< Return to Video

Dlaczego głos zmienia się z wiekiem?

  • 0:07 - 0:08
    W połowie XVI wieku
  • 0:08 - 0:12
    Włosi zachwycali się śpiewakami
  • 0:12 - 0:14
    o rejestrach głosu
  • 0:14 - 0:17
    wcześniej nie do pomyślenia
    u dorosłych mężczyzn.
  • 0:17 - 0:20
    Cena tej umiejętności była wysoka.
  • 0:20 - 0:22
    Żeby nie dopuścić do mutacji głosu,
  • 0:22 - 0:25
    śpiewaków kastrowano
    przed okresem dojrzewania,
  • 0:25 - 0:29
    by powstrzymać zmiany hormonalne
    obniżające głos.
  • 0:29 - 0:34
    Czyste, anielskie głosy kastratów
    były znane w całej Europie
  • 0:34 - 0:39
    póki w roku 1800 nie zakazano
    okrutnego zabiegu, któremu się poddawali.
  • 0:39 - 0:43
    Chociaż zatrzymanie mutacji głosu
    daje nadzwyczajną skalę głosu,
  • 0:43 - 0:48
    również dojrzałe głosy
    mają zaskakujące możliwości.
  • 0:48 - 0:55
    Z wiekiem ciało przechodzi
    dwie duże zmiany mające wpływ na głos.
  • 0:55 - 1:01
    Jak dokładnie działa krtań
    i co powoduje zmiany głosu?
  • 1:01 - 1:06
    Unikalny dla każdego głos
    jest efektem działania wielu zmiennych.
  • 1:06 - 1:10
    Głównie determinuje go wiek
    i zdrowie strun głosowych
  • 1:10 - 1:12
    oraz wielkość krtani.
  • 1:12 - 1:16
    Krtań jest zbudowana z mięśni i chrząstek,
  • 1:16 - 1:19
    które wprawiają w ruch struny głosowe
  • 1:19 - 1:23
    obecnie również nazywane
    fałdami głosowymi.
  • 1:23 - 1:26
    Naciągnięte między tarczycą
    a chrząstką nalewkowatą
  • 1:26 - 1:29
    dwa elastyczne mięśnie
    tworzą elastyczną kurtynę,
  • 1:29 - 1:32
    która otwiera się i zamyka
    w poprzek tchawicy,
  • 1:32 - 1:34
    tuby, którą przechodzi powietrze.
  • 1:34 - 1:37
    Fałdy oddalone są od siebie,
    podczas oddychania,
  • 1:37 - 1:39
    jednak podczas mówienia - zamykają się.
  • 1:39 - 1:42
    Powietrze z płuc
    napiera na zamknięte fałdy,
  • 1:42 - 1:46
    rozchylając je i wprawiając w wibracje
    produkujące dźwięk.
  • 1:46 - 1:50
    Gra na instrumencie
    wymaga świadomego skupienia,
  • 1:50 - 1:53
    ale przy mówieniu
    zmieniamy dźwięki bez wysiłku.
  • 1:53 - 1:56
    Wypychając powietrze szybciej lub wolniej,
  • 1:56 - 1:59
    zmieniamy częstotliwość
    oraz amplitudę wibracji,
  • 1:59 - 2:03
    które przekładają się na ton
    i natężenie głosu.
  • 2:03 - 2:08
    Szybkie, niewielkie wibracje
    słychać jako wysokie, ciche tony.
  • 2:08 - 2:13
    Powolne, duże wibracje
    - jako głębokie, głośne dudnienie.
  • 2:13 - 2:16
    Dzięki mięśniom krtani
    znajdującym się między chrząstkami
  • 2:16 - 2:19
    można rozciągać i wyginać fałdy głosowe
  • 2:19 - 2:23
    tak, by instynktowne grać
    na naszym wewnętrznym instrumencie.
  • 2:23 - 2:26
    Ten proces się powtarza od pierwszych
    do ostatnich wypowiedzianych słów.
  • 2:26 - 2:29
    Jednak krtań starzeje się razem z nami.
  • 2:29 - 2:33
    W okresie pokwitania następuje
    pierwsza duża zmiana
  • 2:33 - 2:35
    pogłębiająca brzmienie głosu.
  • 2:35 - 2:39
    Dzieje się tak, kiedy krtań rośnie,
