Elementlər və atomlar | Atomlar maddələr və ionlar | Chemistry | Khan Academy

Converting fractions to decimals sometimes requires us to brush up on our long division skills. We'll walk you through it.

Practice this lesson yourself on KhanAcademy.org right now: https://www.khanacademy.org/math/pre-algebra/decimals-pre-alg/decimal-to-fraction-pre-alg/e/converting_fractions_to_decimals?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=PreAlgebra

Watch the next lesson: https://www.khanacademy.org/math/pre-algebra/decimals-pre-alg/decimal-to-fraction-pre-alg/v/decimals-and-fractions?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=PreAlgebra

Missed the previous lesson?
https://www.khanacademy.org/math/pre-algebra/decimals-pre-alg/decimal-to-fraction-pre-alg/v/converting-fractions-to-decimals?utm_source=YT&utm_medium=Desc&utm_campaign=PreAlgebra

Pre-Algebra on Khan Academy: No way, this isn't your run of the mill arithmetic. This is Pre-algebra. You're about to play with the professionals. Think of pre-algebra as a runway. You're the airplane and algebra is your sunny vacation destination. Without the runway you're not going anywhere. Seriously, the foundation for all higher mathematics is laid with many of the concepts that we will introduce to you here: negative numbers, absolute value, factors, multiples, decimals, and fractions to name a few. So buckle up and move your seat into the upright position. We're about to take off!

About Khan Academy: Khan Academy offers practice exercises, instructional videos, and a personalized learning dashboard that empower learners to study at their own pace in and outside of the classroom. We tackle math, science, computer programming, history, art history, economics, and more. Our math missions guide learners from kindergarten to calculus using state-of-the-art, adaptive technology that identifies strengths and learning gaps. We've also partnered with institutions like NASA, The Museum of Modern Art, The California Academy of Sciences, and MIT to offer specialized content.

For free. For everyone. Forever. #YouCanLearnAnything

Subscribe to KhanAcademy’s Pre-Algebra channel:: https://www.youtube.com/channel/UCIMlYkATtXOFswVoCZN7nAA?sub_confirmation=1
Subscribe to KhanAcademy: https://www.youtube.com/subscription_center?add_user=khanacademy

Biz insanlar min illərdir ki,

Bu da həmin maddələrin ber neçəsinin şəkili.

Bu karbondur və burada qrafit şəklindədir.

Bunlar hamısı bərk haldadırlar, lakin biz həm də bilirik ki,

Onlar təkcə müxtəlif xassələrə malik deyil,

bu sözə də bir saniyəyə nüans verəcəm --

burdakı saytdan götürmüşəm.

elektronlara qarşə daha çox meylliliyi var

görünür, bir neçə növ hava mövcuddur - bilirsiz, müəyyən tip

hava hissəcikləri və baxır ki hansı tipdə hava hissəciklərindən söhbət gedir,

həmçinin biz onların müəəyən hallarda bir biriylə necə reaksiyaya girdiyini müşahidə etməyə başlayırıq.

müxtəlif xassələrə malikdirlər

məsələn bəziləri işiği müəyyən yolla əks etdirə bilər, digəri yox,

protonların və neytronların cəmidir.

sadəcə ətrafımızdakı mühitə baxıb

və altı protonumuz.

və ya müyyən temperaturda yaxud rəngdə yaxud qaz, maye ya da bərk ola bilər,

biz min illər bilirik ki

ətrafımızda olanlara baxmaqla

müxtəlif maddələr varolduğunu və bu maddələrin

müxtəlif xassələri olduğunu bilirik.

Və təkcə xassələrinə gorə fərqlənmirlər,

biri eyni yolla işıq saça bilər vəya saçmaz

və ya muəyyən rəngi ola bilər vəya müəyyən temperaturda su

qaz vəya bərk ola bilər.Həmçinin biz onların bezi hallarda birbirlə nece reaksiyaya girməsini müşahidə edirik.

Və burda bəzi maddələrin şəkilləri var.

buradaki Carbondur və qrafit formasındadır.

Sağdakı qurğuşundur və buda qızıldır.

Və bütün bu çəkdiklərim-hansiki şəkillərini göstərdim-

və bunların hamısını oradakı saytdan götürdüm.

bunların hamısı bərk haldadırlar,həmçinin biz bilirik ki,müəyyən atmosfer var -

ama indi bu suala bir az daha yaxşı cavab verə bilərsən,

və sual budur ki, əgərə sən bu karbonu parçalamağa davam eləsən

daha və daha kiçik parçalara, elə bir ən balaca parça var ki,

bu şeyin, bu maddənin ən kiçik hissəsi,

hələ də karbonun xassələrinə malikdir?

