anh ta nói với tôi,

tôi chỉ ngồi đó cười và gật đầu
như một con ngốc

và khoanh tay trước ngực

trong khi không thể thốt ra một lời nào.

Cuối cùng, anh ta vỗ vai tôi

y như 1 huấn luyện viên bơi.

Và anh ta chúc tôi may mắn,

cho tôi vài quyển sách

rồi tiễn tôi ra cửa.

Tiếp đến, họ dẫn tôi tới văn phòng
W.W. Norton,

tôi khá chắc rằng mình sẽ bị
dẫn ra ngoài

vì đi đôi giày Doc Martens.

Nhưng điều đó không xảy ra.

Ở văn phòng Norton

tôi cảm thấy như có thể vươn tay lên
bầu trời đêm và chạm vào mặt trăng

trong khi các vì sao điểm tên bạn
dọc theo Dải Ngân hà.

Nó có ý nghĩa với tôi như vậy đó.

Bạn hiểu chứ?

Biên tập viên chính, Carol Houck Smith,

nhìn thẳng vào mặt tôi với đôi mắt
tròn, sáng và mạnh mẽ

rồi nói "Hãy gửi cái gì đó
tới cho tôi ngay!"

Hầu hết tất cả mọi người, đặc biệt
là những người từ TED

sẽ chạy ngay tới hòm thư, đúng chứ?

Tôi thì phải mất cả thập kỷ chỉ để
nghĩ tới việc

cho cái gì đó vào phong thư và dán tem.

Vào buổi tối cuối cùng,

tôi có 1 buổi đọc sách tại Câu lạc bộ Thơ
Quôc gia.

Vào cuối buổi đọc đó,

Katherine Kidde từ Cơ quan đại diện
Kidde, Hoyt & Picard

bước tới chỗ tôi, bắt tay

và đề nghị được đại diện cho tôi,
ngay tại đó.

Tôi đứng đờ ra đó, tai như bị ù đi vậy.

Bạn đã từng bị như vậy chưa?

Tôi gần như sắp khóc

vì những người trong căn phòng đó,
ai cũng ăn mặc đẹp đẽ

và điều duy nhất tôi thốt ra được là:

"Tôi không biết, hãy cho tôi thời gian
suy nghĩ".

Cô ấy nói "Được thôi" và quay đi.

Tất cả những đề nghị dành cho tôi,
và hạt sạn buồn bã trong cổ họng đó...

Tôi đang cố kể cho các bạn vài điều về
những người như tôi.

Những kẻ lạc lõng, chúng tôi không phải
lúc nào cũng biết hi vọng hay nói "có"

hay chọn những điều lớn lao

dù nó ở ngay trước mắt.

Đó là một nỗi hổ thẹn của chúng tôi

Đó là nỗi hổ thẹn vì muốn điều gì tốt đẹp

Đó là nỗi hổ thẹn vì muốn cảm thấy ổn.

Đó là nỗi hổ thẹn vì không tin tưởng
rằng mình xứng đáng ở trong căn phòng

với những người mà chúng tôi ngưỡng mộ.

Nếu có thể, tôi sẽ quay trở lại
rèn luyện bản thân.

Tôi sẽ giống y hệt như những người
phụ nữ hơn 50 tuổi đã giúp đỡ mình.

Tôi sẽ dạy bản thân mong muốn
nhiều thứ,

cách đứng lên và yêu cầu chúng.

Tôi sẽ nói: "Bạn! Chính là bạn đó!
Bạn cũng thuộc về nơi này."

Tất cả chúng ta đều hưởng
ánh hào quang

và chúng ta chẳng là gì nếu không có nhau.

Thay vì như vậy, tôi bay về Oregon

và khi ngắm nhìn những cây xanh và mưa

tôi cảm thấy tiếc cho chính mình.

Tôi nghĩ về việc nếu là nhà văn, tôi sẽ là
1 nhà văn lạc lõng.

Điều tôi muốn nói là

tôi bay về Oregon,
không có hợp đồng sách,

không có đại diện,

chỉ cảm thấy tâm trí và trái tim đầy
những kỉ niệm

vì đã được ngồi gần

những tác giả tuyệt vời đó.

Kỷ niệm là phần thưởng duy nhất
tôi cho phép bản thân nhận.

Vậy mà, khi ngồi ở nhà trong bóng tối,

khi chỉ mặc độc bộ đồ lót đó,

tôi vẫn có thể nghe thấy tiếng của họ

nói rằng: "Đừng nghe bất kỳ ai bảo bạn
phải im lặng

hay thay đổi câu chuyện của mình."

Họ nói: "Hãy cho câu chuyện của bạn
1 tiếng nói của riêng bạn."

Họ nói: "Có khi kể câu chuyện đó ra

chính là điều cứu rỗi cuộc đời bạn."

Giờ tôi là 1 phụ nữ trên 50 tuổi,
như các bạn thấy đấy.

Và cũng là 1 nhà văn,

1 người mẹ,

và 1 người giáo viên.

Bạn đoán xem ai là học trò yêu quý
của tôi.

Dù không phải đúng vào ngày

lá thư mơ ước đến với tôi,

nhưng tôi đã viết 1 cuốn hồi ký

có tựa là "The Chronology of Water".

Trong đó có các mẩu chuyện về nhiều lần
tôi cố gắng "tái tạo" bản thân

sau nhiều sự lựa chọn khủng khiếp,

câu chuyện về những điều có vẻ là
thất bại chỉ là một cánh cổng kì lạ

dẫn tới những điều tốt đẹp.

Tất cả những gì tôi phải làm là
đưa vào đó tiếng nói của mình.

Hầu hết các nền văn hóa đều có 1
thần thoại về việc theo đuổi ước mơ,

gọi là hành trình của người hùng.

Nhưng tôi lại thích 1 thần thoại khác

hơi khác loại kia một chút

hoặc bị đánh giá thấp hơn,

gọi là thần thoại của kẻ lạc loài.

Nó như thế này:

ngay cả trong những thời khắc thất bại

chính lúc đó, bạn vẫn rất tuyệt vời.

Bạn vẫn chưa biết đâu

nhưng bạn có khả năng tự
xây dựng lại bản thân

một cách vô hạn.

Đó chính là nét đẹp của bạn.

Bạn có thể là một kẻ xay xỉn,

hay kẻ sống sót khỏi sự bạo hành,

bạn có thể từng là kẻ lừa đảo,

hay một người vô gia cư,

bạn có thể mất hết tiền của,
công việc, mất chồng

hoặc mất vợ, hay tồi tệ hơn hết,

mất đi đứa con.

Bạn có thể phát điên.

Bạn có thể ngập chìm trong thất bại

nhưng tôi chỉ ở đây để nói cho bạn
rằng

bạn thật đẹp.

Câu chuyện của bạn xứng đáng
được lắng nghe,

bởi vì bạn, kẻ lạc loài
hiếm thấy và phi thường này,

"giống loài" mới này,

là người duy nhất trong căn phòng

có thể kể được câu chuyện

theo cách mà chỉ mình bạn làm được.

Và tôi sẽ lắng nghe.

Xin cảm ơn.

(Khán phòng vỗ tay)