-
Burada Riman cəmimiz var.
-
Limiti n sonsuzluğa yaxınlaşırmış kimi
götürəcəyik
-
və bu videoda
-
bu ifadəni müəyyən inteqral şəklində
-
yenidən yazmağı sınayacağıq.
-
Videonu dayandırıb
-
misalı özünüz həll etməyə
çalışa bilərsiniz.
-
Gəlin
-
Riman cəminin müəyyən inteqralla
necə əlaqəli olduğunu xatırlayaq.
-
Əgər a-dan b-yə
-
f(x) dx-in müəyyən inteqralı varsa,
-
başqa videolardan da bildiyimiz kimi,
-
o,
-
n sonsuzluğa yaxınlaşdıqda
-
i bərabərdir 1-dən n-ə cəmin limitinə
bərabər olacaq.
-
Əslində,
-
biz enini
-
delta x şəklində yazacağımız düzbucaqlıların
-
cəmini tapacağıq.
-
Yəni enimiz
-
delta x olacaq və
-
hündürlüyümüz isə
-
delta x-də hesablanan
-
funksiyamızın qiyməti olacaq.
-
Əgər düzgün Riman cəmi ediriksə,
-
---
-
---
-
yəni biz aşağı sərhəd olaraq
a-dan başlayacağıq
-
və indeksimizin müəyyən etdiyi qədər
delta x-ləri əlavə edəcəyik.
-
Əgər i 1-ə bərabərdirsə,
-
biz bir delta x əlavə edəcəyik,
-
---
-
Əgər i 2 olsa, biz 2 delta x əlavə edəcəkdik.
-
Bu, delta x vur
-
indeksə bərabər olacaq.
-
Bu, daha əvvəl də gördüyümüz
-
ümumi formadır.
-
Burada nümunələri
-
uyğunlaşdıra bilərik.
-
Funksiyamız natural loqarifma
kimi görünür?
-
Yəni bizim funksiyamız
-
natural loqarifmadır.
-
Deməli, biz
-
f(x) bərabərdir lnx yaza bilərik.
-
Başqa nə görürük?
-
Belə görünür ki, a 2-yə bərabərdir.
-
a 2-yə bərabərdir.
-
Delta x nəyə bərabər olacaq?
-
Buradan da görə bildiyimiz kimi,
-
bu vuruğumuz
-
hansı ki, n-ə bölünüb
-
və i-yə vurulmayıb
-
delta x-ə bənzəyir.
-
Buradakı isə delta x vur i-dir.
-
Yəni delta x-miz
5 böl n-ə bərabərdir.
-
Bütün bunlar haqqında nə deyə bilərik?
-
Buradakı ifadə
-
bir müəyyən
-
inteqrala bərabər olacaq.
-
Biz aşağı sərhədi müəyyən etmişik,
-
ancaq üst sərhəd hələ bəlli deyil,
-
b-ni müəyyən etməmişik.
-
Funksiyamız isə natural loqarifmadır
-
və buraya həm də dx yazacağıq.
-
Müəyyən inteqralı
-
yazıb bitirmək üçün
-
üst sərhədi bilməliyik
-
və onu müəyyən edə bilmək üçün isə
-
delta x-ə nəzər yetirəcəyik.
-
Ona görə ki, delta x-i
-
buradakı Riman cəmindən əldə edirik.
-
Belə ki, delta x
-
sərhədlərimizin fərqinin
-
n-ə bölünməsinə bərabərdir.
-
Bu,
-
b çıx a böl n-ə bərabərdir
-
və bunu buradakı nümunəyə
uyğunlaşdıra bilərik.
-
Buradakı delta x, b çıx a
böl n-ə bərabər olur.
-
Gəlin yazaq.
-
Bu,
-
b çıx 2
-
böl n-ə bərabər olacaq,
-
yəni b çıx 2
-
5-ə bərabərdir.
-
B isə 7-yə bərabərdir.
-
B 7-yə bərabərdir.
-
Tamamladıq.
-
Burada orijinal Riman cəmimiz,
-
daha doğrusu müəyyən inteqral şəklində
-
yenidən yazılan Riman cəmimizin limiti var.
-
Təkrardan bunun niyə
-
məna kəsb etdiyini vurğulayaq.
-
Əgər bunu çəkmək istəsək,
-
o, təxminən belə görünəcək.
-
Natural loqarifma funksiyası
çəkməyə çalışaq.
-
O, belə bir şeyə bənzəyir və
-
burada 1 yazacağıq,
-
deyək ki, bura 2-dir.
-
Bu, 2-dən 7-yə
-
uzanır.
-
Yəni bizim müəyyən inteqralımız
bu əyrinin altında
-
2-dən 7-yə qədər olan sahədən ibarətdir.
-
Burada Riman cəminə
-
n sonsuzluğa yaxınlaşmır kimi nəzər yetirə bilərsiniz,
-
ancaq biz deyirik ki,
-
baxın, i 1-ə bərabər olduqda,
-
birincisi en böl n-ə
bərabər olacaq.
-
Əslində bu bizim
-
2 və 7 arasındakı fərqimizi deyir,
-
biz 5-i götürürük
-
və onu n düzbucaqlıya bölürük.
-
Birincinin eni 5 böl
-
n olacaq, hündürlük nəyə
bərabər olacaq?
-
Bu, Riman cəmidir,
-
yəni biz funksiyanın
buradakı qiymətini götürəcəyik.
-
2 üstəgəl 5 böl n yazacağıq.
-
Burada qiymət
-
natural loqarifmadır,
-
2 üstəgəl 5 böl n-in natural loqarifması
-
və birinci düzbucaqlı olduğundan
-
vur 1 yazırıq.
-
Belə davam etdirəcəyik.
-
Buradakı üçün də
-
en eynidir,
-
bəs hündürlük?
-
Hündürlük burada
-
yenə
-
2 üstəgəl 5 böl n vur 2-nin natural
loqarifması olacaq.
-
Bu, i 2-yə bərabər olduğundandır.
-
Burada isə i 1-dir.
-
Ümid edirəm ki, bütün bunları
anlayırsınız.
-
Birinci düzbucaqlının sahəsi
-
2 üstəgəl
-
5 böl n-in natural loqarifması vur 1
-
vur 5 böl n.
-
İkincisi isə
-
2 üstəgəl 5 böl n vur 2-in natural
loqarifması
-
vur 5 böl n-dir.
-
Yəni bu,
-
düzbucaqlıların sahələrinin cəmini hesablayır,
-
ancaq burada n-i sonsuzluğa yaxınlaşır
şəklində götürür,
-
yəni biz dəqiq sahənin tapılmasında
-
daha yaxşı hesablamalar ala bilirik.