Və əgər sən sən bir yolla onu daha da parçalasan

karbonun xassələrini itirərsən?

Və cavab budur ki, bəli, var.

Və sadəcə terminalogiya üçün, biz bütün bu müxtəlif maddələri,

bu xalis maddələri ki, xüsusi xassələrə malikdirlər

və müəyyən cür yolla reaksiya edirlər, bu maddələri elementlər adlandırırıq.

Bu maddələri elementlər adlandırırıq.

Karbon elementdir, qurğuşun elementdir, qızıl elementdir

Sən deyə bilərsən ki, bəs su elementdir, və tarixən

insanlar suya element kimi istinad ediblər, ama biz indi bilirik ki,

su daha əsas elementlərdən ibarətdir.

Bu oksigen və hidrogendən ibarətdir,

və bütün bizim elementlər burda bizim elementlərin dövri cədvəlində sıralanıb.

C karbon deməkdir -- Mən ancaq insanlara ən müvafiq

olanlardan danışıram -- ama vaxtı gəldikcə guman ki,

sən özünü bunların hamısı ilə tanış edəcəksən

Bu oksigendir, bu azotdur, bu isə silikondur.

Bu - Au qızıldır. Bu qurğuşundur.

Və bütün bu elementlərin həmin o ən başlıca vahidi atomdur.

Beləliklə, əgər sən bunu dayanmadan qazsan və qazsan,

daha və daha da balaca hissələrə, nəhayət

karbon atomu alarsan.

Həmin şeyi bax burda elə, axırda qızıl atomu alarsan.

Həmin şeyi bax burda da eləsəydin, axırda

bu balaca -- söz çatışmazlığına görə -- hissəcik, alardın

və bu hissəciyi atom adlandırardın.

Və sən daha bu atomu bölüb

və yenə də qurğuşun adlandıra bilməzsən.

Sadəcə fikri çatdırmaq üçün -- bu həqiqətən elə bir şeydir ki, mən təsəvvür etməyə çətinlik çəkirəm --

bu atomlar inanılmaz kiçikdirlər.

Həqiqətən, təsəvvür olumnmaz kiçik. Beləliklə, misal üçün karbon.

mənim saçım karbondan düzəlib. Əslində mənim çoxum

karbonnan düzəlib.

Əslində canlı şeylərin çoxu karbonnan düzəlib.

Və beləcə mənim tükümü götürsən, mənim tüküm karbondur.

Mənim saçımın çoxusu karbondur.

Və mənim saçımı götürsən -- mənim saçım sarı deyil

ama sarı qarada yaxşı seçilir.

Mənim saçım qaradır, ama qara eləsə idim

ekranda görə bilməzdin.

Əgər mənim saçımı burda götürsəydin, mən sənnən soruşardım.

Mənim tükümün eni neçə atomdur?

Deməli, mənim tükümün en kəsiyini götürsən, uzunluğunu yox,

enini, və desən: bu neçə karbon atomu atomu enliyində olar?

və guman edə bilərsən ki, eh, Sal artıq deyib mənə, bu çox balcadır,

onda bəlkə minlərlə karbon atomu var orda,

ya on minlərlə, və ya yüz minlərlə,

və mən deyərdim xeyir! Orda bir million karbon atomu var.

və ya bir million karbon atomu

orta insan tükü eni boyunca düzülə bilər

Aydindır ki, bu təqribir, dəqiq

bir million deyil, ama bu səndə atomun nə qədər kiçik olmassı haqqında fikir yaradar.

İndi isə Başından bir saç qopart

və sadəcə bir million şeyi ardıcıl qoymaqı təsəvvür elə

tükün eni boyunca, uzunluğu yox

Tükün enini görmək belə çətindir.

Və orda million karbon atomu

ola bilər

Indi isə çox yaxş olardı,

bilsəydik ki, karbon özü daha əsas materialdan ibarətdir,

və bu əsas materiallar bütün elementləri təşkil edir.

Hətta daha ətraflı desək, bu əsas materiallar

bir-biri ilə əlaqəlidirlər. Karbon

daha da fundamental hissəciklərdən ibarətdir.

Qızıl atomu daha fundamental hissəciklərdən ibarətdir.

Və onlar bu fundamental hissəciklərin necə

təşkil olması ilə müəyyən olunurlar, və sən fundamental

hissəciklərin sayını dəyişə bilsəydin, həmin elementin

xassələrini dəyişə bilərdin, necə reaksiyaya girdiyini, və hətta elementin özünün necə dəyişdiyini dəyişə bilərdin,

və ya hətta elementin özünü dəyişə bilərdin

Sadəcə bir az daha yaxşı başa düşmək üçün,

gəlin həmin fundamental hissəciklərdən danışaq.