  • 2:39 - 2:44
    rozciągając fałdy głosowe i dając im
    więcej miejsca na wibrowanie.
  • 2:44 - 2:47
    Dłuższe fałdy głosowe wibrują wolniej
    i z większym wychyleniem,
  • 2:47 - 2:51
    co skutkuje niższym tonem głosu.
  • 2:51 - 2:53
    Zmiana ta jest bardzo widoczna u mężczyzn,
  • 2:53 - 2:57
    u których wysoki poziom testosteronu
    prowadzi do załamań głosu,
  • 2:57 - 3:00
    potem do jego obniżenia,
  • 3:00 - 3:04
    a wreszcie rozrostu krtani,
    zwanej jabłkiem Adama.
  • 3:04 - 3:07
    Kolejna zmiana głosu podczas pokwitania
  • 3:07 - 3:10
    występuje, gdy jednorodna tkanka
    pokrywająca fałdy głosowe
  • 3:10 - 3:14
    przekształca się w trzy odrębne warstwy:
  • 3:14 - 3:15
    mięsień głosowy,
  • 3:15 - 3:20
    warstwę sztywnego kolagenu
    owiniętą rozciągliwym włóknem elastynowym
  • 3:20 - 3:23
    i zewnętrzną warstwę błony śluzowej.
  • 3:23 - 3:26
    Warstwy te dodają niuansów
    i pogłębiają głos,
  • 3:26 - 3:31
    nadając mu charakterystyczną barwę
    różną od tej sprzed dojrzewania.
  • 3:31 - 3:36
    Po tym okresie głosy większości ludzi
    pozostają bez wyraźnych zmian
  • 3:36 - 3:38
    do około 50 roku życia.
  • 3:38 - 3:40
    Ale każdy używa głosu inaczej.
  • 3:40 - 3:44
    Wszyscy natomiast doświadczamy
    symptomów starzenia się krtani
  • 3:44 - 3:46
    zwanych prezbifonią.
  • 3:46 - 3:49
    Najpierw kolagen fałdów sztywnieje,
  • 3:49 - 3:53
    a otaczające go elastynowe włókna
    zanikają i rozkładają się.
  • 3:53 - 3:58
    Zmiany elastyczności przyczyniają się
    do pogłębienia barwy głosu.
  • 3:58 - 4:01
    Dla osób doświadczających zmian
    hormonalnych związanych z menopauzą
  • 4:01 - 4:07
    przeciwwagą do wysokiej barwy głosu
    są spuchnięte fałdy głosowe.
  • 4:07 - 4:13
    Ich masa spowalnia wibrowanie skutkując
    obniżeniem barwy głosu.
  • 4:13 - 4:15
    Wszystko to się komplikuje
  • 4:15 - 4:19
    przez spadek liczby zdrowych
    zakończeń nerwu krtaniowego,
  • 4:19 - 4:24
    co utrudnia kontrolę nad mięśniami krtani,
    skutkując szorstką barwą głosu.
  • 4:24 - 4:28
    Zmiany anatomiczne
    to tylko część czynników
  • 4:28 - 4:30
    mających wpływ na głos.
  • 4:30 - 4:32
    Dobrze utrzymana krtań
  • 4:32 - 4:35
    jest świetnie nastrojonym instrumentem
  • 4:35 - 4:37
    zdolnym do arii operowych,
  • 4:37 - 4:38
    nastrojowych monologów
  • 4:38 - 4:40
    i poruszających przemówień.
Title:
Dlaczego głos zmienia się z wiekiem?
Speaker:
Shaylin A. Schundler
Description:

Cała lekcja: https://ed.ted.com/lessons/why-does-your-voice-change-as-you-get-older-shaylin-a-schundler

Głos człowieka ma niezwykłą różnorodność i skalę. Na tę ostatnią mają wpływ dwie duże zmiany zachodzące z wiekiem w organizmie. Jak właściwie działa krtań i skąd się biorą te zmiany? Shaylin A. Schundler mówi, jak i dlaczego zmienia się głos z upływem lat.

Lekcja: Shaylin A. Schundler, reżyseria: Andrew Foerster & Nick Counter.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:55

Polish subtitles

Revisions