Beləliklə proton.

Proton əslində -- atomun nüvəsindəki protonların

sayı müəyyən edir -- nüvə haqqında bir saniyəyə danışacam --

elementi müəyyən edir.

Beləliklə elementi müəyyən edən budur.

Və bax burdakı dövri cədvələ baxanda, onlar səlində

atom ədədi sırası ilə yazılıb və atom ədədi

eynən elementdəki protonların sayıdır.

Beləliklə açıqlamaya əsasən hidrogenin bir protonu var.

Heliumun iki protonu var. Karbonda altı proton var.

Karbonun yeddi protonu ola bilməz,

olsa idi, bu azot olardı, artıq karbon olmazdı.

Oksigenin səkkiz protonu var. Əgər bir yolla ora bir

proton əlavə edə bilsəydin, bu dayı oksigen olmazdı,

bu flüor olardı. Beləliklə bu elementi müəyyən edir.

elementi müəyyən edir.

Və atom nömrəsi, protonların sayı,

protonların sayı -- və yadında saxla, bu

bax burda yuxarıda hər bir element üçün

dövri cədvəldə yazılıb -- protonların sayı

atom nömrəsinə bərabərdir.

atom nömrəsinə bərabərdir.

Və onlar bu rəqəmi yuxarıya ona görə qoyublar ki,

bu elementi təyin edən xüsusiyyətdir.

atom o biri iki hissəciləri --

belə demək olarsa -- elektron

və neytrondur

Və sən beynində modeli yarada bilərsən

və bu model, kimyanı davam etdikcə görəcəyik ki,

bu daha da abstrakt olacaq və konsepləşdirməy həqiqətən

çətin olacaq -- ama bu barədə fikirləşməyin bir yolu da

sənin proton və neytronun var ki,

onlar atomun mərkəzindədirlər.

Onlar atomun nüvəsidirlər

Məsələn, biz bilirik ki, karbonun altı protonu var.

Beləliklə, bir, iki, üç, dörd, beş, altı.

Karbon 12-in, hansı ki, karbonun bir versiyasıdır

altı neytronu var.

Karbonun elə versiyası ola bilər ki, müxtəlif

neyron sayı olsun.

Deməli, neytronlar dəyişə bilər, elektronlar dəyişə bilər,

ama element həmin elementdir.

Protonlar dəyişə bilməz.

Protonu dəyişsən başqa element alarsan.

Qoy karbon 12-in nüvəsini çəkim.

Deməli, bir, iki, üç, dörd, beş, altı.

Bax burdakı karbon 12-in nüvəsidir.

Və bəzən bu belə yazılacaq,

Bəzən elə rəqəmi yazacaqlar

və ya protonları həmçinin.

Və bizim bunu karbon 12 yazmağımızın səbəbi --

bilirsən, mən altı neytron saydım --

-- bu cəmdir -- buna cəmi kimi baxa bilərsən

-- buna baxmağın bir yoludur, və gələcəkdə

bir balaca nüans olcaq -- bu nüvənin içindəki

Və bu karbonun açıqlamaya görə atom nömrəsi altıdır,

ama biz burda yenidən yaza bilərik sadəcə yadımıza sala bilək deyə,

Karbon atomunun mərkəzində nüvə var.

Və karbon 12-in altı protonu və altı neytronu var.

Karbonun başqa versiyası, karbon 14, bizim yenə də

altı protonumuz var, ama bunun səkkiz neytronu olar.

Beləliklə neytronların sayı dəyişə bilər,

ama bax burda karbon 12-dir.

Və əgər karbon 12 neytraldırsa -- və mən

bu neytraldırsa bunun elə altı elektronu var.

Qoy bu altı elektronları çəkim.

Bir, iki, üç, dörd, beş, altı.

Və bir yol -- və ola bilsin

elektronla nüvənin əlaqəsi haqqında fikirləşməyin

ilk yoludur -- bu elektronları bir növ

nüvənin ətrafında hərək eliyən, yellənən kimi təsəvvür edə bilərsən.

Bir yolu onları nüvə ətrafında orbital

hərəkət edən kimi fikirləşməkdir, ama bu olduqca düz deyil.

Onlar deyək planetin günəş ətrafında orbital hərəkət etdiyi kimi

hərəkət etmir.

,Ama bu yaxşı başlanğıc nöqtəsidir.

Başqa yolu buruk ki, onlar bir növ nüvə ətrafında tullanırlar,

və ya nüvə ətrafında hoppanırlar.

Və bu əslində ona görədir ki, həqiqət bu səviyyədə

çox qəribə görsənir, və biz kvant

fizikasını anlamalıyıq ki, başa düşək həqiqətən elektron nə edir.

Ama sənin beynində birinci model odur ki, bu atomun,

bu karbon 12 atomunun mərkəzində,

nüvə var.

Nüvə bax düz ordadır.

Və bu elektronlar bu nüvə ətrafında tullanırlar.

Və bu elektronların bu nüvədən kənara getməməsinin,

bir növ, nüvə ilə bağlı olmasının,

və bu atomun hissəsi olmasının səbəbi odur ki,

protonlar müsbət yükə malikdirlər.

Müsbət yükə malikdirlər və elektronlar mənfi yükə malikdirlər.

Və bu fundamental hissəciklərin xassələrindən

biridir, və sən əsaslı olaraq fikirləşməyə başlasan ki,

yük nədir, bir işarədən savayı,

bu bir növ dərinə gedib çıxacaq.

Ama biz bir şeyi bilirik ki,

elektro-maqnit qüvvəsi haqqında danışmağa başlayanda,

müftəlif yüklər bir-birini cəzb edirlər.

Deməli bu barədə fikirləşməyin ən yaxşı yolu budur: protonlar və elektronlar,

müxtəlif yüklü olduğundan,

bir-birini cəzb edirlər.

Nyetronlar neytraldırlar, ona görə onlar sadəcə otururlar orda

nüvənin içində və onlar müəyyən səviyyədə

bəzi atomların bəzi elementlərinin xassəlrinə təsir edirlər.

Ama elektronların sadəcə uçub getməməsinin səbəbi odur ki,

onlar cəzb olunurlar.

onlar nüvəyə doğru cəzb olunurlar.

və onlar həmçinin inanılmaz yüksək sürətə malikdirlər --

həqiqətən çətindir -- biz yenə də

fizikanın çox qəribə hissəsinə toxunuruq

eleama bu kifayətdirktronun həqiqətən nə etdiyindən --danışmağa başlayanda --

Məncə deyə bilərsən ki, onun ətrafında kifayət qədər hoppanır ki,

nüvənin içinə düşə bilmir,

Məncə bu haqda fikirləşməyin bir yoludur.

Beləliklə mən bax burda karbonu

protonların sayına görə təyin elədim.

Oksigen səkkiz protonuna görə təyin oluna bilər.

Ama yenə də, elektronlar digər elektronlara əlaqədə ola bilər.

Onlar başqa atomlar tərəfindən götürülə bilər.

Və bu həqiqətən bizim kimya haqda təsəvvürümüzün böyük hissəsini formalaşdırır.

Bu elementin və ya atomun nə qədər

elektronu olduğuna əsaslanıb.

Və bu elektronların konfiqurasiyasından,

və digər elementlərin elektronlarının konfiqurasiyasından,

və ya həmin elementin başqa atomlarının.

Biz bir elementin atomunun hımin elementin digər atomu ilə,

necə reaksiyaya girdiyini qabaqcadan xəbər verməyə başlaya bilərik,

və ya bir elementin atomu -- necə reaksiyaya girdiyini,

və ya əlaqə yaratdığını və ya yaratmadığını, digər ato tərəfindən cəzb edildiyini

və ya rədd edildiyini.

Beləliklə məsələn, biz bu barədə daha çox öyrənəcəyik

gələcəkdə, bu mümükündür ki, başqa bir atom,

karbondan elektronu vurub çıxara bilsin,

sadəcə hər hansı səbəbə görə -- və biz bu barədə danışacağıq

bəzi neytral atomların və bəzi elementlərin başqalarına nisbətən

Belə ki, bəlkə onların biri karbondan elektronu

vurub çıxaracaq və bu karbonun

protondan az elektronu olar, deməli beş elektronumuz olar

Onda biz vahid müsbət yük alarıq.

Beləliklə, bu karbon 12-in, elədiyim birinci versiyanın,

altı protonu, altı elektronu var idi və heç bir yükü yox idi.

Əgər eletronun birini itirsəm, onda cəmi beşi qalar,

və məndə vahid müsbət yük olar.

Və biz bu haqda daha çox danışacağıq

kimya pleylisti boyunca,

ama ümid edirəm sizdə bir fikir oyanıb ki,

bu artıq maraqlı olmağa başlayır.

Biz artıq bu atom adlanan fundamental tikinti bloku

başa düşürük.

Və hətta daha maraqlı olan odur ki,

bu fundamental tikinti bloku özü daha fundamental tikinti

bloklarından düzəlib.

Və bunlar hamısı öz aralarında yerdəyişə bilər

atomu xassəsini dəyişmək üçün və hətta bir elementin

atomundan digər elementin atomuna keçə bilər.